Voor jou – Jojo Moyes

Als hij uit de badkamer tevoorschijn komt, is zij wakker en zit ze tegen de kussens geleund te bladeren in een van de reisbrochures die naast zijn bed liggen. Ze draagt een van zijn T-shirts, en haar lange haar zit warrig op een manier die hem automatisch aan de afgelopen nacht doet denken. Daar staat hij te genieten van de korte flashback terwijl hij met zijn handdoek het water uit zijn haar wrijft.

Eerste indruk

Ik verwachtte eerlijk gezegd een vrij zoetsappige roman, laat ik dat maar meteen eerlijk toegeven. Een soort Intouchables-verhaal, maar dan vanuit romantisch perspectief: een gehandicapte en zwaar depressieve man die door de inspanningen van een jonge, vrolijke vrouw weer zin krijgt in het leven en in de liefde, zodat hij een heel ander mens wordt en het leven heel anders gaat zien. Dit bleek wel zo ongeveer te kloppen, maar op een iets andere manier dan ik had gedacht.

Waar het over gaat

De zesentwintigjarige Lou leeft al jarenlang hetzelfde leventje: ze woont nog thuis bij haar ouders en haar zus Treena, heeft een relatie met de sportfanatieke Patrick en werkt in een lunchroom waar ze alle klanten kent en dat heerlijk vindt. Maar dan kondigt haar baas aan dat hij de zaak dichtgooit en zit Lou zonder werk. Ze heeft nooit meer dan een middelbare schooldiploma gehaald en daarom zijn er maar weinig baantjes waarvoor ze gekwalificeerd is: bovendien is de financiële situatie van haar ouders niet bepaald geweldig en rekenen ze op haar inkomsten. Dus reageert Lou op de vacature van zorgassistente voor Will Traynor, een rijke 35-jarige zakenman die door een aanrijding een dwarslaesie heeft opgelopen en bijna volledig verlamd is. Hij heeft iemand nodig om hem gezelschap te houden en in mentaal opzicht in leven te houden. Oké, denkt Lou, hoe moeilijk kan dat zijn?

Dat valt vies tegen. Will is depressief en gedraagt zich onbeschoft, waardoor hij het Lou behoorlijk moeilijk maakt. Maar ze zet door, en stukje bij beetje ontdekt ze wat er precies in hem omgaat. En dat is niet bepaald wat ze had verwacht.

Wat ik ervan vond

Ik weet niet eens zo goed waar ik moet beginnen, dus ik ga gewoon de volgorde van mijn aantekeningen volgen. Laat ik eerst even duidelijk maken dat dit een prachtig boek is, maar… je moet er wel van houden. Het is een ander soort liefdesverhaal dan je in de meeste romans tegenkomt en de thema’s zijn behoorlijk rauw, waardoor het niet ieders pakkie-an zal zijn. Maar zelfs voor wie niet houdt van zwaar beladen verhalen over lichamelijk gehandicapt en depressief zijn, bevat dit boek een aantal bijzonder mooie levenslessen over liefde en de regie over je eigen leven. Die moet je alleen wel willen zien.

Het eerste wat mij opviel toen ik dit boek begon te lezen, was de wat knullige vertaling van de titel. Het origineel heet namelijk Me Before You, en over de betekenis daarvan kan geen twijfel ontstaan. Maar dit is vertaald als Voor jou, wat tot een heel dubbelzinnige en niet terechte interpretatie kan leiden. Waarom niet gewoon Ik voor jou? Wellicht een tikkeltje te muggenzifterig, maar het gold toch als een doorn in het oog.

Goed, dan het boek zelf. Mijn hemel, ik weet dat dit een boekenblog van journalistiek-kritische recensies zou moeten zijn, maar net als bij Waar het licht is en Eleanor & Park kan ik gewoon niet objectief zijn wanneer een boek me echt raakt. Dat is bij Voor jou absoluut gebeurd, voornamelijk door de herkenbaarheid van het hele verhaal. Aangezien ik zelf lichamelijk gehandicapt ben en aardig wat afweet van medische toeters en bellen, voelde ik me helemaal op mijn gemak bij het sfeertje van verzorging en ziek en bedlegerig zijn – maar hier maak ik ook even de kanttekening dat het dus niet bij iedereen in de smaak zal vallen, juist door dat specifieke sfeertje. Wel moet het absoluut gezegd worden dat Moyes een bijzonder originele plot te pakken heeft gekregen: dit verhaal is verrassend en vernieuwend omdat er nog niet eerder soortgelijke boeken zijn geschreven en ze bovendien een gevoelig onderwerp op een prachtig authentieke en oprechte manier aansnijdt. Voor jou geeft je daarom niet het gevoel dat je zo’n boek al eens eerder hebt gelezen, zoals bij veel boeken tegenwoordig het geval is, en dat nodigt uit tot blijven lezen.

Nog iets waarmee dit boek hoog scoort, is de herkenbaarheid van de personages. Hoofdpersoon Lou is al zo’n type met wie menig jonge vrouw zich zal kunnen identificeren: ze is prima tevreden met haar veilige leventje omdat ze stiekem helemaal niet weet wat ze wil, ze negeert gevoelens en gedachten die lastige veranderingen zouden kunnen opleveren en ze probeert een balans te vinden tussen haar eigenwaarde en wat goed is voor de mensen van wie ze houdt. Bovendien gedraagt ze zich af en toe zo egocentrisch en kleinzerig dat het gewoon net een puber is die haar uiterste best doet om volwassen te worden maar dat eigenlijk nog helemaal niet wil zijn. Ook de andere personages, die in het begin misschien enigszins cliché lijken te zijn, maken op een bepaald punt een bijzonder interessante ontwikkeling door waardoor ze heel erg echt worden.

Dit is precies zo’n boek waarbij je ergens halverwege denkt ik zou graag eens willen zien hoe de andere personages dit allemaal ervaren vanuit hun perspectief. Waarschijnlijk bedacht Moyes dat van tevoren, want verrassend genoeg  vindt er tegen het einde van het verhaal ook een handvol perspectiefwisselingen plaats waardoor het hele plaatje nog completer wordt en je een prachtig beeld krijgt van hoe de personages écht in elkaar zitten. Dat zorgt ervoor dat het verhaal flink wat diepte krijgt.

Je vliegt met het grootste gemak door dit meer dan vierhonderd bladzijden tellende boek heen en nergens wordt de schrijfstijl langdradig. Het leest heerlijk weg en komt voor je ogen tot leven, al lijkt het hier en daar wel enigszins voorspelbaar. De wendingen die de plot neemt maken echter veel goed en doordat er veel vaart in zit word je voortdurend getriggerd om te blijven lezen. Als er dan toch een minpunt moet zijn, dan is dat de soms verwarrende aard van de dialogen: doordat er veel gebruik wordt gemaakt van directe rede zonder aangesproken persoon is het soms niet helemaal duidelijk wie wat zegt.

Maar wat dit boek tot een echt sterke roman maakt, is de thematiek. Het lijkt op het eerste gezicht een boek over liefde en gehandicapt zijn, maar niets is minder waar: Voor jou gaat over de regie over je eigen leven, het gaat over de persoon die je bent en de persoon die je gedwongen bent te worden onder omstandigheden waar je niet om hebt gevraagd. Het gaat over wat kwaliteit van leven inhoudt en wanneer het genoeg is, het gaat over de vraag of liefde daadwerkelijk sterk genoeg is om alles te overwinnen, het gaat over het loslaten van je angst om te leven. Deze thema’s worden op een rauwe manier aangesneden, een manier die vooral heel eerlijk en puur is en een beroep doet op de realiteit zoals deze echt is. Met galgenhumor wordt een luchtige toon gezet en er zijn tal van momenten van tragiek die ervoor zorgen dat je meegesleept wordt en zelf ook aan het denken slaat over hoe alles in elkaar zit. En dat is het punt waarop je beseft: dit is niet zomaar een roman, dit is een roman die een realiteit laat zien waar we over het algemeen weinig van willen weten. Dat maakt het zo krachtig: het is écht.

Conclusie

Voor jou is een prachtige roman met ijzersterke thema’s waarin een bijzonder en krachtig verhaal wordt verteld over de voorwaarden van liefde en het leven. Het is een verhaal dat je moet kunnen waarderen, maar als je je ervoor openstelt zal het een prachtige leeservaring zijn.

Titel: Voor jou (Me Before You)
Auteur: Jojo Moyes
Uitgeverij: De Fontein
Aantal bladzijden: 432
Verschenen: juni 2014
Genre: roman