Toegegeven: het schrijven van een recensie heeft weinig te maken met het schrijven van een verhaal, maar het heeft wel te maken met schrijfvaardigheid en het is iets wat ik zelf graag en vaak schrijf. Bovendien, als je een recensie kunt schrijven, dan zul je misschien ook wat meer inzicht hebben in het creatieve schrijfproces zelf. Daarom in deze Writing Wednesday mijn tips voor het schrijven van een goede recensie, ook heel handig bij het bloggen!
Wat is een recensie precies? Volgens Van Dale heel simpel: een beoordeling of kritische beschouwing van een boek, film, toneelstuk enzovoorts. Volgens de Vivian-definitie: iets recenseren is gewoon ergens je mening over geven. Maar dan wel op een onderbouwende manier, met argumenten. Een kind uit groep zeven kan ook een recensie schrijven door te krabbelen dat het een leuk boek is want het is spannend maar de echte, professionele recensie gaat wel wat meer in op bepaalde criteria. Die zijn niet echt vast, alleen misschien als je professioneel criticus van beroep bent. Bloggers die voor hun plezier recenseren, bepalen gewoon lekker zelf op welke punten ze een boek, film, tv-serie of wat dan ook beoordelen. Maar het doel is hetzelfde: je wilt met je recensie een advies geven aan toekomstige lezers of kijkers. Is het een heel slecht boek, dan wil je anderen waarschuwen dat ze hun tijd er niet aan moeten verspillen: is het juist heel goed, dan wil je ze ervan overtuigen dat het echt een must is. En wat voor mij vooral de reden is dat ik graag recensies schrijf, is dat ik mijn ei over iets kwijt wil: als ik helemaal enthousiast of juist totaal verveeld ben door iets wat ik heb gelezen of gezien, wil ik dat van me afschrijven en dan is een recensie perfect.
Hoe schrijf je nou precies een recensie? Dat legt zich niet zomaar uit, maar er is wel een aantal do’s en don’ts die je op weg kunnen helpen en die ik zelf altijd hanteer.
Do’s voor het schrijven van een goeie recensie:
♥ Gebruik zakelijke gegevens bij het inleiden van je onderwerp. Voor een boek zijn dat in ieder geval titel, auteur, genre en aantal bladzijden: voor een film titel, jaar, genre en belangrijkste castleden. Het is altijd handig als mensen weten hoe ze een boek of film kunnen terugvinden dat jij hebt beoordeeld.
♥ Gebruik een beoordelingssysteem. Je kunt cijfers geven of waarderen aan de hand van sterren, maar er zijn nog meer dingen te bedenken, zo ongeveer alles kan. Zorg wel dat je weet welke beoordelingsmanier welke mening symboliseert. Ik gebruik bijvoorbeeld vlindertjes, op z’n meest vijf: één vlindertje betekent dat ik het helemaal niks vond, twee vlindertjes betekent dat er meer zwakke dan sterke punten waren, drie vlinders betekent dat het wel oké was, maar niet heel bijzonder; vier vlinders betekent dat ik het heel goed vond, maar dat er nog wel wat minpunten waren en vijf vlinders betekent dat ik het helemaal fantastisch vond en dat er geen minpunten waren (of dat die er wel waren, maar verwaarloosbaar).
♥ Altijd handig: een lijstje van criteria die je handhaaft. Dat hoeft niet letterlijk een lijstje te zijn, maar zorg wel dat je deze goed voor ogen hebt bij het recenseren, anders loop je het risico dat je eindeloos lang doorgaat óf juist helemaal niets weet. Bij het recenseren van een boek let ik vooral op zaken als geloofwaardigheid, plotontwikkelingen, de ontwikkeling van de personages, de schrijfstijl, originaliteit en spanning. Bij films ongeveer hetzelfde, maar dan spelen ook dingen als special effects en acteertalent mee.
♥ Geef een samenvatting van het verhaal als onderdeel van de recensie: hierin kun je ook je mening al een beetje laten doorschemeren. Zorg dat die samenvatting beknopt is, maar wel genoeg vertelt om de lezer lekker te maken voor het boek. Teveel info zorgt dat ze het boek niet meer hoeven te lezen en te weinig info is te onduidelijk. Beschrijf de grote lijn: je kunt ook de flaptekst van het boek herschrijven in eigen woorden als je dat makkelijker vindt.
♥ Maak gebruik van extraatjes: quotes kunnen heel leuk zijn om een bepaald element van je mening over het boek te illustreren, maar ook trivia over de auteur of leuke verwijzingen (het boek Het Rosie Project van Graeme Simsion heeft bijvoorbeeld een erg leuke website met tests) kunnen de lezer nieuwsgierig maken naar het boek. Het is sowieso altijd handig om voorbeelden te kunnen aanwenden als je aangeeft wat je van iets vindt: zo krijg je een goed beeld.
Don’ts voor het schrijven van een goeie recensie:
x Vermijd teveel gebruik van de ik-vorm. De truc is om in een recensie je persoonlijke mening centraal te laten staan, maar om het wel zo te schrijven dat de lezers het zelf kunnen relativeren. Wees zakelijk: niet Ik vind de schrijfstijl lekker vlot maar De schrijfstijl leest vlot. Niet Ik kon me goed inleven in de personages maar De lezer kan zich goed inleven in de personages. Het moet dus duidelijk zijn dat de goeie dingen niet alleen aantrekkelijk waren voor jou, maar dat ook voor anderen kunnen zijn.
x Vermijd te formeel taalgebruik. Dat kan een lastige zijn, maar het is belangrijk om bij het schrijven van een recensie goed rekening te houden met het publiek voor wie je die schrijft. De recensies die ik hier op mijn blog plaats, zijn over het algemeen gericht op mensen van mijn leeftijd en dan kun je natuurlijk gewoon volwassen taalgebruik aanhouden met hier en daar een bedekte term of een complexe zinsconstructie. Maar als je een kinderboek recenseert, dan moet je wel zorgen dat de recensie goed te lezen én vooral goed te begrijpen is voor een kind, dus dan moet je eenvoudigere woorden en korte zinnen gebruiken.
x Maak de dingen niet mooier dan ze zijn. Het is logisch dat je het vervelend vindt om te schrijven over een boek dat of een film die je helemaal niks vond, want je wilt niemand kwetsen. Maar als je oneffenheden gaat verbloemen, schieten je lezers daar niets mee op. Wees gewoon eerlijk over wat je goed en niet goed vond, Van Dale noemt het niet voor niets een kritische beoordeling! Ook als je een recensie-exemplaar van een uitgeverij of zelfs van een schrijver in eigen persoon hebt ontvangen, moet je vooral eerlijk zijn – ook al wil die uitgeverij of die schrijver natuurlijk dat je positief bent. Het beste is om te zorgen voor een goede balans: ik ben van mening dat in elk boek wel iets zit wat op zijn minst een beetje leuk is (een stukje humor, een grappig bijpersonage) en dan moet je dat naar voren laten komen zodat je laat zien dat het boek niet alleen maar slecht is. Geldt uiteraard ook voor films.
Handig! Als ik een lijstje criteria maak, ga ik dat structureel afwerken. Dat vind ik zonde, dus ik schrijf gewoon wat ik denk… zeg maar 😉
Ik schrijf recensies heel erg op gevoel. Het gevolg daarvan is dat ik nog wel eens iets vergeet wat ik toch wilde vermelden, maar aan de andere kant schrijf ik wel de meeste belangrijke punten die voor mij het boek goed/slecht/twijfelachtig maakte.
Ook schrijf ik juist heel veel in de ik-vorm, omdat ik het verhaal op die persoonlijke manier heb ervaren, als ik dat juist zou veranderen, voelt dat een stuk minder persoonlijk. Als ik het boek immers vlot vind lezen, hoeft dat niet te betekenen dat alle lezers dat zullen ervaren.
Ik schrijft mijn recensie vaak vanuit mijn standpunt, want als ik het boek, zeg maar, langdradig vind, wil dat niet zeggen dat elke andere lezer dat ook vindt. Dus ik schrijf liever niet: het boek is langdradig.
Wat handig! Ik ben ooit aan een cursus journalistiek begonnen, waar recenseren ook onderdeel van was, maar daar ben ik nooit aan toe gekomen. Met die eerste 2 “don’ts” moet ik wel rekening houden. Hoewel ik eigenlijk nooit recensies schrijf haha.