Bij de cursus Creatief Schrijven in de afgelopen periode moesten we regelmatig een verhalend stukje tekst schrijven en dat vond ik in de eerste plaats natuurlijk hartstikke leuk, maar aan de andere kant ook best iets aparts. Niet alleen omdat ik bij die cursus trucjes en maniertjes heb geleerd die ik nog niet kende, maar ook omdat we soms best op de persoonlijke toer stukjes moesten schrijven. Ik denk dat elke schrijver dat wel heeft: dat je onbewust toch veel van je eigen persoonlijkheid en je eigen referentiekader in je schrijfsels legt. Dat bracht bij mij de vraag: is creatief schrijven eigenlijk iets privés? En hoeveel van jezelf moet je er eigenlijk instoppen?
Het klinkt eigenlijk gek, dat het een privéaangelegenheid zou zijn: al die romanschrijvers en bestsellerauteurs, of eigenlijk iedereen die gepubliceerd is, lijken daar namelijk geen last van te hebben. Maar ik denk juist dat ze dat wel hebben: schrijven is namelijk wel iets heel persoonlijks. Ook al schrijf je over iets wat kilometers ver van je af staat, er zit toch altijd wel iets van jezelf in. Sterker nog, ik vind dat het een boek veel krachtiger maakt als de auteur er zijn eigen opvattingen of ervaringen in legt, dat het dan veel geloofwaardiger is. Zo doe ik dat zelf namelijk ook: mijn personages zijn altijd op een bepaalde manier een versie van mij, of van hoe ik zou willen zijn, of van iemand die ik goed ken. De dingen die gebeuren zijn ofwel dingen die met mij ook zijn gebeurd ofwel dingen waar ik op een bepaalde manier affiniteit mee heb. Het is dus altijd wel iets persoonlijks.
En als het persoonlijk is, kan het pijn doen. Zo redeneer ik dat tenminste: het is een stukje van jezelf en hoe groot dat stukje is of hoeveel stukjes het zijn bepaal je natuurlijk zelf, maar jij zit er wel in, en het zit ook in jou. Ik denk dat schrijvers daarom altijd zo kritisch zijn en nooit echt tevreden, dat ze willen bepalen hoe dat stukje van henzelf straks in de buitenwereld geplaatst zal zijn en dat dat een soort angst is. Dat persoonlijke.
Maar wat is dan raadzaam, hoeveel van jezelf moet je erin stoppen? Dat ligt eraan hoeveel je wilt dat mensen over jou als schrijver weten. Sommige schrijvers vinden het eng om te ver bij hun eigen karakter vandaan te drijven omdat ze bang zijn dat het dan ongeloofwaardig wordt. Maar het alternatief is ook niet slim: zoveel van jezelf erin stoppen dat het eigenlijk saai en voorspelbaar wordt. Natuurlijk heeft iedereen verschillende kanten en kun je altijd gaan graven in je duistere zijde of een interesse waar je weinig mee doet, maar het is ook juist goed om de grenzen op te zoeken. Als je alleen maar heel dicht bij jezelf blijft, zijn er ook geen uitdagingen meer op een gegeven moment, en schrijven draait juist onder andere om jezelf blijven uitdagen. Het beste wat je daarom kunt doen, is de juiste maat vinden van zelfinvestering: blijf niet bij personages van wie je weet hoe ze zouden kunnen reageren omdat jij zelf ook zo reageert, maar kruip juist in de huid van heel andere mensen en probeer je voor te stellen hoe je je zou gedragen en hoe je zou zijn als je hen was. Met andere woorden: gebruik je eigen persoonlijkheid als leidraad, maar niet als basis. Op die manier zal het schrijven ook minder persoonlijk worden en wordt het misschien ook gemakkelijker om het los te laten.