Het kwam niet vaak voor dat ze nog herkend werd.
Twintig jaren, een kleine neuscorrectie en een garderobe bijeengekocht op zakenreizen naar landen die niet langer ver en vreemd waren, hadden gemaakt dat ze in weinig meer leek op de twaalfjarige die tot die laatste dagen met haar ouders op de muren van alle scholen had geprijkt, alle drie jaren jonger dan ze destijds waren geweest.

Titel: Vlam
Auteur: Floortje Zwigtman
Verschenen: oktober 2014, Moon
Aantal bladzijden: 496
Genre: young adult

Eerste indruk

Van Floortje Zwigtman had ik alleen nog maar Schijnbewegingen gelezen, een historische roman over een homoseksuele jongen in victoriaans Engeland. Mooi, maar ook wel erg banaal en soms een beetje vaag waardoor het niet helemaal was wat ik ervan had gehoopt. Vlam daarentegen leek me totaal iets anders: een soort dystopische roman van Nederlandse bodem, maar dan niet met de toekomst als setting. Het kwam eerlijk gezegd totaal niet bij me op dat ze Chimeria zelf zou hebben geschapen: toen ik begon met lezen, dacht ik dat het ging over een land binnen de Sovjet-Unie of Korea.

Verhaal

In Vlam vertelt Floortje Zwigtman ons twee even schrijnende verhalen met één rode draad. Enerzijds volgen we Roxane Tron, een vrouw van middelbare leeftijd die in 2012 terugkeert naar haar thuisland Chimeria, achtervolgd door verschrikkelijke familiegebeurtenissen. Gebeurtenissen die zich voor onze ogen ontrafelen in een bloedstollende achtbaan van perspectiefwisselingen en tijdframes in het Chimeria van 1986, wanneer diezelfde Roxane Tron de jongvolwassen en opstandige dochter van dictator Dux Tron een eigen leven probeert op te bouwen, op de universiteit. Maar opgroeien als de belangrijkste jonge vrouw van het land, een land waarin propaganda en correcties centraal staan, is niet makkelijk. Roxane weet maar bar weinig van wat haar vader precies doet en als ze in contact komt met een groep jonge mensen die met niets meer dan hun talent voor muziek een behoorlijk contrasterende boodschap kunnen uitdragen, dreigt het gevaarlijk te worden. Heel gevaarlijk.

Beoordeling

Ik weet niet zo goed hoe ik mijn mening over dit boek onder woorden moet brengen, want het is in ieder geval niet zomaar een boek. Ambitieus is denk ik hoe ik Zwigtmans schrijfstijl het beste kan beschrijven. Ze heeft al bewezen dat ze een sterk staaltje literatuur neer kan zetten met de Groene Bloem-trilogie en bij Vlam, ook het eerste deel van wat de zogeheten Vonk-trilogie moet worden, lijkt ze de lat voor zichzelf enorm hoog te hebben gelegd. In plaats van een land tijdens de Koude Oorlog te portretteren, heeft ze zélf een natie gecreëerd die ontzettend echt aanvoelt en op alle mogelijke manieren tot leven komt, alsof je meteen wilt gaan googelen hoe het zit met de dictator Dux Tron. En dat niet alleen: ze heeft er ook nog eens voor gekozen het verhaal te vertellen met de stemmen van vrijwel alle personages. Bijna elk hoofdstuk heeft een andere verteller: alleen in de 2012-tijdlijn wordt het meeste vanuit het perspectief van de volwassen Roxane verteld. Volgens veel boekbloggers en recensenten zorgt dat voor verwarring, maar ik ben op geen enkel moment de draad kwijtgeraakt. Sterker nog, ik vond het fantastisch dat we in elk hoofdstuk zo’n diepe inkijk in de ziel en zaligheid van een personage kregen. Natuurlijk krijg je niet over alle karakters evenveel informatie, maar ze hebben wel stuk voor stuk een verhaal dat verteld wordt.

Vlam is een spannend boek, doordat Zwigtman heel slim gebruikmaakt van cliffhangers en opbouw in de hoofdstukken. De schrijfstijl is heel toegankelijk: de vele informatie die over Chimeria gegeven wordt, houdt het tempo van het verhaal niet op. Er zit humor in, evenals momenten van romantiek en pijnlijke narigheid. Het is een boek dat je aan het denken zet over thema’s als vrijheid, autonomie, zelfstandigheid en democratie, en het huiveringwekkende is misschien nog wel dat zo’n systeem als in Chimeria – met de leiders als ouders van alle mensen – helemaal niet naargeestig aandoet. Ongelooflijk knap hoe de auteur dat heeft weten neer te zetten: iets wat niet vaak lukt met zelfverzonnen landen. Misschien omdat het naadloos past in het tijdsbeeld van de jaren tachtig. In ieder geval zorgt het ervoor dat je vanaf de eerste bladzijde wordt meegesleept en de pagina’s maar blijft omslaan om te weten hoe het verder gaat.

Toch wringt er wel iets bij Vlam. Het is een dik boek, en met maar net iets minder dan vijfhonderd bladzijden is het onvermijdelijk dat het tempo laag ligt. Logisch, door alle verhalen die verteld moeten worden, maar af en toe had er echt wel wat meer vaart in mogen zitten omdat het af en toe wel heel lang duurt voor iets wordt afgerond. Bovendien is er iets waardoor Vlam mij het gevoel geeft dat het boek beter had gewerkt als op zichzelf staande roman: het verhaal voelde door het lage tempo een beetje uitgemolken en op sommige vragen kreeg ik uiteraard expres geen antwoord. Een afgerond geheel had mij meer voldoening geschonken en ook prima gekund, als het aantal pagina’s anders benut was geweest. Niettemin ben ik wel erg benieuwd naar het vervolg, want nu wil ik natuurlijk ook weten hoe het schokkende einde tot stand heeft kunnen komen.

Conclusie

Vlam is een prachtig boek met snijdende thema’s, dat aan het denken zet en scènes heeft die een flinke poos blijven hangen en vooral huiveringwekkend echt aanvoelt. Kun je tegen boeken die veel verschillende verhalen vertellen en waar veel zwaarmoedige thema’s in zitten, bestel dan hier de paperback of hier het (nu spotgoedkope!) ebook.