Moeten sterke personages imperfect zijn?

Als we het hebben over wat goede boekpersonages maakt, zijn er tal van criteria die auteurs het zweet zouden kunnen doen uitbreken. Personages moeten herkenbaar zijn, een beetje stoer, niet te bitchy of te arrogant, sociaal niet al te cringeworthy en oh ja, we willen ook graag dat ze een interessante achtergrond hebben en een tof karakter, met interesses en al. Toch zijn er eigenlijk maar twee dingen die er voor ons lezers écht toe doen: geloofwaardigheid en diepgang enerzijds… en imperfectie anderzijds. We willen geen perfecte personages, en we vinden vaak dat diepgang en geloofwaardigheid samengaan met – juist – imperfecties. Maar hoe zit dat? Is dat echt een voorwaarde voor sterke personages? Waarom vinden we imperfectie zo belangrijk?

Mary Sue, Gary Stu

Kennen jullie deze namen nog? Tegenwoordig kom je ze niet veel meer tegen, maar een paar jaar geleden was het echt een begrip in de schrijverswereld. Mary Sues en Gary Stu’s zijn absoluut perfecte personages op een zwaar irritante en dus heel negatieve manier. Mary Sue is een blondine, het rijke en populaire meisje van de school met het knapste vriendje, altijd aardig, nooit onzeker, goeie cijfers, een toekomst voor zich uitgestippeld en geen problemen. Gary Stu is de knappe jongen, altijd aardig, slim, heeft ook een doel en is overal goed in. Oftewel: BORING! Personages die het allemaal maar komt aanwaaien, die nergens moeite voor hoeven te doen en die totaal geen diepte hebben omdat alles ze goed afgaat. Realistisch? Nee, niet bepaald. Dit zijn personages waar iedereen op afknapt, die getuigen van een gebrek aan fantasie en schrijftalent en het schoolvoorbeeld zijn van een plat personage.

Geloofwaardig

Willen we dan lezen over zielenpieten die ontzettend veel problemen en onvolkomenheden hebben en die dikke pech hadden toen ze in de rij stonden bij de schepping? Nou… ja en nee. Je zou kunnen zeggen: hoe meer zwaktes en imperfecties, hoe sterker en diepgaander het personage. In zekere zin gaat dat op, want hé: wij mensen zitten óók vol zwaktes en imperfecties en we vinden het belangrijk dat personages ook menselijk zijn zodat we met hen mee kunnen voelen.  Dat betekent niet dat we alleen maar pechvogelpersonages willen, want er is ook een grens aan de hoeveelheid problemen die zich kan opstapelen (al is dat relatief). Maar wat we wel willen, is personages die verre van perfect zijn: die onzekerheden en twijfels hebben, die driftbuien en paniekaanvallen hebben, die zich schamen of schuldig voelen, die gestrest raken, ergens totaal níet goed in zijn, fouten maken en soms niet aardig zijn.

Overwinnen

We willen graag personages zien die vol zitten met negatieve eigenschappen en verhalen, omdat wij die eigenschappen en verhalen ook hebben, omdat angsten en geheimen en fouten ook bij ons aan de orde van de dag zijn. Maar er is meer! Imperfecties kunnen overwonnen worden: je kunt werken aan waar je niet goed in bent, je kunt fouten herstellen, je kunt het oplossen als je het verpest hebt, je kunt je over hindernissen heen zetten en sterker worden. Ook dat is iets wat in ons eigen leven ook gebeurt en we vinden het fijn om ook dat te herkennen in een boek, of misschien wel geïnspireerd te worden. Niet voor niets zijn diversiteit en #ownvoices tegenwoordig erg belangrijk: we willen ons kunnen herkennen in een verhaal, maar er wellicht ook iets uit kunnen halen.

Breakdowns

Iets wat imperfecte personages echter ook onwijs aantrekkelijk maakt, is het feit dat juist hun imperfecties voor een boeiend verhaal kunnen zorgen. De plot draait immers vaak ook om een ontwikkeling die de hoofdrolspeler moet doormaken, en als die in het teken staat van het overwinnen van imperfecties, geeft dat tal van mogelijkheden. Imperfecties kunnen namelijk voor breakdowns zorgen, voor spanningen tussen personages, voor innerlijke en externe conflicten, voor verkeerde keuzes, voor nog meer imperfecties, voor twists en turns in de plot… zoveel opties! Ze zeggen niet voor niets dat personages de plot kunnen dragen en drijven en om eerlijk te zijn, zorgt dat voor de beste verhalen: als de personages goed in elkaar zitten, krijg je een verhaal waarbij hun keuzes de plot sturen en dat kan voor geweldige leeservaringen zorgen.

Leren waarderen

Uiteindelijk is het antwoord op de vraag over het belang van imperfecte personages verrassend simpel. We willen graag lezen over personages die net mensen zijn, waarin we onszelf of misschien wel iemand die we kennen kunnen terugzien… maar we willen ook graag lezen over personages die ons bijblijven, misschien door hun worsteling met hun breakdowns en heftige emoties of gedachten, maar misschien ook wel omdat ze keuzes maken die ervoor zorgen dat wij hen door elkaar willen rammelen. Memorabele personages zorgen namelijk ook voor een memorabel verhaal, memorabele personages blijven ons bij en inspireren ons en veroveren een plekje in ons hart omdat we ze leren waarderen voor wie ze zijn, ondanks én dankzij al hun tekortkomingen – precies zoals het gaat met de mensen in onze eigen omgeving. Dat is de ware kracht van imperfecte personages.

Vind jij imperfecte personages belangrijk?