Ik heb vrij regelmatig het gevoel dat er een soort taboe rust op vertaalde boeken. Op school hoor je het immers vaak: geen vertaalde boeken op je lijst, behalve misschien in de onderbouw als die lijst nog niet zo belangrijk is. De Nederlandse boekenmarkt loopt ook wel een beetje achter de feiten aan natuurlijk, aangezien boeken hier vaak pas vertaald worden als ze succesvol zijn in het land van herkomst. Boekbloggers recenseren regelmatig Engelse boeken en je hoeft maar even op Goodreads rond te kijken om te zien dat er on-tel-baar veel Engelstalige auteurs en titels zijn. En ik als docent Nederlands in opleiding vind het conflict met die vertalingen soms best lastig.
Engels lezen
Ik lees best graag Engelse boeken. Ik ben goed genoeg in de taal om het verhaal prima te kunnen volgen en bovendien helpt het me om die vaardigheid nog te verbeteren en nieuwe woorden te leren. Er was een tijd dat ik veel boeken het liefst in het Engels las omdat ik van mening was dat vertalers niet altijd de magie van het Engels konden vangen. Op televisie zie ik ook wel eens ondertiteling die totaal niet klopt met wat er is gezegd – de humor in Friends bijvoorbeeld – en zo is het ook bij boeken. Plus dat veel mooie Engelse boeken gewoon niet vertaald zijn en dan wil ik ze echt niet mislopen. Engeland heeft bijvoorbeeld een gigantisch scala aan historische romans over de Tudor-tijd, een periode die hier veel minder bekend en geliefd is, dus die romans worden niet zo snel vertaald terwijl ik wél een fascinatie heb met het tijdperk en ze dus graag wil lezen.
Afijn, ik lees dus graag Engels. Of tenminste… ik las graag Engels. Ik vind het nog steeds een mooie taal, maar ik heb ontdekt dat het wel veel fijner is om in het Nederlands te lezen: ook wel natuurlijk denk ik, aangezien dat toch je eigen taal is en je daar meer bij op je gemak bent. Een beetje gemakzucht is dat wel, maar ik ga me er niet voor verontschuldigen want dat zou stom zijn. Waar het om draait, is dat ik ben gaan inzien dat vertalingen niet per se afbreuk doen aan het verhaal. Als het verhaal goed is, en de schrijfstijl heeft iets goeds, dan moet een vertaler echt heel veel moeite doen om dat om zeep te helpen. Natuurlijk is het originele taalgebruik vaak mooier en ik heb ook echt wel boeken gelezen waarin ze de plank soms flink missloegen, maar over het algemeen is het echt niet zo treurig gesteld.
Docentenperspectief
Laat ik eerst even vooropstellen dat mijn leerlingen van mij gerust vertaalde boeken mogen lezen. Ik snap natuurlijk wel dat ze ook de Nederlandse literatuur en auteurs moeten leren kennen en daar ben ik ook helemaal voor. Maar we kunnen er niet omheen dat veel vertaalde boeken gewoon niet kunnen tippen aan het Nederlandstalige aanbod. Bovendien vind ik dat het bij leesonderwijs moet draaien om de leeservaring en het literatuurbesef en dan maakt de oorsprong van de taal voor mij echt niet uit.
De reden dat ik nu niet meer zoveel Engels lees, heeft vooral te maken met mijn studie. Ik doe de lerarenopleiding Nederlands, zit nu in mijn derde jaar en ben daar erg bewust mee bezig als ik boeken lees. Ik wil heel graag mijn leerlingen straks kunnen stimuleren om meer te gaan lezen, ik wil ze laten zien hoe leuk het is en hoe waardevol het kan zijn. Daarvoor vind ik het belangrijk om het juiste boek aan de juiste leerling te kunnen aanraden, en daarom wil ik zoveel mogelijk boeken lezen die zouden kunnen passen bij de belevingswereld van jongeren. E nou ja, het blijft het vak Nederlands, dus die boeken moeten dan wel Nederlands zijn. Ze in het Nederlands lezen, vertaald dus, is voor mij waardevoller dan ze in het Engels te lezen. Ik bedoel, ik kan stras moeilijk tegen een leerling gaan zeggen: ‘The fault in our stars is een prachtig boek, maar dan moet je het wel in het Engels lezen.’ Dat is de taak van de docent Engels, niet van mij. mijn taak is het om ze te laten kennismaken met mooie, bijzondere boeken die bij hen passen en vooral met de magie van lezen.
Dus dat is een beetje mijn conflict. Ik lees graag Engels, ik lees graag Nederlands, maar als het op vertaalde boeken aankomt, lees ik die vooral graag in het Nederlands. Omdat het een beetje als tijdverspilling voelt om ze in het Engels te lezen: ik weet wel dat het gaat om mijn eigen plezier, maar dat is wel op de achtergrond erg aanwezig. Ik ben er de persoon niet naar om boeken in zowel het Engels als het Nederlands aan te schaffen, en ik weet dat ik de boeken die ik nu in het Engels heb staan en die vertaald zijn, waarschijnlijk niet meer ga lezen. Niet in het Engels in ieder geval. Gewoon omdat dat raar voelt: ik ben docente Nederlands (bijna dan) dus dan wil ik ook Nederlandse boeken lezen.
Ik zeg overigens niet dat ik helemaal geen Engels meer ga lezen: er zijn nog steeds boeken die niet vertaald worden en die ik wel gewoon graag wil lezen, niets mis mee. Maar waar het vertaalde boeken betreft, ga ik denk ik toch voor de Nederlandse versie. Want uiteindelijk… gaat het om het verhaal, en niet om de taal.
Wat denken jullie hiervan: lees je liever Engels of Nederlands?
Ik lees beide talen graag. Ik heb niet perse een voorkeur. Maar soms vind ik het ook wel lekkerder om Nederlands te lezen; minder nadenken ofzo. Ook gedetailleerde historische of fantasy boeken lees ik dan liever in het Nederlands.
Ik heb een hele tijd geen vertaalde boeken gelezen, omdat ik een paar keer hele beroerde vertalingen was tegengekomen. Bovendien wil ik mijn kennis van het Engels graag bijhouden en nieuwe woorden leren, daarom lees ik bewust regelmatig een Engels boek. Maar soms is het toch erg lastig en dan is een vertaling erg handig. Bovendien zijn er zoveel andere talen die ik niet beheers en dan ben je wel aangewezen op een vertaald boek.
Op mijn blog noem ik vrijwel altijd de naam van de vertaler en of ik denk dat het goed vertaald is. Gelukkig verstaan veel vertalers hun vak erg goed en heb ik amper door dat ik een vertaling zit te lezen 🙂
Engels! Ik moet altijd wennen als ik terug naar Nedrelands ga…