Op mijn schouders – Jennifer Niven

Ik ben niet gemeen, maar ik ga wel iets gemeens doen. Je zult me er vast om haten, en je bent denk ik niet de enige, maar toch ga ik het doen. Het klinkt misschien als een excuus, maar ik lijd aan prosopagnosie, ook wel gezichtsblindheid genoemd. Dat betekent dat ik geen gezichten herken, zelfs niet die van de mensen van wie ik houd. Zelfs niet dat van mijn moeder. Of dat van mezelf. Stel je eens voor dat je een kamer vol vreemden binnenloopt, mensen die je niets zeggen omdat je hun naam of achtergrond niet kent. Stel je vervolgens voor dat je naar school of naar je werk gaat – of nog erger: naar je eigen huis – waar je iedereen zou moeten kennen, maar dat de mensen daar ook vreemden lijken. Zo is dat dus voor mij.

Hoe ik bij dit boek kwam

Waar het licht is was twee jaar geleden één van de eerste boeken die ik las om op mijn blog te recenseren. Ik weet nog dat ik er helemaal van ondersteboven was: het maakte me aan het huilen, maar ik vond het ook intens mooi. Het was mijn eerste kennismaking met boeken over geestelijke gezondheidsproblemen zoals depressie, en nog steeds denk ik regelmatig terug aan Violet en Finch. Toen duidelijk werd dat Nivens nieuwste boek ook in het Nederlands zou verschijnen, hield ik mijn hart vast: zou Op mijn schouders net zo mooi en hartverscheurend worden? Zou het net zo heftig zijn en net zo triest eindigen? Mijn verwachtingen waren hoog, en het is dan ook maar goed dat ik niet werd teleurgesteld.

Waar het over gaat

Libby Strout staat bekend als het dikste meisje van Amerika, het meisje dat met een hijskraan uit haar huis moest worden bevrijd en dat dagenlang het internet domineerde. Nu is ze er klaar voor om weer naar school te gaan en aan de wereld te laten zien wie ze is buiten haar overgewicht, maar het wordt haar allesbehalve gemakkelijk gemaakt. Jack Masselin is één van de populairdere jongens op school, maar zijn thuissituatie staat op instorten en het wordt voor hem steeds moeilijker om te verbergen dat hij prosopagnosie oftewel gezichtsblindheid heeft. Niemand had kunnen voorspellen dat Jack en Libby elkaar ooit zouden tegenkomen, laat staan dat dat precies zou zijn wat ze nodig hadden. Maar redden ze het samen wel? Of zijn hun situaties te uitzonderlijk om er iets van te maken?

Wat ik ervan vond

Niven is, zoveel is me inmiddels wel duidelijk, een ster in het schrijven van trieste en toch hoopvolle verhalen. Haar schrijfstijl is zo vlot en levendig dat het totaal geen moeite kost om helemaal op te gaan in het verhaal en ik vind het zo knap hoe ze over heftige thema’s kan schrijven zonder dat het zwaar wordt. Het is bijna niet voor te stellen hoe het is om geen gezichten te herkennen of voortdurend nagestaard te worden om hoe je eruitziet, maar toch slaagt Niven erin het heel realistisch neer te zetten, bijna alsof je zelf in de schoenen van de hoofdpersonen komt te staan. De manier waarop Libby en Jack zich soms rechtstreeks tot de lezer richten en de bijzondere lijstjes waarmee het verhaal doorspekt is, versterken dat nog eens extra. Het is een verhaal dat je al heel snel heel diep in je hart sluit.

Lichtpuntjes

Wat ik mooi vind, is dat Niven met Op mijn schouders laat zien dat het altijd mogelijk is om lichtpuntjes te vinden en jezelf op te peppen, ongeacht hoe zwaar en zwart het leven is. Sommige scènes zijn zo treffend dat ze bijna pijnlijk zijn, maar de zelfspot die Jack en Libby hebben maakt het een stuk lichter en positiever. Er zitten wat voorspelbaarheden en ook wat clichés in het verhaal, maar eigenlijk geeft dat helemaal niet: het is namelijk juist zo’n verhaal dat laat zien dat het soms echt gewoon goed kan komen. Dat fouten maken en ellende hebben niet betekent dat je niet gelukkig mag zijn, dat we allemaal recht hebben op geluksmomenten, plezier, tweede kansen en een goed einde. Ook al zit je vol vooroordelen of ben je een kreng, je hebt altijd recht op geluk en lichtpuntjes. Een belangrijke boodschap, als je het mij vraagt.

Heftige vragen

Niven is niet bang om heftige vragen te stellen: in Op mijn schouders gaat het niet alleen over het zoeken naar veiligheid en je identiteit, maar ook over thema’s als fat-shaming, pesten, online haat en seksuele intimidatie. Het is misschien tussen de regels door, maar ik vind het echt heel goed dat Niven ons bewust laat nadenken over de vraag: waar zijn we eigenlijk mee bezig als we een persoon met overgewicht belachelijk maken? Wat bezielt ons om haatreacties achter te laten of dreigbrieven te sturen? Wat bezielt ons om te discrimineren, te intimideren en te veroordelen? Waarom maken we het onszelf en onze medemens zo moeilijk?

Empowerment

En juist doordat deze vragen worden gesteld, maakt de schrijfster ook een statement dat ik ontzettend empowering vind: Libby is zo’n onwijs stoer personage en ik heb haar tijdens het lezen zo enorm aangemoedigd: aan de ene kant is ze nog kwetsbaar en doet het haar allemaal heel veel, maar aan de andere kant is ze ook ontzettend stoer en sterk en laat ze gewoon zien wie ze is en wat ze waard is. Ik vind het geweldig hoe Niven de boodschap stuurt dat je je comfortzone moet verlaten, op zoek moet naar jouw uniciteit en je eigen kwaliteit van leven moet definiëren, want dat is volgens mij echt iets waar veel jonge mensen behoefte aan hebben. Ik denk ook dat dat de kracht is van Op mijn schouders: iedereen kan er voor zichzelf iets uithalen.

Intiem

Libby stal voor mij echt de show in het boek, maar ook Jack vond ik een ijzersterk personage. Ik vind het heel knap hoe Niven zijn gezichtsblindheid heeft neergezet en heeft weten te koppelen aan zijn pogingen om te zijn wie iedereen wil dat hij is, terwijl hij ook nog eens op zoek is naar wie hij eigenlijk echt is. Het leuke is dat Jack en Libby elkaar daarin heel erg versterken en het lezen over hun romance, heel intiem weergegeven in korte hoofdstukjes met wisselende perspectieven, gaf me echt een warm gevoel vanbinnen. Ze brengen het beste in elkaar boven, maken echt een verschil in elkaars leven en laten elkaar eigenlijk zien hoe de ander gezien zou moeten worden.

Herkennen

Dat is ook iets wat heel mooi is aan het verhaal: alles lijkt bij een groter plaatje te horen. De band tussen Jack en zijn broers is enorm karakteristiek en toch wordt juist bij hen pijnlijk duidelijk wat de impact is van zijn gezichtsblindheid. De minder belangrijke personages zoals Jacks vriendin Caroline en Libby’s vader spelen ook elk hun rol en er is zelfs iets wat Jack en Libby al langer aan elkaar bindt. Het mooiste is echter de manier waarop Niven uiteindelijk Jacks gezichtsblindheid gebruikt om te laten zien hoe belangrijk het is om verder te kijken dan de buitenkant, maar iemand juist écht te zien en écht te herkennen – zowel anderen als jezelf.

Conclusie

Op mijn schouders is een prachtig verhaal waarin het pakken van de regie over je eigen leven en het zelf definiëren van je eigenwaarde centraal staan. Het leven op de middelbare school wordt treffend beschreven – zij het met veel drama’s – en het verhaal zit vol mooie momenten, krachtige boodschappen, luchtige humor en romantiek en openbaringen. Een boek dat misschien precies de boost in je zelfvertrouwen is die je nodig hebt.

Titel: Op mijn schouders (Holding Up the Universe)
Auteur: Jennifer Niven
Vertaald door: Karin Pijl
Uitgeverij: Moon
Verschenen: april 2017
Aantal bladzijden: 368
Genre: young adult contemporary
Beschikbaar als: paperback, ebook
ISBN: 9789048836154
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |

Uitgeverij Moon, bedankt voor het recensie-exemplaar!