Waar zijn we eigenlijk mee bezig?

Vorige week donderdag had ik het eerste college van mijn keuzevak voor dit blok, filosofie. Huh, zul je misschien denken, waarom ga je filosofie als keuzevak doen als je een studie Nederlands volgt? Het was ook eerlijk gezegd niet mijn eerste keuze: ik wilde veel liever Er was eens… doen, over de geschiedenis en betekenis van sprookjes, of een heel functioneel vak dat Samenvatten heet. Maar ja, dankzij dat geweldige systeem van loting en wachtlijsten ging dat niet, dus dan maar filosofie. Op de middelbare school was dat geen optie en ik wilde er eigenlijk wel eens iets meer van weten, me een beetje verdiepen in de zin van het leven en die gekke ouwe Grieken en zo. Het eerste college was meer een oriëntatieles waarin nog geen echte stof werd besproken, maar we vooral met elkaar in gesprek gingen over wat filosofie nu eigenlijk is, aangezien we straks ook een essay moeten kunnen schrijven over filosofische overwegingen en beredeneringen. Ik vond het in ieder geval erg interessant en als ik iets interessant vind, dan gaan de radertjes al snel draaien… dus, let’s discuss!

Er is één conclusie die ik uit het college wel heb kunnen trekken: dat er voor filosofie geen op zichzelf staande, bindende, duidelijke omschrijving is. Het is een heel subjectief begrip: ieder mens heeft er een ander beeld, een andere invulling van. Volgens Wikipedia, onze trouwe vriend, is filosofie een synoniem van wijsbegeerte: zoals de naam al zegt drukt het een verlangen naar kennis en wijsheid uit. Een filosoof is er dus op gebrand om kennis te vergaren, wijs te worden. Maar volgens Van Dale en Encyclo zijn er nog andere mogelijkheden: een filosofie kan ook een denkwijze of een opvatting belichamen, maar het kan ook de studie van het wezen der dingen zijn, de studie van de zaken des levens, de studie van het leven zelf. Dit laatste is ook de bekendste betekenis, maar het is niet de enige mogelijkheid.

Het is niet de enige mogelijkheid, maar er is ook niet één definitie, daarvoor is het veel te complex. Dat realiseerden we ons ook wel toen we aan het debatteren waren in het college: filosofie is iets waar je heel veel mee kunt, maar waar geen sprake is van goed en fout. Ik herinner me nog dat ik als elf- of twaalfjarige eens een interview deed met mijn zus, die dat toen als opdracht moest uitvoeren voor haar studie. Ik vond dat toen best behoorlijk moeilijk, want op zich ben je daar op die leeftijd nog helemaal niet zo mee bezig – dat was ik dus ook niet. Inmiddels ben ik wel wat wijzer waar het maatschappelijke kwesties en levenshoudingen betreft. Ik weet wat meer hoe de mensheid in elkaar zit en wat er zoal gaande is in de maatschappij, hoe onze wereld veranderd is en welke invloed ons denken en doen kan hebben op de wereld. Ik denk graag na over mijn eigen instelling, hoe ik de dingen aanpak – hoe vaak heb ik het niet over mijn positiviteit en mindfullness?

Om een best wel lang verhaal kort te maken, ik geloof enerzijds dat filosofie ontzettend veelzijdig is en dat het onmogelijk te zeggen valt welke omschrijving het beste is. Maar anderzijds heb ik er zelf wel een sterke mening over ontdekt. Het begeren van kennis en wijsheid over het wezen van het leven: dat is hoe ik het zie. Nadenken over hoe je in het leven staat – ze noemen het niet voor niets een persoonlijke filosofie hebben – maar ook nadenken over de dingen waar zoveel mensen een mening over hebben. Een levensveranderend oordeel proberen te formuleren over zaken als abortus, euthanasie, homoseksualiteit, chauvinisme, dat is volgens mij filosoferen. En natuurlijk: beredeneren wat de zin van het leven zou kunnen of moeten zijn. Waarom bestaan wij, waarom besta ik? Is het God, is het de evolutie, dienen we allemaal een hoger doel dat de mensheid overstijgt? Bestaan we wel echt of zitten we allemaal in een droom van God of van Adam/Eva? Maar ook dat bewust stilstaan bij wat er in de wereld gaande is: nadenken over de achterliggende boodschappen of betekenissenvan oorlog, van sociale ongelijkheid, van armoede en machtsspelletjes. Op het moment dat we denken Waar zijn we met z’n allen eigenlijk mee bezig? denk je niet alleen na over jezelf en over de wereld zoals God of wie/wat dan ook het bedoeld heeft, maar ook over de natuur van de wereld en de mensheid. Dan ben je echt diep aan het graven en dat denken, dat stilstaan bij dingen waar lang niet iedereen bij stilstaat, die manier van denken noem ik echt filosofie.

Nu ben ik niet dagelijks met deze kwesties bezig, maar ik vind het wel enorm interessant. De filosofie die voor mij veel dichter bij huis ligt, is die van het nadenken – en ook echt nadenken in de zin van energie erin stoppen – over jezelf: je persoonlijkheid, je instelling, je motieven en dromen, je overpeinzingen en de essentie van je persoonlijkheid. Bepalen of je een vechter of een opgever bent, dat is filosofie. Ik ben heel benieuwd of ik de komende weken in de filosofiecolleges gelijk ga krijgen!