Veronique – Michelle Visser

Véronique staat op een open plek in het bos, de zon tekent haar langgerekte lichaamscontouren voor haar op de grond. Ze kijkt naar de grote kastanjeboom die half in de zon en half in donkere schaduwen staat. Op deze plek is vorig jaar haar vader verongelukt. Ze was er niet bij, gelukkig niet, maar heeft het verhaal uit de monden van haar vaders wit weggetrokken vrienden gehoord. ‘A… Alexander, hij is…’ Meer dan wat gestamel kregen de mannen aanvankelijk niet over hun lippen maar ze begreep meteen hoe het zat. Later hoorde ze meer details. De mannen waren aan het jagen op een troep wilde zwijnen toen het noodlot toesloeg en baron Alexander Eedelhart, heer van landgoed Welestae bij Zutphen, van zijn paard viel en zijn nek brak.

Eerste indruk

Véronique was een historische roman die echt al járen in mijn kast stond zonder dat ik het boek ooit gelezen had. Ik weet niet eens meer precies of ik het in de boekhandel heb gekocht, online heb besteld of een keer heb gekregen, maar in ieder geval vond ik dat dat boek maar eens gelezen moest worden onder het mom van Project Boekenkast. Ik ging er enigszins blanco in: verwachtingen had ik niet echt, behalve dan dat ik me wel voorbereidde op een mooi verhaal over een vrijgevochten, bruisende jongedame. Hmm…

Waar het over gaat

Véronique is de dochter van een inmiddels overleden baron en door geldproblemen balanceert haar eens zo welvarende familie op het randje van de afgrond. De enige mogelijke redding is een huwelijk met de norse en horkerige Pieter, de zoon van een handelsman die zich heeft opgeklommen tot de top van de maatschappij. Véronique doet wat er van haar verwacht wordt, maar vanaf het begin voelt ze zich ontzettend slecht bij het huwelijk. Pieter neemt al haar vrijheid van haar af vanwege de schone schijn en van liefde tussen de twee is geen sprake. Wanneer Véronique Pieters vrijzinnige broer Willem en via hem de sterke jonge vrouw Aletta Jacobs ontmoet, ontdekt hoe het er in de mindere lagen van de maatschappij aan toe gaat en in wat voor positie zij zich eigenlijk bevindt, verandert er langzaam maar zeker iets voor haar – veranderingen die pas echt op gang komen wanneer ze noodgedwongen met Pieter mee moet naar Nederlands-Indië.

Wat ik ervan vond

Laat ik maar meteen zeggen dat ik meerdere keren op het punt van stoppen heb gestaan toen ik in dit boek bezig was. Het is helemaal niet zo dik, amper 350 bladzijden: dat zou ik in principe in een dag of vier uit moeten kunnen lezen. Toch heb ik er bijna twee weken over gedaan: af en toe viel het me echt heel zwaar om erdoorheen te komen. Steeds stond ik in tweestrijd: het verhaal vond ik mooi, maar de langdradigheid, het trage tempo… het duurde allemaal maar en het duurde maar, ellenlange hoofdstukken gingen voorbij zonder dat er echt iets gebeurde en áls er dan iets gebeurde, was het ook heel snel weer voorbij en dan kabbelde het weer voort. Toch heb ik doorgezet, en uiteindelijk ben ik daar blij om – maar het was niet echt gemakkelijk. Misschien komt het doordat ik niet meer gewend ben aan het lezen van historische romans, maar het was af en toe echt zo taai dat het me volledig tegen de borst stuitte.

De vlotte pen van Michelle Visser maakt echter wel een hoop goed: ook de langdradige stukken zijn makkelijk leesbaar, en hoewel het hier en daar een beetje te theatraal is, leest het boek fijn weg. Het perspectief wisselt regelmatig, ook soms meerdere keren in een hoofdstuk en ik vind het knap hoe soepel die wisselingen zijn: de focus verschuift van het ene naar het andere personage zonder dat je enorm moet omschakelen. Het is jammer dat het evenwicht niet helemaal mooi is: sommige personages krijgen echt te weinig aandacht en anderen zijn gewoon niet zo boeiend. Sowieso zijn er veel verhaallijnen aan de gang waarvan sommigen erg boeiend zijn, maar anderen gingen tijdens het lezen behoorlijk langs me heen.

Wat Véronique vooral tot een sterke historische roman maakt, is het tijdbeeld dat op een rijke, sfeervolle wijze wordt uitgewerkt. De thema’s zijn schrijnend en mateloos interessant: je krijgt een beeld van de oppervlakkigheid van de hogere klasse, van het doen en laten van de elite en van de manier van denken en voorkomen, maar de schrijfster zorgt ook voor een fascinerend plaatje van het leed van de minder bevoorrechten, van de vuile spelletjes die er met hen gespeeld werden en van het leven in Nederlands-Indië dat echt niet altijd zo positief was. Het proces van vrouwenemancipatie dat een belangrijke rol speelt maakt het allemaal nog wat diepgaander: het is een soort Eline Vere en het zou zo een maatschappijhistorische aanklacht kunnen zijn.

De personages passen perfect in dit tijdbeeld. Hoewel niet altijd even diepgaand uitgewerkt ging ik tijdens het lezen echt geven om Véronique en hoe zij, als slachtoffer van haar milieu en haar tijd, haar weg zocht naar zelfstandigheid en vrijheid. Ik kreeg er geen genoeg van om te lezen over Charlotte en Aletta Jacobs  en ook de andere personages lieten me niet onberoerd: Visser is erin geslaagd hen allemaal een eigen identiteit en een eigen verhaal te geven, waardoor ze erg mooi tot leven komen als historische figuren. Hoewel sommigen vrij statisch zijn – Pieter en zijn vader bijvoorbeeld – is er bij veel personages een mooie lijn of ontwikkeling te zien waardoor je de historische context goed meekrijgt.

Tot slot vind ik dat Visser met deze roman een mooie weg is ingeslagen: het is geen standaardverhaal en ze heeft lef gehad met deze complexe verhaallijnen. Ze beschrijft wat er gebeurt in de duistere krochten van de negentiende-eeuwse maatschappij, ze beschrijft wat er gebeurde waardoor die vuiligheid langzaam maar zeker naar boven kwam, ze beschrijft de weg van vastgeketende vrouwen naar vrijheid en ze laat ook nog eens zien hoe het eraan toeging tegen al deze achtergronden. Het verhaal is geen moment voorspelbaar en alles leidt ook daadwerkelijk toe, vooral wat betreft Véronique en haar ontwikkeling. Het einde vind ik wel een beetje te absurd en er had van mij meer afronding mogen zijn, maar het is ook wel weer mooi zo.

Conclusie

Michelle Visser heeft een historische roman geschreven die een prachtig beeld geeft van de ontwikkelingen de maatschappij rond het einde van de negentiende eeuw. De personages en verhaallijnen zijn sterk, maar het is jammer dat het allemaal zo langdradig en traag is.

Titel: Véronique
Auteur: Michelle Visser
Uitgeverij: Boekerij
Verschenen: mei 2012
Aantal bladzijden: 352
Genre: historische roman
Beschikbaar: hardcover, paperback, ebook
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |