Zwerfsteen – Kathelijn Vervarcke

Mijn naam is Samuel O’Samba. Daarmee is het voornaamste over mij gezegd. O ja, en dat ik vandaag mijn moeder voor dood achtergelaten heb. Daar hoef ik me niet al te veel van aan te trekken. Ik heb al genoeg geboet. Sterker nog, toen de misdaad zich aandiende, had ik het gevoel dat er eindelijk gerechtigheid geschiedde. Vandaag kreeg ik voor het eerst in mijn zeventienjarige bestaan de kans om mijn levensloop te veranderen. Ik ontdekte dat ik daar het best in kon slagen door helemaal niets te ondernemen.

Eerste indruk

Ik had nog nooit van Kathelijn Vervarcke gehoord toen ik een mailtje kreeg van uitgeverij Abimo of ik haar nieuwe boek Zwerfsteen wilde lezen. Hoewel het omslag me niet aansprak – een beetje te kinderlijk getekend en toch te abstract, geen goeie combinatie wat mij betreft – was ik wel benieuwd naar het verhaal. Ik bereidde me voor op een boek dat vooral heel heftig zou zijn, want alle recensies die ik was tegengekomen waarschuwden me al dat het geen gemakkelijk verhaal zou zijn. Ik verwachtte dan ook een boek vol ellende, kommer en kwel en momenten waarop ik het even zou moeten wegleggen om er nog tegen te kunnen.

Waar het over gaat

Samuel heeft al heel wat ellende moeten verduren in zijn nog maar korte leven en dat zorgt er dan ook voor dat hij zijn moeder de rug toekeert wanneer ze een zelfmoordpoging doet. Terwijl hij van plaats naar plaats zwerft zodat hij niet meteen als verdachte kan worden aangewezen, kijkt hij terug op zijn miserabele leven, op alles wat er fout is gegaan maar ook op alle positieve dingen, kortom: op alles wat hem heeft gevormd. Maar er zal een moment komen waarop hij onder ogen moet zien hoe het verder met hem moet…

Wat ik ervan vond

Ik wist bij Zwerfsteen niet zo goed wat ik me bij het inhoudelijke verhaal moest voorstellen, dus heb ik me zoals gezegd vooral voorbereid op heftige emoties en rauwe scènes. Hoe gek het ook klinkt: het boek was daardoor niet zo heftig als verwacht. Het greep me zeker aan en er zaten momenten in waardoor ik mijn wenkbrauwen van ongeloof fronste, maar het was geen aaneensluiting van schokkende gebeurtenissen en afschuwelijkheden. Sterker nog: in het begin moest ik er even inkomen en had ik echt even de tijd nodig om Samuel te leren kennen. Het begon daardoor wat traag en de tijdlijn is soms wat verwarrend, maar dat vloeit langzaam over in een heel prettige, rustige schrijfstijl. Ben je daar eenmaal aan gewend, dan wordt duidelijk dat Vervarcke iets doet wat je aan het boek bindt.

Tragische compositie

Dat binden doet ze met een reden, zo ontdekte ik al snel: als het boek eenmaal op gang is gekomen, kom je namelijk terecht in een verrassend sterke compositie waar erg goed over nagedacht is. Via flashbacks ontdek je langzaam maar zeker wat Samuel allemaal heeft moeten doormaken. Ik raakte er al snel van overtuigd dat zijn moeder echt niet goed voor hem was, en daardoor werd ik al vroeg in het verhaal geraakt door de momenten waarop er mensen in Samuels omgeving zijn die wél het beste met hem voorhebben: zijn schoolmeester bijvoorbeeld, en natuurlijk Thierry de slager.

Wat de compositie echter zo sterk maakt, is de manier waarop Samuels levensloop zich langzaam ontvouwt: steeds lijkt het redelijk goed te gaan en is hij zowaar gelukkig, maar dan gebeurt er weer iets wat voor jou als lezer vreselijk aangrijpend is en alles voor hem weer kapotmaakt. Het heeft iets heel tragisch: steeds denkt hij dat het goed komt, dat iemand hem zal gaan redden, dat hij zijn moeder of iemand anders toch verkeerd heeft ingeschat en dan is het weer mis. Ik heb echt mijn tranen bijna niet kunnen inhouden op dat soort momenten… uiteindelijk is het allemaal zo verwoest dat je je echt afvraagt of het ooit nog goed komt. Er zit een heel sterk stukje emotionele spanning in die van Samuel overspringt op jou als lezer.

Twee kanten

Het is wel duidelijk dat Vervarcke heeft geprobeerd om het verhaal zo realistisch mogelijk te maken: dat komt goed naar voren in de personages. Niet alleen is het perspectief van Samuel als verteller heel levendig en persoonlijk, de personages hebben iets eerlijks waaruit naar voren komt dat ze meerdere kanten hebben. Thierry bijvoorbeeld, die een goed hart heeft maar wiens grens op zeker moment ook gewoon bereikt is. Lotte, die het niet slecht met Samuel voor heeft maar ook zichzelf wil beschermen, en dan natuurlijk nog Samuels moeder die wel het juiste lijkt te willen doen maar gewoon niet weet hoe en daardoor vlucht in het foute. Het zijn allemaal personages die zo levendig zijn dat je echt in ze gaat geloven. En hoe graag je ze ook zou willen haten, je begrijpt ze toch.

Maatschappelijke aanklacht

Nog iets wat Zwerfsteen tot een ijzersterk boek maakt, is hoe Vervarcke niet bang is om fikse kritiek te leveren op Het Systeem: het boek is één grote maatschappelijke aanklacht en dat komt op bepaalde momenten meer naar voren dan op andere. Hoe meer inzicht Samuel krijgt in zijn situatie, hoe meer hij zich gaat afvragen wie eigenlijk de échte schuldige is. Hijzelf, omdat hij het heft in eigen hand had moeten nemen? Zijn moeder, die zijn opvoeding vóór alles had moeten laten gaan? Of toch Het Systeem, dat hem én zijn moeder had moeten beschermen en helpen? Het is een vraag die ervoor zorgt dat Zwerfsteen nog een hele poos blijft hangen.

Conclusie

Zwerfsteen is een enorm aangrijpende en treffende young adult-roman die zo realistisch en emotioneel spannend is dat je er niet meer door losgelaten wordt. Af en toe misschien wat traag of warrig, maar vooral een heel goed neergezette compositie en een sterk scala aan personages.

Titel: Zwerfsteen
Auteur: Kathelijn Vervarcke
Uitgeverij: Abimo
Verschenen: maart 2016
Aantal bladzijden: 237
Beschikbaar als: hardcover, ebook
ISBN10: 9462346402
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |

Uitgeverij Abimo, bedankt voor het recensie-exemplaar!