Nachtblauw – Simone van der Vlugt

De Rijp, maart 1654. Een week na de begrafenis voel ik nog steeds voornamelijk opluchting. Ik weet dat het niet goed te praten is, dat ik zou moeten rouwen, maar dat is onmogelijk. Met mijn armen over elkaar geslagen kijk ik door het openstaande bovenste gedeelte van de deur naar buiten, naar de weilanden en akkers die de boerderij omringen, maar mijn blik is naar binnen gekeerd. Het had natuurlijk nooit zover mogen komen. Achteraf gezien begrijp ik niet wat me bezielde die avond, een jaar geleden. Jarenlang heb ik Govert beschouwd als gewoon een van de mannen uit het dorp, niet iemand naar wie mijn speciale aandacht uitging. Eigenlijk dacht ik nooit aan hem. Niet dat hij geen aantrekkelijke man was, op een bepaalde manier was hij dat wel. Dat zag ik pas tijdens het dorpsfeest, toen hij me naar zich toe trok, de dansvloer op, dicht tegen zich aan. Ik had gedronken, natuurlijk had ik gedronken, maar niet zoveel dat ik me niet bewust was van zijn lichaam dicht bij het mijne, van zijn zware ademhaling en zijn gespierde armen die me zo voorzichtig vasthielden.

Eerste indruk

Simone van der Vlugt ken ik al lange tijd van haar historische jeugd- en volwassenenromans en uiteraard haar thrillers (waar ik niet zoveel mee heb). Boeken als De bastaard van Brussel heb ik verslonden toen ik jonger was en inmiddels ben ik groot liefhebber van Jacoba, Dochter van Holland en Rode sneeuw in december. Ik was dan ook razend enthousiast toen werd aangekondigd dat er een nieuwe historische roman van haar hand ging verschijnen: haar oorlogsroman De lege stad heb ik nog niet gelezen, maar voor Nachtblauw moest even alles wijken. Want een verhaal over het ontstaan van het Delftsblauw met een vrijgevochten jongedame in de hoofdrol? Graag!

Waar het over gaat

Na de plotse dood van haar echtgenoot Govert gaat de jonge Catrijn weg uit haar geboortedorp De Rijp om haar geluk te zoeken in de grote wijde wereld – en om weg te vluchten van alles wat er in de afgelopen tijd is gebeurd. Via allerlei omwegen komt ze terecht in Amsterdam, waar ze als huishoudster bij een rijk echtpaar gaat werken. Ze helpt de mevrouw met schilderlessen en wordt halsoverkop verliefd op de avontuurlijke broer van de meneer, maar moet weer vertrekken als er rarigheid begint op te duiken omtrent de mysterieuze dood van Govert. En dan bevindt Catrijn zich plotseling in Delft, waar het leven steeds meer onverwachte loopjes met haar begint te nemen.

Wat ik ervan vond

Wat ik steeds meer merk bij de boeken van Simone van der Vlugt, haar thrillers maar ook haar historische romans, is de afstandelijkheid in haar schrijfstijl. Eerder deed dat me niet zoveel, maar bij Nachtblauw merkte ik het toch wel heel erg: het blijft allemaal heel erg aan de oppervlakte, het blijft heel feitelijk. Ik hou erg van historische romans waarin flink wat sfeer zit en waarin er een mooie balans is tussen feiten en fictie: wat dichterlijke vrijheid en geromantiseerde elementen vind ik niet zo erg. Maar waar Philippa Gregory bijvoorbeeld vooral fictie aflevert, is Van der Vlugt duidelijk erg gefocust op de feiten, het waarheidsgetrouw weergeven van de historische context. En natuurlijk is dat positief, want het zorgt voor een realistisch tijdbeeld. Maar het wist me daardoor ook niet helemaal mee te slepen. Er blijft een afstand die voor mijn gevoel overbrugd had moeten worden.

Meisje met de parel

Wat ik één van de positievere punten vind aan Nachtblauw is het sfeertje dat wel naar voren komt in het kunstenaarswereldje dat beschreven wordt. Ik heb genoten van de grote kunstenaars die als heel gewone verhaalfiguren hun hoofd om de hoek staken: Johannes Vermeer en Rembrandt van Rijn. Alle elementen rondom het schilderen en het maken van aardewerk zijn heel geraffineerd uit de verf gekomen (let op de woordspeling) en daar kun je helemaal in opgaan. Ook het stadse leven van Catrijn als huishoudster en daarna als zakenvrouw is fijn om over te lezen. Ik vind het mooi dat Van der Vlugt voor deze insteek heeft gekozen, want het is een kant van het zeventiende-eeuwse leven die niet zo heel vaak belicht wordt. Het heeft wel iets weg van Het meisje met de parel van Tracy Chevalier.

Historische soapserie

Een minder groot pluspunt vond ik de verhaallijn. Zeker, het blijft boeiend wat er met Catrijn gebeurt en het tijdbeeld komt heel realistisch tot leven waardoor je je er wel echt in onder kunt dompelen. Maar het in 300 bladzijden beschreven verhaal is soms een beetje té vol van dramatische gebeurtenissen en ontwikkelingen: af en toe leek het net een historische soapserie, té veel van het goede, té ongeloofwaardig. Het begin komt langzaam op gang en het eind is voorspelbaar, maar het middenstuk is gewoon net iets teveel. Misschien had het beter gewerkt als Van der Vlugt zich had geconcentreerd op één of twee grote verhaallijnen in plaats van Catrijn steeds in tien verschillende richtingen te sturen. Wat haar dan wél weer sterk maakt, is de manier waarop ze rauw en meeslepend kan schrijven over de zwarte bladzijden uit de geschiedenis: de pestepidemie en de Delftse Donderslag. Bij die hoofdstukken zat ik op het puntje van mijn stoel: het wordt goed duidelijk dat de auteur niet terugschrikt voor gruwelijke details en sfeerimpressies. Dat viel me ook al op in Rode sneeuw in december en het maakt ook Nachtblauw nog net wat scherper en levendiger. Bovendien besef je op zo’n moment dat je toch om die personages bent gaan geven. En dat alles met een fijne, losse schrijfstijl waar je zo doorheen vliegt.

Onsympathiek

Die personages, tot slot, zijn zeker boeiend. Het zijn diverse persoonlijkheden waarvan je zo gelooft dat ze rondliepen in deze periode: wel blijven ze een beetje ongrijpbaar en heb je eigenlijk niet door dat je om ze bent gaan geven tot je op een gegeven moment geconfronteerd wordt met het einde van hun verhaal. Hoofdpersoon Catrijn is vooral erg wisselvallig: er zijn momenten dat je haar kracht en pit kunt waarderen en momenten dat ze toch echt behoorlijk onsympathiek overkomt.  Het is de vraag of het personages zijn die je echt bijblijven of dat je ze snel weer vergeet na het omslaan van de laatste bladzijden: ik vermoed het laatste.

Conclusie

Nachtblauw is een fijne historische roman die een mooi tijdbeeld oproept met een specifiek sfeertje en hier en daar krachtige, rauwe scènes. Misschien waren mijn verwachtingen te hoog, maar ik had er toch meer van verwacht en ben er ook van overtuigd dat het meer had kunnen zijn. Maar als je gewoon van historische romans houdt en er verder niet zoveel om maalt of er veel gebeurt, dan kun je je zeker een poosje vermaken met dit nieuwe boek van Simone van der Vlugt.

Titel: Nachtblauw
Auteur: Simone van der Vlugt
Uitgeverij: Ambo | Anthos
Aantal bladzijden: 309
Verschenen: februari 2016
Genre: historische roman
Beschikbaar als: paperback, hardcover, ebook
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |