Er zijn verschillende typen schrijvers: zij die alleen maar een idee nodig hebben om als een razende te gaan schrijven, en zij die alles tot in de puntjes uitgewerkt willen hebben voor ze van start gaan. Ik reken mezelf over het algemeen tot die tweede soort: ik kan pas echt gaan schrijven als ik weet waar de eerste paar hoofdstukken naartoe moeten, welke personages wel en niet belangrijk zijn en welke details erin voor moeten komen. Maar die uitwerking is vaak lastiger dan het lijkt en ik moet meestal echt wel even brainstormen voordat ik weet welke richting ik precies op moet. Dat brainstormen is ook niet zo gemakkelijk: ik ben niet zo van het mindmappen en alles, maar er bestaan ook andere trucjes die tot een fijne dosis inspiratie kunnen leiden. Vandaag deel ik mijn favoriete brainstormmanieren!

Wanneer brainstormen?

Je kent het woord waarschijnlijk wel: brainstormen. Misschien heb je er op de middelbare school al wel mee kennis gemaakt, misschien doe je het zelf regelmatig. Het is niet alleen iets wat je kunt doen in het creatieve schrijfproces: het werkt ook prima als je bijvoorbeeld op zoek bent naar de oplossing van een probleem of als je probeert te bedenken hoe je een bepaalde school- of werkopdracht moet aanpakken. Er zijn heel veel verschillende manieren om te brainstormen, en de ene manier werkt vaak net iets beter dan de ander, dat verschilt per persoon. Je kunt het beste brainstormen als je met iets zit en je weet niet welke kant je op moet: door al je ideeën even te ordenen, neig je vaak als vanzelf al naar een bepaalde kant en uit de orde ontstaat vaak het beste idee. Op het gebied van schrijven kan het zo zijn dat je de opdracht krijgt om over een bepaald onderwerp te schrijven: als dat onderwerp je niet ligt, is het einde vaak al snel zoek. Door te brainstormen kom je er vaak achter dat je toch meer weet en meer kunt dan je eigenlijk dacht.

Manieren om te brainstormen

• Mindmappen: Dit is de bekendste en meest gebruikte manier om te brainstormen. Het werkt heel eenvoudig: je neemt een stuk papier en schrijft in het midden in één woord of een paar woorden je onderwerp en daarna ga je associaties maken met woorden waar je aan moet denken bij het begrip. Dat kun je ook heel eenvoudig in lijstvorm doen.
• Vragen stellen: Dit gebruik ik tegenwoordig vaak en het helpt heel goed om de inspiratieflow op gang te brengen. Je stelt jezelf beknopte vragen: wie, wat, waar, wanneer, hoe, waarom, waardoor enzovoorts. Door de antwoorden zo uitgebreid mogelijk uit te schrijven verzamel je aanknopingspunten die je weer kunt gebruiken bij de verdere uitwerking!
• IJlend schrijven: In het college van een aantal weken geleden oefenden wij hiermee. Het werkt heel apart: je schrijft over iets wat er in je opkomt alsof je koorts hebt en ijlt, alsof je vreemde dingen ziet en in een roes verkeert. Als je dat makkelijker vindt kun je ook schrijven alsof het een droom is. Heel apart, want je moet je innerlijke criticus echt uitschakelen en dat is heel lastig, want toen ik het probeerde was ik toch continu bezig met nadenken over wat ik moest schrijven.
• Woordschrijven: Kan ook heel handig werken. Vraag iemand om een aantal woorden voor je uit te kiezen (minimaal drie en zeker niet meer dan tien) en kies daaruit zelf een stuk of drie (niet meer dan vijf) die je in een verhaal gaat verwerken. Je kunt dan dus gaan schrijven op basis van deze woorden of gewoon zelf iets verzinnen en de woorden erin terug laten komen. Leidt vaak tot verrassende dingen!
• Muziek: Dit werkt hetzelfde als met woordschrijven, maar dan met muziek. Je kunt een van je eigen lievelingsnummers nemen en daarbij een verhaal verzinnen, maar je kunt ook aan iemand anders vragen om een liedje of muziekstuk voor je uit te kiezen. Soms komt inspiratie uit onverwachte hoeken…
• Verhaal afschrijven: Dit moesten wij in het vorige college doen en het was eigenlijk heel leuk. Neem een kort verhaal of laat iemand het uitkiezen en zorg dat je niet weet hoe het eindigt (dus als iemand het je voorleest, vraag hem of haar dan om op zeker punt te stoppen)l. Schrijf zelf het einde. Het werkt het beste als je een verhaal neemt dat niet past bij je eigen creatieve repertoire; bijvoorbeeld een thriller als je alleen maar chicklits schrijft. Zo verbreed je je horizon.
• Free writing: Deze heb ik niet voor niets op de laatste plek gezet: ik heb er zelf namelijk helemaal niets mee. Het staat ook wel bekend als automatisch schrijven het houdt in dat je binnen een tijdframe – bijvoorbeeld tien minuten – alle controle compleet loslaat en gewoon schrijft wat er in je opkomt, zonder na te denken en zonder te schrappen. Mij lukt dit vrijwel nooit omdat ik gewoon echt moet nadenken over wat ik wil schrijven, maar wie weet werkt het voor jou wel.

Overigens zijn dit ook prima manieren om over een writer’s block heen te komen! Vandaag even geen oefening, maar mocht je daar wel naar op zoek zijn dan zou ik zeggen dat je met elk van de bovenstaande zaken een stukje zou kunnen schrijven om te zien wat daar uitkomt!