Voor ik je loslaat – Marieke Nijkamp

Volgens de verhalen is het dorp Lost Creek in Alaska niet genoemd naar de gelijknamige rivier, maar naar de eerste groep pioniers, een handjevol avonturiers voor wie in de wereld geen plaats was. Mannen die nergens thuishoorden, verschoppelingen – lost souls. Daar schoten ze wortel, stalen land dat niet van hen was, en bouwden ze huizen tussen de bergen en de mijnen, de warmwaterbronnen, de rivier en het meer. De zomerdagen waren lang, en de mogelijkheden leken onbegrensd. Toen kwam de kou. En deze pioniers ontdekten dat ze zich in hartje winter hadden gevestigd. Ze waren op zoek geweest naar nieuwe kansen, maar ze stonden machteloos tegenover de winter en de vorst die bezit nam van hun land. En hoe ze hun best ook deden, deze lost souls, zelfs in Lost konden ze niet ontkomen aan hun lot.

Hoe ik bij dit boek kwam

Ik hoorde voor het eerst van het bestaan van Before I Let Go/Voor ik je loslaat toen Marieke Nijkamp samen met Corinne Duyvis bij Donner was en hen werd gevraagd naar toekomstig werk. Ze had het toen over een boek waarin ‘’een meisje gaat uitzoeken wat er met haar beste vriendin is gebeurd nadat zij zelfmoord heeft gepleegd’’ en ik was al meteen helemaal geïntrigeerd. Niet lang daarna werd het boek officieel aangekondigd en ook de Nederlandse vertaling liet niet lang op zich wachten. Ik prees mezelf gelukkig toen ik een early review copy kreeg van de uitgeverij en begon verwachtingsvol aan Nijkamps tweede Young Adult. Zou het net zo goed zijn als het huiveringwekkende 54 minuten, dat ik steengoed vond? Zou het minder goed zijn? Anders? Ja: totaal anders. Niet te vergelijken. In het best mogelijke opzicht.

Waar het over gaat

Corey is samen met haar beste vriendin Kyra opgegroeid in het gehucht Lost Creek, in Alaska. Negen maanden geleden is Corey verhuisd om te gaan studeren, en Kyra – die worstelde met een bipolaire stoornis – is achtergebleven. Er is maar weinig contact geweest tussen de twee meisjes, die ooit zo close waren, en daarom voelt Corey zich des te schuldiger wanneer haar het bericht bereikt dat Kyra door het ijs is gezakt en is verdronken. Met een hoofd vol vragen en haar hart vol herinneringen gaat ze terug naar Lost Creek om uit te zoeken wat er in die negen maanden is gebeurd en hoe Kyra precies is gestorven. Maar ze ontdekt al snel dat in Lost niets meer is wat het lijkt en dat ook Kyra, het eeuwige buitenbeentje in het dorp, dat in de laatste periode van haar leven heeft ondervonden…

Wat ik ervan vond

Nijkamp is een meester in storytelling. Dat ontdekten we al bij 54 minuten, toen ze het verhaal vertelde van een school shooting en er daarbij in slaagde met elk perspectief een nieuwe kant van dat verhaal te belichten, en we zien het weer bij Voor ik je loslaat. Ondanks het vlotte tempo wil je dankzij de intense schrijfstijl niets liever dan langzaam lezen en elke zin, elk detail in je opnemen en absorberen. Nijkamps schrijfstijl sleurt je mee in de wereld van het verhaal, doet je je eigen wereld vergeten en kruipt onder je huid als een spookverhaal – en dat is waarschijnlijk precies de bedoeling. Ze weet bovendien met rake omschrijvingen en poëtische passages de personages en verhaalwereld zó gedetailleerd neer te zetten dat de lading van het verhaal dat verteld wordt des te vervaarlijker knettert en zindert: Nijkamp ontpopt zich daardoor eens te meer als een woordkunstenaar in proza.

Horror

Lost ziet eruit als een spookstad, schrijft de auteur op zeker moment – en daarmee slaat ze de spijker op zijn kop, want het hele verhaal heeft het sfeertje van een spookstad waarin spookverhalen werkelijkheid zijn. Ik had het niet verwacht toen ik begon met lezen, maar het verhaal gaat van een ontzettend mysterieuze thriller naar ronduit bizarre horror. Het sfeertje is zo onwijs onheilspellend en zelfs macaber en er gebeuren zoveel vreemde en verknipte dingen dat er iets totáál niet klopt. Ik kreeg er soms bijna een ongemakkelijk gevoel van hoe Nijkamp beschrijft hoe sterk de binding is van het dorpje Lost en hoe geïsoleerd en conservatief het is, en naarmate je gaat vermoeden wat er precies aan de hand is wordt het steeds bizarrer. Niet alleen de schrijfstijl en het verhaal kruipen onder je huid, maar de worldbuilding des te meer – en dat heeft Nijkamp heel erg goed gedaan.

Donker stukje mensheid

Want juist door die worldbuilding worden de thema’s ook des te pijnlijker duidelijk. De personages hebben iets heel authentieks en door alles wat je over Kyra en Coreys vriendschap met haar te weten komt, wordt heel mooi en illustratief beschreven hoe een bipolaire stoornis in elkaar zit. Nijkamp schetst echter ook een mooi beeld van hoe kwetsbaar en fragiel een vriendschap kan zijn en hoe het is om je op wat voor manier dan ook opgesloten te voelen. Het sterkste zijn echter de beschrijvingen van Lost, waardoor je geconfronteerd wordt met een heel donker stukje van de mensheid: bekrompen kortzichtigheid, de rol die angst en geloof spelen in de menselijke psyche en wat dat met je medemens kan doen: Voor ik je loslaat laat zien hoe verknipt mensen zelf kunnen denken onder invloed van hun omstandigheden, en hoe moeilijk het is om daarvan los te komen.

Opbouw

Het mooie van Nijkamps schrijfstijl is dat ze gebruik maakt van het sprankje hoop dat je hebt dat het toch een mooi verhaal wordt: hoe onheilspellend het verhaal in het begin ook is, het heeft ook een mooie tijdloze klank, die dromerig en avontuurlijk is en je het gevoel geeft dat Lost een plek is van voorspoed en welvaart, van onbegrensde dromen en van het mixen van astronomie en sterren met verhalen en magie. Het heeft iets weg van een sprookje, maar het wordt al snel enorm angstaanjagend en dan weet je: dit is geen poespas, dit wordt een wilde rit. En die ommezwaai, van sprookje naar horrorverhaal, maakt de impact des te groter.

Anticlimax

Toch is het niet allemaal positief. De flashbacks waarmee het verhaal doorspekt is, geven weliswaar een mooi beeld van wie Kyra was en zorgen ervoor dat je haar beter gaat begrijpen, maar ze vertragen het verhaal ook. Zeker tegen het einde, wanneer je zit te wachten en te hopen op een schokkende onthulling en een ontknoping die alle vragen beantwoordt – maar dat blijft jammer genoeg uit. Het einde wordt goed opgebouwd en maakt de thema’s extra sterk, maar valt toch tegen doordat er gaten open blijven. Daar staat tegenover dat de afronding in de laatste bladzijden wel stof tot nadenken geeft: het laat je achter met een triest gevoel over een tragisch verhaal dat op een simpele, maar toch complexe manier is geëindigd en je daardoor nog wel even bijblijft.

Conclusie

Voor ik je loslaat is een bijzonder goed boek: de worldbuilding is subliem en het taalgebruik prachtig, waardoor het verhaal je bij de kladden grijpt en niet meer loslaat. Nijkamps manier van storytelling doet absoluut niet onder voor de betere horrorfilm, juist door de spanning die voortkomt uit de personages en de setting. De thema’s zijn confronterend realistisch en zetten je op het einde flink aan het denken over wat er in het hoofd en hart van een mens kan omgaan en het totale plaatje maakt dit tot een bizar en buitengewoon boeiend boek. Ik neem mijn hoed af voor de hersenkronkels van Marieke Nijkamp, want she did it again.

Titel: Voor ik je loslaat (Before I Let Go)
Auteur: Marieke Nijkamp | bekend van: 54 minuten 
Vertaald door: Ineke van Bronswijk
Uitgeverij: HarperCollins Young Adult
Verschenen: december 2017
Aantal bladzijden: 320
Genre: young adult thriller
Beschikbaar als: paperback
ISBN: 9789402700565
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |

Uitgeverij HarperCollins Young Adult, bedankt voor het recensie-exemplaar!