Waarom zijn er zoveel vrouwelijke YA-auteurs?

Een tijdje terug kwam ik op Book Riot (waar anders) een artikel tegen over een oneerlijke verdeling van positieve recensies tussen mannelijke en vrouwelijke auteurs. Ik vond het artikel niet zo heel interessant, maar het onderwerp waarover het me aan het denken zette des te meer: ik realiseerde me plotseling dat er eigenlijk iets heel opvallends aan de hand is in het YA-landschap. Het wordt namelijk gedomineerd door vrouwelijke auteurs. Tuurlijk, mannelijke auteurs zijn er ook, maar het zijn er niet veel als je kijkt naar de talloze vrouwelijke namen. En dat vind ik bijzonder interessant: waarom is dat? Is het toeval? Lijkt me niet. Wat zit er dan achter? En wat zegt het over hoe dat YA-landschap er precies uitziet en over de lezers van deze boeken?

Dit artikel is tot stand gekomen dankzij de input van mede-YA-lezers/liefhebbers. Dank!

Is het wel echt zo?

Als ik even kritisch nadenk, kom ik maar op een handjevol namen van mannelijke YA-auteurs. Zeker in het contemporary-subgenre zijn mannelijke auteurs schaars: met John Green (Een weeffout in onze sterren, Paper Towns) David Levithan (Elke dag) en David Arnold (De Kids of Appetite, Muggenland) heb je het wel een beetje gehad. Kijken we verder, naar het gebied van fantasy en sciencefiction, dan zin er meer namen. We denken dan aan Ransom Riggs (De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine) Rick Yancey (De vijfde golf), Victor Dixen (Phobos), James Dashner (The Maze Runner) en Michael Grant (GONE). En er zijn er natuurlijk nog meer, maar die namen vallen bleekjes weg als je het vergelijkt met de talloze vrouwen in het veld, zoals Jenny Han, Gayle Forman, Veronica Roth, Kiera Cass, Becky Albertalli, Marissa Meyer, Sarah Pinborough, Marieke Nijkamp, Jandy Nelson, Erin Watt, Holly Smale, Estelle Maskame, Tahereh Mafi en Suanne Collins.

Meer lezende meisjes

Toen ik op internet ging rondkijken naar argumenten voor dit overschot aan vrouwen in Young Adult-land en in een Facebookgroep voor YA-lezers de vraag stelde, viel me al snel iets op: vrijwel overal wordt het argument genoemd dat er meer meisjes zijn die YA lezen. Hoewel de discussie ‘’waarom lezen jongens minder’’ een hele andere is, denk ik wel dat we het erover eens kunnen zijn dat lezende jongens eerder uitzondering dan regel zijn. En dan lijkt het een kwestie van voorzien in een behoefte: het is immers logisch dat meisjes liever boeken lezen van vrouwelijke auteurs, omdat dat simpelweg vertrouwder voelt en omdat vrouwen toch net wat beter zijn in het neerzetten van vrouwelijke hoofdpersonen.

Vrouwelijke aanleg

Misschien gaat het zelfs wel zover dat er door uitgevers en agenten – die een belangrijke rol spelen in het Amerikaanse boekenwereldje – minder ruimte wordt gemaakt voor mannelijke YA-auteurs, omdat het genre toch vooral door meisjes wordt gelezen en vrouwelijke auteurs daardoor succesvoller worden ingeschat. Als we puur evolutionair en biologisch kijken, is dat misschien niet zo heel gek: vrouwen staan al eeuwenlang bekend als het geslacht met de meeste aanleg voor het uiten en (h)erkennen van gevoelens en in reflecteren op thema’s als liefde, identiteit en persoonlijke ontwikkeling: precies de onderwerpen die vaak centraal staan in YA-boeken – én thema’s waar mannen zich weinig comfortabel voelen. Het is niet voor niets dat vrouwen vanuit de geschiedenis vaak succesvolle jeugdboeken en romans op de markt hebben gebracht en dat daaruit succesvolle genres zijn voortgevloeid, zoals chicklit én Young Adult.

Gender inequality

Het is bijzonder om op te merken dat deze successen – van bijvoorbeeld franchisen als Twilight, The Hunger Games, Harry Potter en Vijftig tinten – vaak als intimiderend werden ervaren door mannen. Op vrouwen als auteurs van jeugd- en romantische literatuur wordt vaak neergekeken, en zodra vrouwen zelf succes hebben, gaan mannen ermee aan de haal. En dat is slechts één voorbeeld van de gender inequality in de boekenwereld: mannen worden sneller en vaker serieus genomen als ‘’échte schrijvers’’, en het feit dat zij zich eerder richten op het lezen én schrijven van ‘’zware kost’’ zoals thrillers, sciencefiction en non-fictie bevestigt dit. Dit zien we ook terug in het feit dat de meeste mannelijke YA-auteurs zich toeleggen op deze ‘’avontuurlijkere’’ genres.

Voeg daaraan toe dat mannen, zoals in een artikel van De Volkskrant wordt beargumenteerd, vaker literaire prijzen en betere recensies ontvangen, en het is niet vreemd om te bedenken dat er flink wordt neergekeken op schrijvende vrouwen en dat mannen niet graag boeken lezen die door een vrouwenhand zijn geschreven.

YA is feministisch

It’s a man’s world, dus, zeker omdat bij grote uitgeverijen ook vaak mannen aan het roer staan en het literatuurbeeld eveneens sterk wordt gedomineerd door mannen (zowel in Nederland als in het buitenland en zowel nu als in de literatuurgeschiedenis). En daar komt de aap uit de mouw: is het YA-genre misschien feministisch? Ja, dat is het zeker, aldus dit artikel van Feminist Fiction. In YA-boeken zijn het vaak sterke jonge vrouwen die als hoofdpersoon centraal staan, die hun weg zoeken in de wereld en zelf een stem en een persoonlijkheid hebben, en elke vrouw heeft haar eigen visie op en ervaring met die feministische queeste. Terwijl vrouwen in literatuur geschreven door mannen vaak een ondergeschikte rol spelen: dan is de hoofdpersoon een sterke stoere man met een stem en is de vrouw ‘’de partner’’ en meer eigenlijk niet – uitzonderingen daargelaten, uiteraard, en die zijn er heus genoeg – maar toch.

Leading ladies

Het lijkt dus wel alsof vrouwen met een literaire missie in het YA-genre de macht aan het grijpen zijn en een nieuwe literair-feministische golf op gang brengen. In een interview door Mel Magazine met mannelijke YA-auteur Jeff Zentner (The Serpent King) wordt gesteld dat ongeveer negentig procent van de YA-auteurs vrouw is: dat is een duidelijk cijfer, en het is véél. Ook in de uitgeverswereld zie je dat veel leading ladies de scepter zwaaien als het gaat om het uitbrengen van YA-boeken. Kom je als man terecht in dit klimaat, dan vraagt dat van je dat je vooral niet té mannelijk wilt zijn, want het is een vrouwelijk milieu waarin vrouwelijke waarden belangrijk zijn, aldus Zentner.

Feminisering

Dus… wat betekent dit? Wat zegt dit? Als het YA-landschap feministisch is, bedoeld om gevoelige thema’s en sterke jonge vrouwen te promoten en taboes die te maken hebben met genderrollen te doorbreken, dan verklaart dat de grote hoeveelheid vrouwelijke YA-auteurs. Maar is het goed? Aan de ene kant zou ik zeggen: jazeker, want het is goed voor de literaire en sociale emancipatie van vrouwen, en als we zien hoe sterk er wordt neergekeken op vrouwen die romantische en jeugdgerichte boeken schrijven, is dat hard nodig. Maar iets wat mij tegenstaat, is dat deze sterke feminisering van het genre alleen zo goed werkt omdat vooral meisjes YA-boeken lezen. Het genre wordt dus niet alleen gedomineerd – en bijna getypeerd – door vrouwelijke auteurs, maar ook door een vrouwelijk lezerspubliek. En dat is veel minder gunstig.

Belangrijke taak

Het YA-genre mag namelijk niet enkel en alleen draaien om vrouwenemancipatie: het is een genre dat jongeren en adolescenten kan helpen bij hun proces van ontwikkelen en opgroeien, van identiteitsvorming en het zoeken van je eigen weg en je eigen stem. Jongens zitten net zo goed in dat proces als meisjes, en in een wereld van #MeToo lijkt het soms alsof feministische idealen de boventoon voeren – terwijl jongens ook gewoon nog steeds jongens zijn en ook sterke mannelijke hoofdpersonen als rolmodellen nodig hebben. We willen dat meisjes opgroeien tot sterke vrouwen, maar is het niet net zo belangrijk dat jongens opgroeien tot goede mannen? Ik denk dat daar een hele belangrijke taak ligt voor de YA-auteurs: mínder romantiek, méér jongens als hoofdpersonen en in hemelsnaam: meer jongens aan het lezen én schrijven krijgen!

Wat vind jij: vindt er feminisering plaats in het YA-genre?