En óf ze bestaan, de engelen. Ze wervelen me hoog door de lucht. Ik engelendans door mijn kamer, door de gangen van de universiteit. En nog steeds dat weekend erop in de trein naar mijn ouders toe waar mijn moeder me ontvangt alsof ik terugkom van een wereldreis. ‘Kind, wat zie je er goed uit.’ En ik dans over de trappen en in de zalen van de mooiste bioscoop van Amsterdam waar ik meteen word aangenomen. Overal engelen.

Het Heksenhotel

Toen ik net op de middelbare school zat en een jaar of dertien, veertien was, had ik een fase waarin ik gek was op alles wat met magie, wicca en het ‘’occulte’’ te maken had. Ik las toen ook heel veel fantasy, en dan vooral heksenboeken. Het Heksenhotel van Anna van Praag was één van die boeken: ik verslond het, vond het geweldig interessant en leuk. In de jaren die volgden, verdween de fascinatie uit mijn systeem en raakte ik nooit meer een boek van deze schrijfster aan. Tot ze voor een auteursbezoek naar boekhandel Maximus kwam ter ere van haar nieuwste boek Hoe groot is de liefde, een verhaal over polygamie. En tja: op vierentwintigjarige leeftijd behoort wicca dan wel niet echt meer tot mijn interesses, maar polygamie vind ik wél interessant. Ik was dan ook ontzettend benieuwd naar het boek, en ik werd aangenaam verrast.


‘Ik ben negentien hoor. Laatst zei je ook al klein meisje tegen me.’
’‘Maar dat ben je ook. Wees blij. Dat je nog steeds naar de wereld kunt kijken als een kind. Ik wou dat ik dat kon.’
En dat laatste zegt hij zo treurig dat ik hem alles vergeef. Zelfs dat hij mij heeft afgewezen, met al mijn waxinelichtjes. Er is iets met hem, iets waar ik niet bij kom, maar wat ik zo verschrikkelijk graag zou willen omhelzen.

Love all over the place

Mila is negentien en net verhuisd van een klein plaatsje naar het grote en wereldse Amsterdam, waar ze aan een studie Nederlands begonnen is. Terwijl ze probeert te wennen aan het turbulente studentenleven, ontmoet ze de woest aantrekkelijke en woest mysterieuze Steffan: bartender, dirigent en muziekstudent. Mila wordt halsoverkop verliefd op Steffan, maar komt er algauw achter dat ze hem moet delen met de vrijzinnige kunstenares Jules, die ook nog eens veel verder durft te gaan dan Mila. Mila moet uitzoeken of ze haar liefde wel met die van Jules wil delen, maar dan komen beide meisjes erachter dat Stefaan ook nog eens heftige demonen te bevechten heeft en dat zijn liefde misschien wel heel ergens anders is dan bij hun… want hoe groot is de liefde eigenlijk? Of beter gezegd: hoe gróót is de liefde wel niet?

Zinderend bijzonder

Als het om auteurs van Nederlandse young adult-literatuur gaat, zijn er twee dingen waar ik op afknap. Ten eerste: als het té literair geschreven is, dus heel erg pretentieus, sober, elitair… zo van ‘’kijk mij eens literatuur schrijven.’’ Hou ik niet van. Ten tweede, iets wat ik helaas nog veel te vaak zie bij auteurs van eigen bodem: een te kinderlijke schrijfstijl, omdat het Nederlandse young adult-lezerspubliek nog niet goed gescheiden wordt van het jeugdboekenpubliek. Bij Hoe groot is de liefde ging ik er min of meer blanco in, met niets dan nieuwsgierigheid en interesse op zak. En wat ik aantrof, was geen kinderlijkheid of pretentie. Integendeel: het was een ontzettend intense, zinderend bijzondere schrijfstijl, waarin elk woord een doel dient. Het is een literaire schrijfstijl, maar dan wel eentje die je als lezer uitdaagt om de puzzelstukjes bij elkaar te zoeken en het plaatje te ontdekken.


Door Bach kun je soms je vleugels uitslaan, weg, omhoog, net als jij. Alsof iemand het licht aandoet. Maar tegelijkertijd is er dit leven hier, met de studie, het werk, het koor. Banale onzin. AF en toe overvalt me de paniek daarover. Maar dan is er gelukkig dat pure, zachte meisje met haar verhalen. Ik ben graag bij haar, ze maakt me rustig. Zoals dat andere meisje, die muze, mij vrolijk maakt. Een muze en een engel houden me in balans, wie had dat gedacht. Heb jij ze soms gestuurd, lieve G? Dat zou me niks verbazen.

Ongrijpbaar

Hoe groot is de liefde is namelijk eigenlijk één grote puzzel. Deels door de schrijfstijl, die complex is en niet onderdoet voor Mulisch, Grunberg en Brijs, maar zonder pretentieus te zijn. Voor een veel groter deel komt het echter door het indrukwekkend ongrijpbare verhaal. Van Praag heeft het van zo veel lagen opgebouwd dat het heel complex wordt en je over zoveel kunt nadenken tijdens het lezen, maar de betekenis van alles blijft vaag en mysterieus: die grootse kracht en pracht van de liefde, de mystieke symboliek van dromen en muziek en engelen, de rauwe en sinistere geheimen die iemand kunnen tekenen, de onbeschrijfelijke dynamiek die tussen mensen kan bestaan… het is zo’n boek waarbij je je aan het einde voor jezelf moet bepalen wat je nu precies hebt gelezen en wat  je daarvan vond. En dat ongrijpbare, dat gebrek aan eenduidigheid, is mooi, en bijzonder.


Steffan is ons middelpunt, dat kan niet anders. Die mooie danser, dat ritmische lichaam. Zou het kunnen dat wij samen de perfecte vriendin voor hem zijn? Heel even kan ik verder kijken dan wat logisch en voor de hand liggend is. Een beetje zoals Steffan zelf moet denken. Geen beperkingen, geen hokjes. Waarom zou je niet samen de vriendin van een jongen kunnen zijn?

Personages

Hoe groot is de liefde is een verhaal dat draait om de personages, om wie zij zijn, om waar ze vandaan komen en om de keuzes die ze maken. En Van Praag is er ontzettend goed in geslaagd om personages te creëren die echt complex zijn. Het perspectief wisselt tussen de drie hoofdpersonen en dat gebeurt op zo’n manier dat je heel subtiel en langzaam meer over elk van hen te weten komt, niet door gebeurtenissen of dialogen maar gewoon doordat steeds een stukje duidelijker wordt hoe ze denken en wat ze voelen. Daarnaast zijn het vooral de relaties die heel mooi uit de verf komen: de band die Mila heeft met haar ouders, de band tussen Jules en haar broertje, en natuurlijk het spel van dichterbij komen en van elkaar weg dansen tussen Jules, Mila en Steffan.


Als ikzelf voor sommigen een toonbeeld ben van het overzichtelijke provinciestadje waarin ik in alle veiligheid en voorspelbaarheid ben opgevoed, dan is Jules Amsterdam: van de theaters in de Nes tot aan het nieuwe pop-up restaurant ergens in de Watergrafsmeer. Altijd nieuw, nooit saai. En Steffan is de zon waar wij allebei omheen draaien.

De liefde

Want meer nog dan de drie hoofdpersonen op zichzelf is die band tussen hun drieën zo mooi uitgewerkt. Ik vond het heel bijzonder om te zien hoe Jules en Mila hechter worden, maar Van Praag heeft er ook voor gezorgd dat er een soort spelletje ontstaat van afstand creëren en dichterbij komen. Met Steffan en Mila is alles heel puur en lief, als een eerste oprecht échte liefde, terwijl hij met Jules een veel vrijere relatie ervaart die toch ook heel kwetsbaar en delicaat is. En er zijn momenten dat ze met z’n drieën een eenheid vormen, en dat zijn de momenten dat je echt aan het denken wordt gezet over het mooie én het ingewikkelde van liefde, over hoe bijzonder het is om met de één een bepaalde soort liefde te ervaren en met de ander een andere soort, over het delen van een groot gevoel van liefde…  die prachtige, sterke, ongrijpbare liefde.


Pap, ik ben voor het eerst echt verliefd. Dat had ik moeten zeggen. En deze keer loopt het wel goed af, deze jongen is alleen maar lief. Ik kan hem zelfs delen met de rest van de wereld, zo groot is mijn liefde. Voor zijn stem, zijn geur, zijn armen. Hij heet Steffan, goeie naam toch? Hoe hij mij aanraakt, als hij me van achteren omhelst. Hoe hij kijkt vlak voor hij me gaat kussen. Hoe hij me optilt, ‘klein meisje’ tegen me zegt. We doen het niet met elkaar, niet echt, maar ik ben nog nooit zo dicht bij iemand geweest. Liefde is een groot woord, zou mijn vader antwoorden. Maar het is ook groot.

Seksuele vrijheid

En dat gaat gepaard met erotiek, maar dan wel erotiek zoals het hoort: niet te plat, maar ook zeker niet te preuts. Zoals Van Praag tijdens het auteursbezoek ook zei: young adult-lezers hoeven niet in bescherming te worden genomen en het is veel beter om gewoon eerlijk te zijn over dit soort thema’s. Ik vind het dan ook heel mooi dat ze ervoor heeft gekozen om onderwerpen als je seksleven, seksuele vrijheid en je seksueel ontwaken gewoon te bespreken, en ook nog eens op een heel mooie, onbevooroordeelde en ongecensureerde manier. Er zijn maar weinig auteurs die dat durven, maar het is duidelijk dat Van Praag precies wist wat voor verhaal ze wilde vertellen en ook absoluut zeker wist dat seks daar deel van zou uitmaken.


Mila is lang stil. Maar vlak bij de ring van Amsterdam zegt ze ineens met een zucht: ‘Je kunt iemand nooit echt kennen, denk ik. Alleen de persoon die die iemand is met jou.’

Generatieschets

Iets wat ik namelijk ook echt ijzersterk vind aan het boek, is hoe eerlijk Van Praag is over de jongeren van nu. Ik kan het tegenwoordig steeds meer waarderen als auteurs er niet voor kiezen om jongeren te portretteren naar stereotypes of brave verwachtingspatronen, maar als ze juist het tegenovergestelde van braaf zijn en wat meer ‘’foute’’ of ‘’controversiële’’ dingen doen: zo zíjn jongeren in de coming of age-fase immers gewoon. En over coming of age gesproken: ik vind de thema’s die het boek bespreekt heel goed. Het gaat namelijk echt niet alleen over polygamie: het gaat ook over je identiteit en je kijk op de wereld ontdekken, het avontuur en de vrijheid opzoeken, leven buiten hokjes, uitvliegen, experimenteren, loskomen van je ouders en de droomwereld van je kindertijd… er wordt een heel mooie generatieschets gemaakt en ik denk dat dat misschien wel vooral is wat Hoe groot is de liefde zo goed maakt. 

Conclusie

Hoe groot is de liefde, is een pracht van een coming of age-roman waarbij de thema’s omtrent het bouwen van je eigen leven de uitdagende schrijfstijl en complexe personages nog verder versterken. Het is een boek dat je als lezer zal prikkelen en fascineren, waardoor je aan het denken zult worden gezet en begrippen als liefde, vriendschap, seksualiteit en volwassenheid misschien wel opnieuw zult definiëren. Een boek dat zindert en bijzonder is in zijn ongrijpbaarheid, waardoor het je nog een tijdje in zijn ban zal houden. Zo’n boek dat een plaatsje verdiend heeft op de lijst van aanbevolen young adult-titels voor het leesdossier en dat menig lezer aangenaam zal verrassen.

Titel: Hoe groot is de liefde
Auteur: Anna van Praag
Uitgeverij: Hoogland & Van Klaveren
Verschenen: september 2018
Aantal bladzijden: 224
Genre: young adult contemporary
Beschikbaar als: paperback
Voor liefhebbers van: Gayle Forman, Harry Mulisch
Recensie-exemplaar: ja (leesclub)
ISBN: 9789089672759
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |

You may also like...

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

CommentLuv badge

[instagram-feed]