Niet-uitgelezen boeken beoordelen: top of flop?

Boeken beoordelen is een ingewikkeld proces. Niet alleen breken we ons regelmatig het hoofd over de vraag hoeveel sterren een boek verdient, ook het beoordelen op zich is al lastig genoeg. Want wat vónd ik er nou eigenlijk van? Moet ik dat in één zin samenvatten? Een uitgebreid stuk schrijven? En wat nou als ik weer van mening verander nadat het boek een beetje is ingedaald? Maar een nog veel interessantere vraag: stel dat ik een boek niet heb uitgelezen, kan ik het dan wel beoordelen? Kan ik het dan wel een sterrenrating geven? Is het dan überhaupt mijn plaats om er iets over te schrijven op mijn blog of Goodreads? Het is altijd nogal een precair iets, en toen ik dit Book Riot-artikel erover las, besloot ik mijn gedachten er eens uitgebreider over te laten gaan. Want niet-uitgelezen boeken beoordelen… moet je dat wel of juist niet doen?

De DNF-ervaring

Een boek niet uitlezen is een vrij nieuwe ervaring voor mij: tuurlijk, het gebeurt wel eens dat ik een boek aan de kant leg, maar het is dan bijna altijd zo dat ik het na verloop van tijd weer oppak en alsnog uitlees. Het aan de kant leggen is dan iets wat ik doe omdat mijn hoofd er niet naar staat, maar ik het wel wil lezen. Een boek echt bewust definitief dichtslaan terwijl het nog niet uit is, ermee stoppen, het DNF’-en en dus niet uitlezen, dat gebeurt me niet vaak. Meestal lees ik gewoon door, focus ik op wat ik wel tof vind aan het boek… stoppen doe ik pas als het positieve gewoon niet opweegt tegen het negatieve, als ik steeds tegen het lezen aan zit te hikken of als ik een heel sterk nee-gevoel heb bij het boek en me er gewoon niet fijn bij voel.

Dubio

Dat had ik bijvoorbeeld vorig jaar bij De Royals: Verleiding van Erin Watt. Ik wilde het heel graag tof vinden en oké, er was wel een zeker tof-gehalte, maar het sfeertje tussen hoofdpersoon Ella en de Royal-jongens stond me zó ontzettend tegen en voelde zó ontzettend fout dat ik er toch mee stopte. Dat is eigenlijk het enige DNF-geval dat ik me nu even kan herinneren: het gebeurt echt maar heel weinig. En toen het gebeurde, toen ik Verleiding heel bewust niet besloot uit te lezen, of in ieder geval niet op dit moment… toen kwam ik in dubio te staan. Wat nu? Moet ik nog iets met dit boek? Wat moet ik erover zeggen op Goodreads? Moet ik er iets mee op mijn blog?

Gelezen-shelf

Wat ik al vrij snel deed, was het boek op Goodreads in ieder geval markeren als ‘’gelezen.’’ Volgens het Book Riot-artikel is dat ook al discutabel, maar dat vind ik wel meevallen: je hebt het toch gelezen? Je hebt een poging gewaagd, je hebt een deel gelezen, en vervolgens besloten dat het niet het uitlezen waard was… je hebt het niet helemáál gelezen, maar gelezen heb je het wel. Het boek niet op een shelf plaatsen zou ook weer niet kloppen, dus daar doe ik niet moeilijk over.

Geen sterren

Maar dan. Geef ik het een sterrenrating, gebaseerd op wat ik heb gelezen voor ik stopte? Dat worden dan sowieso één of twee sterren… wan hoger dan twee en het is raar dat je bent gestopt. Maar… betekent twee sterren eigenlijk niet dat er tóch nog wel iets positiefs in zat waar je op verder had kunnen drijven? Is één ster niet gewoon de juiste beoordeling, om aan te geven dat er wel íets positiefs was maar niet genoeg om verder te lezen? Wat moet ik doen met dit boek? Uiteindelijk niets. Ik schreef een kort stukje op Goodreads over waarom het een gevalletje DNF was en liet de sterrenrating blanco. Ook bij de niet uitgelezen-blogpost die ik vervolgens schreef, waarin ik meer uitleg gaf, gaf ik geen sterren. Maar waarom eigenlijk niet?

Je hebt hoe dan ook een mening

In het Book Riot-artikel (echt de moeite waard, heel interessant) wordt het volgende gezegd over het beoordelen van niet-uitgelezen boeken: dat je een boek niet uitleest, betekent niet dat je er geen mening over kunt hebben. Sterker nog: je hebt er natúúrlijk een mening over, en een flinke mening ook, want juist dat zorgt ervoor dat je het niet hebt uitgelezen. En je hebt ook gewoon récht op die mening: je hebt dan wel niet tot de laatste bladzijde gelezen, maar je hebt genóeg gelezen om een mening te hebben – je hebt zelf bepaald wat genoeg was, en dat is dan ook echt genoeg. En die mening telt. Waarom zou je die dan niet delen?

Het geheel

Maar in het artikel wordt ook gezegd dat het beoordelen van een niet-uitgelezen boek geldt als valsspelen en dat je een boek helemaal moet hebben gelezen om het te kunnen, misschien zelfs mogen beoordelen. En daar zit natuurlijk wel iets in, en misschien is dat ook wel de reden dat ik een niet-uitgelezen boek geen sterrenrating geef. Een boek is een geheel, het is de som van een aantal delen, en je hebt pas een compleet beeld van de sterke en zwakke punten van een boek als je het helemaal uit hebt. Neem nou Verleiding: de kans is op zijn minst fiftyfifty dat het beter en leuker was geworden als ik had doorgelezen. Het gelezen deel één ster geven terwijl dat drie of zelfs vier sterren had kunnen worden, klinkt vrij krom.

Worsteling

Maar… als we alle boeken die we na pak ‘m beet vijftig bladzijden gewoon niks vinden toch uitlezen, zou dat niet al te best zijn voor ons leesplezier. Zeg nou zelf: het is toch belachelijk om je door een boek heen te worstelen terwijl je je er niet fijn bij voelt, terwijl andere, wél goeie boeken naar je lonken, alleen maar omdat je hoopt dat het nog beter wordt, alleen maar zodat je een eerlijke beoordeling kunt geven? Dat is van de zotte. Bovendien is lezen geen exacte wetenschap. Niemand is bij het beoordelen van een boek bezig met de som van de afzonderlijke delen: je kijkt naar je eigen leeservaring en naar je eigen gevoel bij het boek. Dat geeft hoe dan ook de doorslag.

De beoordeling

Ik denk dat het beoordelen van niet-uitgelezen boeken prima kan, maar ik ben zelf van mening dat je dan beter weg kunt blijven van de sterrenrating. Het is vrij logisch dat je een boek waar je mee bent gestopt één of hooguit twee sterren geeft, en het grenst wel een beetje aan oneerlijkheid omdat een sterrenrating toch wat meer voorbehouden lijkt aan het geheel. Waar het echter om gaat, is het gevoel dat je hebt bij het boek en de redenen voor het niet uitlezen van het boek. Of je die nou beschrijft in een Goodreads-review of, zoals ik doe, in een blogpost… allemaal prima. Maar wees er vooral niet stil over omdat je het gevoel hebt niet te kunnen of mogen oordelen: jouw leeservaring is bij een niet-uitgelezen boek net zo echt als bij een wel-uitgelezen boek!

Beoordeel jij niet-uitgelezen boeken?