De Tweeling: meesterwerk onder de musicals

Ter ere van het feit dat we vorig jaar 75 jaar bevrijding vierden, werden er twee nieuwe musicals gemaakt op basis van bekende oorlogsverhalen: de kleine productie Het Meisje met het Rode Haar met Jim Bakkum en Roos van Erkel en De Tweeling, gemaakt door Joop van den Endes Stage Entertainment en met onder andere William Spaaij en Rosa de Silva in de cast. Beide musicals spraken me aanvankelijk niet heel erg aan, maar toen ik de nieuwe docuserie Bloed, zweet en spotlights begon te kijken, waarin deze musical samen met The Bodyguard voortdurend centraal staat, was ik al vrij snel verknocht. Het engagement (door presentator Art Rooijakkers ook steeds zo vakkundig benoemd), de muziek van Ilse DeLange, de intensiteit van de choreografie… ja. Toen ik op een aanplakbiljet zag dat-ie half mei in het Nieuwe Luxor Theater zou spelen, was de knoop snel doorgehakt: we gingen erheen. En wauw… ik ben er nog steeds helemaal door betoverd.

Gescheiden tweeling

Het verhaal vertelt over de Duitse tweeling Anna en Lotte, die na de dood van hun beide ouders van elkaar gescheiden worden. Anna (Hanna van Vliet) wordt meegenomen door oom Heinrich en moet op het Duitse platteland gaan wonen, waar hij haar als werkmeid gebruikt en ze verliefd wordt op de sterk Arische Bernd (Niels Gooijer), die haar inwijdt in het nationaalsocialisme. Intussen gaat de enigszins ziekelijke Lotte (Rosa de Silva) naar Nederland toe, waar ze opgroeit bij een welvarend en liefdevol gezin voordat ze trouwt met de joodse pianist David (William Spaaij). Als de oorlog uitbreekt, ziet Anna haar geliefde vertrekken naar het front om voor zijn vaderland te vechten, terwijl Lottes echtgenoot het steeds zwaarder krijgt. Pas na de oorlog vinden de twee zussen elkaar weer terug: Anna zit dan in een kamp waar Duitsers en sympathisanten worden vastgehouden, en langzaam ontdekt Lotte de waarheid over haar zus.

Even inkomen

De musical is gebaseerd op de gelijknamige roman van Tessa de Loo, maar ga vooral niet naar de voorstelling met het idee dat je hetzelfde verhaal voorgeschoteld krijgt. De grote lijnen zijn uiteraard hetzelfde, maar je moet er wel even inkomen: het duurt even voor je snapt hoe het precies in elkaar zit. Anna en Lotte ontmoeten elkaar niet pas weer als ze oud zijn, maar vrijwel direct na de oorlog en vanuit daar ontvouwt het verhaal zich in flashbackscènes die grotendeels synchroon lopen met Lottes verhaal op de ene helft van het toneel en Anna’s verhaal op de andere. Heb je die structuur eenmaal door, dan zijn er nog wat kleinere minpuntjes: de muziek zorgt er soms voor dat de zang een beetje wegvalt en het acteerwerk van Rosa de Silva (Lotte) verbleekt soms een beetje bij de prestaties van Hanna (Anna). Maar dat is dan ook het enige.

Choreografie en muziek

De Tweeling is namelijk een waanzinnig sterke en aangrijpende voorstelling en dat heeft voor een redelijk groot deel te maken met de creatieve aspecten. De choreografie is het ene moment strak en past zo steengoed bij de muziek dat je het tot in je binnenste voelt, maar is tegelijkertijd enorm soepel en elegant. Dat zie je bij zinderende groepsnummers als Nieuwe Horizon en Niemand Weet Wat Er Komt, maar je ziet het vooral bij een nummer als Voor Altijd, wanneer Anna en Lotte zó dicht bij elkaar zijn, maar precies zo bewegen dat ze elkaar niet raken en dat voert de intensiteit enorm op. Daarnaast is de muziek gewoon fantastisch: de tekst van elk nummer is verbazend treffend en de opzwepende klanken en het hoge meezing-gehalte zorgen ervoor dat je er meteen door gegrepen wordt.  Liedjes als Niemand Weet Wat Er Komt, Nieuwe Horizon, Wat Kan Me Gebeuren, Mijn Hart Is Open en Hoop Vervlogen wekken het verhaal op zo’n manier tot leven dat je niet anders kunt dan met tranen in je ogen toekijken.

Intensiteit

Die tranen worden echter ook veroorzaakt door de onmetelijke intensiteit van het verhaal. Vanaf de eerste tot en met de laatste minuut ben je in de ban van de beklemmende sfeer van de oorlog terwijl tegelijkertijd je hart in duizend stukjes wordt gebroken door de contrasten tussen Anna en Lotte. Het is huiveringwekkend om te zien hoe verschillend van elkaar ze opgroeien, hoe Anna wordt meegezogen door de beloftes van de nazipartij en door haar liefde voor een overtuigd SS’er en hoe Lotte probeert te verwerken dat ze haar grote liefde gaat kwijtraken – om er vervolgens achter te komen dat haar zus daar min of meer aan mee heeft gedaan. De thema’s van het geloven in je eigen waarheid, de zoektocht naar geluk en liefde, de onvoorwaardelijke liefde tussen zussen en de manier waarop twee vrouwen altijd met elkaar verbonden blijven zijn prachtig en grijpen je bij de keel.

Meesterwerk

Het geheel wordt nog extra beklemmend door de jonge versies van Anna en Lotte, die soms samen zingen met hun volwassen tegenhangster en soms hun eigen verhaal vertellen, maar hoe dan ook voor een enorme emotie zorgen: hartverscheurend is de scène waarin ze van elkaar gescheiden worden en elke scène die ze met hun aanwezigheid nog even afsluiten, breekt je hart. Sowieso is De Tweeling erin geslaagd een verhaal neer te zetten dat je onmogelijk onberoerd kan laten: de personages raken je recht in je hart, mede door het ijzersterke acteerwerk van alle hoofdrolspelers (in het bijzonder Spaaij en Gooijer) en de prachtige zangstemmen. Ik ben meerdere keren tot tranen gebracht en dat is mij nog nooit gebeurd bij een musical: het blijft zo ontzettend hangen dat ik bijna weer moet huilen als ik zelfs maar denk aan die ongelooflijk beladen en intense scènes. De Tweeling is een meesterwerk onder de musicals door de treffende muziek, het engagement – ja, inderdaad – en het verhaal dat je niet meer loslaat. Ik kan alleen maar zeggen: gaat dat zien, want je zult er geen spijt van krijgen.

Heb jij deze musical al gezien?