Mooi maar problematisch | De liefdesbrieven van Abelard en Lily – Laura Creedle

Ik vond het fijn dat er volgens Rosalinde niets mis met me was dat niet kon worden verholpen met elke dag een glaasje tarwegrassap en een beetje extra begrip. Daarom was ze mijn beste vriendin, maar het deed me pijn om haar te horen zeggen dat Abelard niet was zoals iedereen. Beschadigd. Of zij het nou toegaf of niet, ik was ook niet zoals iedereen. Waarom zouden we eromheen draaien? Ik ben een trots, beschadigd mens. Zo. Nu heb ik het gezegd.

Cognitieve diversiteit

Er zijn nog maar bar weinig YA-boeken waarin cognitieve diversiteit een rol speelt – oftewel, waarin de personages beperkingen hebben als ADHD, autisme, het syndroom van Down of andere stoornissen waar je in handboeken voor gedragsproblematiek over leest. Zelfs bijfiguren met een beperking zie je maar weinig. Ik was dan ook enorm enthousiast toen ik hoorde van De liefdesbrieven van Abelard en Lily: een boek met een autistische hoofdpersoon én een hoofdpersoon met ADHD! En die zouden dan ook nog eens een relatie krijgen! Dat klonk onwijs goed, en ik verwachtte dan ook een scherp, eerlijk verhaal waarin de problemen die dit soort beperkingen met zich meebrengen mooi duidelijk werden. Maar hoewel het idee van het boek heus mooi is, was de uitvoering vooral problematisch.

Ik speelde Candy Crush op mijn telefoon tot ik kleine oranje en blauw gestreepte snoepjes zag exploderen op de binnenkant van mijn oogleden als ik ze sloot, en toch was het niet genoeg. Het was niet genoeg plezier, niet genoeg licht of kleur om de leegte van mijn hersenen te vullen. Het was niet fijn of leuk, maar er bewoog tenminste iets. Als ik ophield met spelen zou ik me realiseren dat er geen gedachten meer waren in mijn hoofd en dat ik echt alleen was. Dat is wat er gebeurt als mijn ADJD-medicatie uitgewerkt raakt. Daarom haat ik medicijnen.

ADHD en Asperger

Lily heeft ADHD, wat inhoudt dat ze zich moeilijk kan concentreren en niet goed orde kan scheppen in de verschillende prikkels die ze binnen krijgt. Wanneer ze op school dankzij haar impulsiviteit per ongeluk een tussenwandje kapot maakt, ontmoet ze de mysterieuze Abelard, die het syndroom van Asperger heeft en vanaf de andere kant het wandje kapot heeft gemaakt. Lily en Abelard worden verliefd op elkaar, maar dat is nog best lastig: Lily kan haar opwellingen moeilijk de baas, terwijl Abelard onvoorspelbaarheid juist moeilijk vindt. Ze vormen een band dankzij de historische liefdesbrieven van de middeleeuwse geliefden Abelard en Heloïse, maar kan wat ze hebben op tegen Abelards verwarrende hoogbegaafdheid en Lily’s worstelingen met haar medicatie, een ‘’genezende’’ operatie en de afwezigheid van haar vader?

Mooi maar problematisch

In het begin was ik eigenlijk heel positief over dit boek: ik vond het fijn lezen en was blij met de representatie van jongeren met ADHD en autisme. Maar hoe verder ik kwam in het boek, hoe meer eigenlijk alles me ging tegenstaan. Het was alsof het allemaal gewoon niet klopte, alsof Creedle in het begin heel erg lette op het accuraat weergeven van zulke problemen en dat vervolgens… liet varen. Misschien komt het doordat ik zelf een beperking heb en dat sommige dingen me daardoor echt tegen de borst stuitten. Misschien legde ik de focus verkeerd tijdens het lezen… of misschien was het gewoon te veel van alles en werkte het daardoor niet. Want uiteindelijk sloeg ik het boek dicht met het gevoel dat het zoveel meer had kunnen zijn, dat dat mooie idee zoveel beter uitgewerkt had kunnen worden en dat een verhaal als dit zoveel meer verdient.

Bij mijn eigen dokter ligt de wachtkamer vol puzzels, speelgoed en tijdschriften. Maar de hersendokter had geen overbodige rommel in zijn wachtkamer. Dat waardeerde ik. Nu hoefde ik tenminste niet het zoveelste artikel met ‘Tien tips voor het helpen van je ADHD-kind’ te lezen om het te vergelijken met ‘Tien tips voor de omgang met je driftkikker.’ Er stond toch hetzelfde in. Blijkbaar konden alle problemen in de wereld opgelost worden door vast te houden aan een regelmatig schema, goede slaapgewoontes te stimuleren en kleur- en smaakstoffen te vermijden.

ADHD-representatie

Het moge duidelijk zijn dat het boek echt wel goede punten heeft: de sterke quotes die ik tot nu toe al heb laten zien geven dat wel aan. Ik vind het erg goed en treffend hoe Creedle heeft beschreven hoe het is om ADHD te hebben, en vooral de passages over Lily’s struggles met haar bijna destructieve medicatie vond ik echt heel goed. Bovendien stelt de auteur ook twee behoorlijk gevoelige thema’s aan de kaak: het idee dat mensen met een cognitieve stoornis vaak ‘’beschadigd’’ zijn als persoon en het gegeven dat het onderwijs vaak vreselijk slecht is ingesteld op deze mensen. Dat maakt het diversiteit-stukje heel interessant en sterk.

‘Denk eens na,’ zei hij. ‘Wat heb je niet ingeleverd?’
Als ik thuis in een koele, donkere kamer had gezeten en mijn best had gedaan om kalm te ademen, had ik misschien een kans gehad om me te herinneren wat hij in vredesnaam bedoelde. Als ik niet was vergeten mijn medicijnen te nemen, had ik het misschien kunnen bedenken.

Instalove done right

Wat ik ook erg leuk vind aan het boek, is de manier waarop de liefde tussen Lily en Abelard opbloeit. De brieven die hun band vormen en waardoor ze elkaar echt vinden vond ik heel origineel en mooi en ook echt passend, maar ik vond het ook erg leuk dat Creedle het instalove-concept in een heel nieuw jasje steekt. Door hun beperkingen worden ze namelijk echt halsoverkop verliefd op de puurste manier die je maar kunt bedenken, en dat zorgt ervoor dat wat ze hebben heel weinig met sociale correctheid te maken heeft. Heel schattig dus, en eigenlijk ook best verfrissend.

‘Ja,’ zei Abelard ten slotte. ‘Je bent een gebroken sneeuwvlok, een patroon dat oneindig wordt herhaald in een wereld van kristallen. Je bent niet beschadigd. Je bent volmaakt.’

Veel Lily, weinig Abelard

Maar helaas stuitte ik tijdens het lezen ook op wat problemen – en die hadden deels te maken met Lily’s beperking en deels met Abelard, maar ook met hun samen. Allereerst: het complete verhaal wordt verteld vanuit Lily’s perspectief, terwijl ik juist had verwacht dat het zou wisselen tussen haar POV en dat van Abelard. Misschien had ik dat niet moeten verwachten, maar ik bedoel… dat lijkt toch logisch? Het is een verhaal over ADHD én autisme, maar ik kreeg eigenlijk niet echt een beeld van hoe het voor Abelard is om Asperger te hebben, terwijl Lily’s ADHD volop in de spotlights staat. Vanuit Lily’s perspectief krijg je wel een idee en ja, dat is wel mooi neergezet, maar het liet me alsnog achter met een ‘’ja, maar hoe is dit dan allemaal voor hém?’’-gevoel. En dat vind ik heel jammer.

Ik was bang dat hij, als ik naast hem ging zitten, weer met zijn hoofd zou gaan bnoken. Behalve robots, fractals en middeleeuwse poëzie had hij in zijn hoofd een heel universum van chaos dat buiten mijn bereik lag.

Relatie geneest beperking?

Waar ik daarnaast ook moeite mee had, was het feit dat Lily nogal duidelijk maakte dat ze minder last had van haar ADHD-perikelen als ze bij Abelard was. Nu zie je dit wel vaker in YA-boeken en het hoeft niet per se erg of onrealistisch te zijn, maar dit vond ik echt gewoon ongeloofwaardig. Zo wérkt het niet. Het lijkt me eerder dat bij iemand zijn de hoeveelheid indrukken en impulsen vergroot in plaats van orde in de chaos te scheppen. Ik weet niet hoor, zoals ik al zei: misschien focus ik er te veel op. Maar ik vond het gewoon echt niet kloppen.

Abelard sloeg een arm om me heen. Ik legde mijn hoofd op zijn schouder en voelde mijn hartslag langzamer worden, tot bijna normaal. Alle medicijnen en ademhalingstechnieken, alle aanpassingsstrategieën van de wereld hadden me niet half zo snel kunnen kalmeren als zijn aanwezigheid. Ik was alleen met mijn ellende en toen opeens niet meer. Een wonder.

Operatie geneest beperking?!

En dan dit nog. Eén van de belangrijkste plotlijnen in het boek is dat Lily ontdekt dat ze een operatie zou kunnen laten doen die haar ADHD min of meer zou kunnen genezen. Ik vond dat eerst wel een sterk idee, omdat het mooie struggles en ontwikkelingen voor Lily oplevert, maar om de een of andere reden vond ik Lily eigenlijk helemaal niet zo sympathiek en kon haar persoonlijke leven-verhaallijn me ook niet echt boeien. En die hele operatie-pot werd steeds raarder en ging ook echt heel fout voelen. Het kan namelijk niet. Het kan echt niet, en bovendien: ik kreeg enorme ‘’je moet je laten opereren want je bent kapot en je moet gerepareerd worden want nu ben je fout’’-vibes en dat vond ik echt heel erg problematisch. En frustrerend.

Mijn moeder hield niet van me zoals ik was. Nauwelijks nieuwe informatie. Toch deed het elke keer pijn als ze een nieuwe dokter vond om me te ‘genezen.’ Elk nieuw geneesmiddel, elke nieuwe lifecoach, elke nieuwe neuroloog herinnerde me eraan dat ik in mama’s ogen beschadigd was. Gebroken.

Conclusie

De liefdesbrieven van Abelard en Lily begint veelbelovend, met veel treffende aandacht voor hoe het is om ADHD te hebben. De schattige instalove-relatie gebaseerd op historische liefdesbrieven die zich niet aan sociale conventies houdt, mag er ook absoluut zijn. Maar daarna gaat het bergafwaarts: er is te veel Lily – en Lily is ook weinig sympathiek – en te weinig Abelard, waardoor zijn autisme nauwelijks in beeld wordt gebracht. Hun relatie is ook lang niet zo overtuigend als zou moeten door het ‘’genezende’’ effect – en de ‘’genezende operatie’’-verhaallijn maakt het er ook niet veel beter op. Vlot geschreven en een mooi idee, maar de uitvoering had veel en veel beter gekund.

Titel: De liefdesbrieven van Abelard en Lily (The Love Letters of Abelard and Lily)
Auteur: Laura Creedle
Vertaald door: Tjalling Bos
Uitgeverij: Gottmer
Verschenen: augustus 2018
Aantal bladzijden: 336
Genre: young adult contemporary
Voor liefhebbers van: Eric Lindstrom
Beschikbaar als: paperback, ebook (Kobo Plus)
Recensie-exemplaar: nee
ISBN: 9789025769635
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |