Waarom een boek vs. film-vergelijking oneerlijk is

Bron

Het is een van de belangrijkste discussies voor boekenwurmen: is het boek net zo goed als de film? Is de film beter? Of is het toch echt zo dat het boek altijd beter is? Ook ik worstel er vaak mee bij boekverfilmingen: het kan of heel slecht, of juist heel goed uit vallen. Maar bij vrijwel alle boeken die ik heb gelezen die waren verfilmd, was het uiteindelijk toch zo dat het boek beter was. Waarom eigenlijk? En is het wel echt eerlijk om boek en film met elkaar te vergelijken?

Ik zeg: nee. Dat is helemaal niet eerlijk, als je er goed over nadenkt. Een boekverfilming is dan wel gebaseerd op het boek en staat in nauwe verbinding ermee, maar het zijn nog altijd twee compleet verschillende media die gewoon niet met elkaar te vergelijken zijn. Als je een boek leest, zie je hoe het verhaal zich afspeelt in je hoofd, je ziet het voor je – maar dat is jouw manier, jij maakt er een film van. Bovendien oordeel je tijdens het lezen op een heel andere manier. Iedere lezer let weer op andere dingen, zaken als personages, spanningsopbouw, voorspelbaarheid, structuur, decor, tijd, realisme, emotie, enzovoorts. Bij een film let je ook weer op andere dingen: cameratechniek, licht, performance, special effects, dialogen… de ervaring is gewoon compleet anders. Het is alsof je water met vuur vergelijkt: heel oneerlijk.

Wat we eigenlijk veel beter kunnen zeggen, is dat we het verhaal van het boek vergelijken met het verhaal van de film. Dat wil zeggen: hoe goed het verhaal van het boek tot leven wordt gewekt, hoe dicht de visie van de lezer komt bij de uiteindelijke visualisatie. En ja, als een boek slecht geschreven is in de zin van dat het totaal niet lukt om het voor je te zien en de film slaagt daar wel in, dan kun je zeggen dat de film beter is dan het boek. Klopt het beeld dat je tijdens het lezen had met wat je op het beeldscherm ziet, dan kun je zeggen dat film en boek even goed zijn… en wat het vaakste gebeurt, als de film totaal niet strookt met jouw visie die je had tijdens het boek, tja, dan is het boek gewoon beter dan de film. Dat verklaart ook waarom je eigenlijk niet eerst de film moet kijken en daarna pas het boek moet lezen. Onbewust is het heel belangrijk voor ons dat we de dingen voor ons kunnen zien en als we al weten hoe het eruitziet voor we het gaan lezen, doet dat toch af aan het effect. Zo vond ik het boek The Notebook helemaal niks, terwijl de film een van mijn favorieten is… gewoon omdat de film zoveel mooier gevisualiseerd is en ik bij het boek helemaal niks voor me zag en niks voelde. Maar het kan ook meevallen: het kan ook gewoon zo zijn dat je de film ziet, daarna het boek leest en het dan nog steeds top vind. Daarom ook die leus: don’t judge a book by its movie. Beoordeel een boek niet op de film, want ze zijn beide aparte en even bijzondere persoonlijkheden <3