Zac & Mia – A.J. Betts

Hiernaast is een nieuwe gekomen. Vanaf deze kant van de muur hoor ik voeten schuifelen; iemand die niet weet waar hij moet gaan staan. Ik hor Nina de instructies doornemen op de heldere toon van een stewardess, alsof deze ‘vlucht’ zonder problemen zal verlopen: geen enkele reden om aan de hendel van de nooduitgang te trekken. Leun maar achterover en laat je bedienen. Nina heeft zo’n stem die je vertrouwen geeft. Ze zal zeggen: ‘Dit apparaatje is voor je bed, zie je wel? Zo gaat-ie omhoog, en met deze knop laat je hem weer zakken. Probeer maar.’ Tien maanden geleden vertelde Nina deze dingen aan mij.

Hoe ik bij dit boek kwam

Toen ik de algemene informatie opzocht over dit boek, zag ik dat het in februari 2014 is verschenen bij uitgeverij Blossom Books. Ik heb het boek datzelfde jaar ook gekocht, maar het gekke is: dat is dus serieus al drie jaar geleden. Drie jaar! Nu lijkt dat niet superlang, maar ik weet dat een boek in de uitgeverswereld wel echt als redelijk oud wordt beschouwd als het drie jaar geleden is uitgekomen. Het wordt niet meer gepromoot, misschien zelfs niet meer herdrukt… en juist daarom vind ik het belangrijk om die ‘’oudere’’ boeken te blijven lezen, want ook die zijn nog steeds de moeite waard. Zac & Mia werd rond de publicatie vergeleken met The Fault in Our Stars, en daarom maakte het me nieuwsgierig. De nieuwsgierigheid was zeker op zijn plek, de vergelijking echter totaal niet.

Waar het over gaat

De zeventienjarige Zac is een vaste klant in het ziekenhuis: hij heeft leukemie en brengt zijn dagen door met chemokuren en het zoeken naar statistieken over zijn overlevingskansen. Maar wanneer Mia in de kamer naast de zijne komt voor behandeling voor botkanker, staat Zacs wereld op zijn kop. Mia draait te harde muziek, leidt een schijnleven, is kwaad op de wereld en op haar moeder. Maar Mia is, net als Zac, elke nacht om 3:00 wakker. En langzaam, door Facebookberichtjes en klopjes op de muur, leren ze elkaar kennen. De vraag is alleen of hun band, wat voor band dat dan ook precies is, ook buiten de ziekenhuismuren kan bestaan.

Wat ik ervan vond

Op de website van Blossom Books staat te lezen dat A.J. Betts lesgeeft aan kinderen die langdurig in het ziekenhuis liggen zodat ze geen leerachterstanden ontwikkelen: ik denk dat dat haar enorm heeft geholpen bij het schrijven van Zac & Mia. Betts is namelijk erg goed in het beschrijven van het ziekenhuisleven: dat is wat het eerste gedeelte van het boek vooral sterk maakt. Ik zag Zacs ziekenhuiskamer helemaal voor me en ik herkende me als mede-ziekenhuisveteraan enorm in de passages over verpleegkundigen, behandelingen, ziekenhuisroutines en de ziektesleur. Tel daarbij op dat Betts’ schrijfstijl niet alleen sfeerrijk maar ook erg gevoelig, treffend en prettig is en vol zit met geweldige galgenhumor en je begrijpt dat ik al heel snel best enthousiast was over het boek.

Onromantisch

Daarnaast vind ik het erg sterk hoe Betts op een rauwe en eerlijke manier de totaal onromantische kant van kanker laat zien, deniet-inspirerende, niet-heldhaftige kant. Ik vond het zo mooi om te lezen hoe Zac zich enerzijds heeft neergelegd bij zijn ziekte, maar toch ook nog veel worstelt en piekert, bezig is met statistieken en zijn wens om normaal te zijn. Ook Mia, met al haar beschadigingen en kwetsbaarheden, haar problemen met openheid en acceptatie, vond ik erg mooi: het laat goed zien dat je niet per definitie dapper bent als je ziek bent, dat je vaak gewoon geen andere keus hebt dan je te focussen op overleven. En juist doordat Betts ook de dieptepunten beschrijft, wordt goed duidelijk hoe het eigenlijk écht is.

Moed

Door het bijzondere verhaal en de realistische struggles van de personages – want ook Zacs moeder is bijvoorbeeld iemand die erg goed uitgewerkt is – krijgt het verhaal een puur soort lading. Het zet je aan het denken over wat het écht met iemand doet om ernstig ziek te zijn en daarmee te moeten omgaan in de echte wereld, buiten de veilige ziekenhuismuren waarin alles draait om behandelingen en leven bij de dag. Het verhaal laat je nadenken over wat het betekent om moedig en sterk te zijn, om te vechten voor je leven – niet vanuit een bed met je arm aan een infuuspaal, maar in het leven zelf – en om angst en pijn toe te laten.

Ontluikende liefde

De vergelijking met TFIOS vind ik dan ook absoluut niet opgaan: ja, beide boeken gaan over twee jongeren met kanker die hoteldebotel verliefd worden, maar Zac & Mia is hoopvoller, avontuurlijker, en draait niet alleen om de romantiek of de ziekte. Hoewel die romantiek zeker erg leuk is om over te lezen: ik vond het heel schattig hoe Zac en Mia contact maken door klopjes op de muur en nachtelijke Facebookberichten, ik heb geglimlacht om de awkwardness van hun ontluikende liefde en ik vond het mooi hoe ze juist door hun verschillende karakters het lef hadden om eerlijk tegen elkaar te zijn en alle voorzichtigheid te laten varen. De wisselende perspectieven zorgen voor een mooie spanningsboog en het is mooi hoe de twee echt een band krijgen.

Wankele plot

Dat gezegd hebbende: ik vind het jammer dat Betts er niet voor heeft gekozen het hele verhaal zich af te laten spelen in het ziekenhuis. Het boek begint namelijk erg sterk door de sfeerschets van het ziekenhuisleven en op het eind worden vooral die thema’s mooi duidelijk, maar het middenstuk vond ik erg warrig. Na het eerste deel had ik het idee dat de plot een beetje ontspoorde: ik vond Zacs boerderij op de een of andere manier erg lastig voor te stellen en alle gebeurtenissen met Mia en hem leken zo… stuurloos. Ik begreep niet echt waar het verhaal nou precies naartoe moest leiden en ineens leek het heel ergens anders over te gaan dan het ziek zijn, waardoor ik niet meer snapte wat Betts wilde zeggen met de gebeurtenissen en ontwikkelingen. Jammer, want het past niet bij het sterke begin en eind en daardoor mist het verhaal kracht.

Conclusie

Zac & Mia is een boek dat erg goed begint en ook het einde zit sterk in elkaar: Betts is erg goed in het neerzetten van een realistische ziekenhuissfeer en in het uitwerken van thema’s, gevoelens en gedachten die horen bij ernstig ziek zijn. Ze geeft daardoor een rauw en heftig beeld van hoe dat echt is, met een romantisch sausje erover waardoor het fijn weg leest. Maar in het middenstuk van het boek wordt de plot vaag en stuurloos en lijkt Betts zelf niet meer te weten welke kant ze op wil, en dat zorgt ervoor dat het boek een minder sterke indruk achterlaat dan zou hebben gekund.

Titel: Zac & Mia (Zac & Mia)
Auteur: A.J. Betts
Vertaald door: Aimee Warmerdam
Uitgeverij: Blossom Books
Verschenen: februari 2014
Aantal bladzijden: 288
Genre: young adult contemporary
Beschikbaar als: paperback, ebook (Kobo Plus)
ISBN: 9789020679724
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |