Personages: ze kunnen een verhaal maken of breken. Een plot kan nog zo goed in elkaar zitten, als de personages nergens op slaan is het gewoon niet overtuigend. Omgekeerd echter ook: als de personages goed zijn, kunnen ze een teleurstellend plot compenseren. Maar voor veel schrijvers is het een hels karwei om goede personages te creëren, want wanneer zijn ze nou echt geloofwaardig? Als fervent lezer én iemand die zelf regelmatig fictie schrijft, heb ik hier wel een visie op!
Genre
Het verschilt natuurlijk heel erg per genre en sowieso per lezer wat de criteria zijn voor een goed personage. Algemeen geldt wel dat boekpersonages de lezer het idee moeten geven dat het echte mensen zijn, dat ze echt zouden kunnen bestaan en het leven zouden kunnen leiden dat ze hebben in het boek. Maar wanneer is een personage een plausibel mens? In een historische roman werkt dat heel anders dan in een kinderboek: in het eerste geval is een correcte manier van denken en doen volgens de tijdgeest belangrijk, in het tweede geval moet de auteur oog hebben voor de kindergeest. Dat geldt per genre: dan gaat het erom dat de personages niet alleen als mensen, maar ook als typen mensen geloofwaardig zijn. Tenzij het karakter natuurlijk juist héél anders is dan de levensstijl, maar dan is geloofwaardigheid van de plot vooral belangrijk.
Persoonlijke band
Een gevoel dat voor mij vaak belangrijk is tijdens het lezen, is het gevoel dat ik de personages zou willen kennen. Sommige boeken hebben een hoofdpersoon bij wie je je meteen op je gemak voelt, alsof het je beste vriend zou kunnen zijn of zelfs een familielid. Maar het gaat verder: denk eens aan de schurkachtige personages in televisieseries, bijvoorbeeld Katherine Pierce in The Vampire Diaries en Victoria Greyson in Revenge. Maar ook Cole in Charmed, Cristina Yang in Grey’s Anatomy en Juliette in Nashville, om maar wat voorbeelden te noemen: allemaal personages bij wie je ervan geniet om ze te haten. Of zoals de Amerikanen zeggen: love to hate. En dan zijn er de personages op wie je halsoverkop verliefd wordt, die je maar al te graag als fictieve geliefde zou hebben. Of wat denk je van ouders waarvan je het liefst had gewild dat ze van jou waren? Oftewel… een persoonlijke band, of het nou gaat om een personage willen zoenen of een klap verkopen, zorgt ervoor dat de karakters écht worden, dat je om ze gaat geven. Sommige lezers ervaren het als negatief om je dood te ergeren aan een personage, maar ik vind van niet: het betekent dat ze dat waard zijn en dat ze je iets doen. Ongeloofwaardige personages roepen geen negatieve gevoelens op: ze roepen helemaal niets op.
Herkenbaarheid
Vooral in young adults, maar zeker ook in andere genres is het aspect van herkenbaarheid enorm belangrijk. Denk maar aan heldinnen als Katniss, Tris, Hazel en Mia: allemaal jonge mensen die eigenlijk heel gewoon zijn, mensen die willen vechten voor wat ze belangrijk vinden en die ergens voor staan, maar tegelijkertijd de meest herkenbare dingen meemaken zoals verliefdheid en verlies. Twee vliegen in een klap: de herkenbaarheid van een eigen identiteit en de herkenbaarheid van de dagelijkse conflicten. En die herkenbaarheid zorgt ook weer voor een persoonlijke band, maar op een heel nieuw niveau: is een personage herkenbaar, dan weet je bijna zeker dat het de lezers ook echt weet te bereiken.
Persoonlijkheid
Een boek met zulke sterke personages dat ik erdoor werd weggeblazen was Als ik blijf van Gayle Forman omdat elk personage een complete eigen persoonlijkheid had, een eigen verhaal, een eigen geschiedenis, eigen leuke en minder leuke trekjes. Bij veel boeken heb ik snel het idee dat je niet genoeg tijd krijgt om de personages écht te leren kennen omdat de auteur die tijd wil besteden aan het ontwikkelen van de plot. Maar juist het geven van echt goede details aan de personages kan helpen om de plot te ontwikkelen, en daarom vind ik het ook zo belangrijk om als schrijver je personages goed te leren kennen. Ik begin pas met schrijven wanneer ik de stemmen van mijn hoofdpersonen echt in mijn hoofd hoor, wanneer ze tegen me praten en me dingen vertellen over hun jeugdzonden en favoriete moppen en citaten en hun grootste angsten. Die details hoeven niet eens allemaal in de plot terug te komen, maar als jij ze weet kun je er ook voor zorgen dat de lezer het gevoel krijgt het te weten. En daar zit heel veel kracht in.
Ontwikkeling
Het allerbelangrijkste is misschien wel de ontwikkeling die de personages moeten doormaken. In elk boek is dat gewoon zo cruciaal: op de laatste bladzijde moeten ze iemand anders zijn dan ze waren op de eerste. Nou hoeft dat echt geen supergrote ontwikkeling te zijn: ik bedoel, het personage hoeft aan het einde echt niet ineens een compleet ander persoon te zijn, dat zou nergens op slaan. Maar waar het om gaat, is dat er iets moet zijn gebeurd waardoor alle gebeurtenissen de moeite waard blijken te zijn. Al die dingen die er gebeuren moeten een impact hebben op het personage, net zoals dat in het echte leven gaat: we worden beïnvloed door vrijwel alles wat er met ons en om ons heen gebeurt en zo moet het ook gaan met boekpersonages. Vaak ervaar je als lezer een soort gevoel van satisfactie wanneer je aan het einde eigenlijk een nieuw soort hoofdpersoon leert kennen, want dan weet je: het verhaal heeft een doel gediend.
Wanneer vind jij een personage geloofwaardig?
Voor mij is het allerbelangrijkste dat een personage niet te perfect is. Ik heb echt een enorme hekel aan personages die overal goed in zijn, die alle mannen achter zich aan krijgen en nooit een foutje begaan.. En verder vind ik inderdaad herkenbaarheid en personageontwikkeling belangrijk 🙂
Dat is inderdaad ook voor mij een enorme afknapper, compleet onrealistisch!
Goh! Herkenbaarheid speelt bij mij zeker een grote rol. Nadien komen de persoonlijke band en persoonlijkheid aan de beurt. Als een personage karaktertrekken heeft waar ik moeilijk mee om kan dat ga ik ook geen band vormen met dat karakter. Ik denk dat die drie voor mij het belangrijkste zijn. Al is de ontwikkeling inderdaad ook belangrijk. Een personnage dat niet leert uit zijn/haar fouten komt nu eenmaal niet erg geloofwaardig over.
Voor mij is het belangrijk dat personages niet perfect zijn, maar ook dat ik mezelf in hen kan herkennen. Beetje van beide bovenstaande reacties, dus!
Wanneer ze me intrigeren en nieuwsgierig maken naar hun kant van het verhaal. Perfectie is een illusie dus daar kijk ik snel doorheen. Maar ik vind het aan de andere kant ook wel mooi als een personage helemaal klopt als de imperfecties perfect omarmd worden..
Maar wat is nu de goede personage omschrijving van een boek? kan iemand me daarvan en goede voorbeeld geven?
Wat bedoel je precies?