Mijn vakdidactisch probleem: schrijfvaardigheid

Schrijfvaardigheid is altijd al iets geweest waar ik heel graag mee aan de slag wilde in het lesgeven. Ik vind het zelf superleuk om te schrijven (goh, dat wisten jullie nog niet) en kon niet wachten om dat plezier over te brengen op mijn leerlingen. Dat dat een wat ingewikkeldere kwestie zou blijken te zijn, daar kwam ik al achter toen ik tijdens mijn eerste stage mijn brugklasleerlingen een artikel wilde laten schrijven (ja echt). Ik kreeg toen, en dat zal vast geen verrassing zijn, teksten aangeleverd van twee tot vier regels en bedacht me dat ik dat niet helemaal slim had aangepakt. Begin dit jaar ging ik er opnieuw mee aan de slag, dit keer met een tweede klas. En opnieuw ging het niet helemaal zoals ik voor ogen had.

Waarom is het een vakdidactisch probleem?

De afgelopen periode volgde ik een vak dat (even geparafraseerd) Praktische Vakdidactiek heette en erom draaide dat we een vakdidactisch probleem moesten formuleren waarmee we dan aan de slag zouden gaan met een lessenserie. Oftewel: een onderdeel van het vak Nederlands waar we het in meer of mindere mate moeilijk mee hadden. Ik koos voor schrijfvaardigheid, wat ongetwijfeld heel raar klinkt uit de mond van iemand die dol is op en goed in schrijven. Maar dat is het ‘m ook juist: ik ben er zelf zó gepassioneerd over en het zit zó in mijn systeem dat ik er eigenlijk onbewust van uit ga dat mijn leerlingen die passie én aanleg ook wel zullen delen. Terwijl dat natuurlijk helemaal niet zo is: schrijfvaardigheid is iets heel lastigs om aan te leren. je moet onderscheid maken tussen simpelweg kunnen schrijven en góed kunnen schrijven en het is ongelooflijk complex. Er komt van alles bij kijken: zinsbouw, spelling, alineaopbouw, schrijfdoel, publiek, schrijfstijl, interpunctie, hoofdgedachte, conventies en nog veel meer. Tel daarbij op dat leerlingen het vaak lastig vinden doordat het zo abstract is en het is echt geen eitje om het ze te leren.

Dus, ik zag het al helemaal voor me. Een lessenserie omtrent schrijfvaardigheid: geen specifieke tekst of opdracht, maar gewoon schrijfvaardigheid in het algemeen en dan vooral het schrijfproces. Want juist dat proces is volgens Nederlands in de onderbouw (ongeveer de bijbel van de lerarenopleiding Nederlands waar het op vakdidactiek aankomt) en andere literatuur juist zo belangrijk bij het schrijfonderwijs: er wordt teveel gefocust op de eindproducten en veel minder op het schrijven zelf. Dus ik bedacht dat ik die stappen van het schrijfproces wilde belichten en uitwerken zodat de leerlingen straks, in de eindfase, precies zouden weten hoe ze tot een goede tekst zouden kunnen komen.

Niet helemaal gelukt…

Op zich ging het allemaal best goed. Ik behandelde het schrijfplan en het bouwplan, een stukje taalvariatie en schrijfstijl en vervolgens de inhoudelijke elementen van een tekst. De opdrachten voerden ze goed uit en de uitleg werd goed opgepikt, maar naar aanleiding van de toetsen die ze hebben gemaakt, is het toch een beetje mislukt. Het verschil tussen het schrijf- en bouwplan begrepen ze niet goed*, het principe van het éérst oriënteren en brainstormen pikten ze niet op, het onderdeel schrijfstijl was te abstract en bij het schrijven waren er zó veel elementen dat het een warboel werd in hun hoofd. Logisch ook, want tja… achteraf bedacht ik ook, mede door de feedback van mijn begeleider, dat ik het beter toch wat specifieker had kunnen aanpakken. Specifieke opdracht, specifieke tekstsoort… zodat ze het wat meer in een context kunnen plaatsen.

Toch ben ik er ook van overtuigd dat het wel íets heeft opgeleverd.  Uit de toetsen kwam naar voren dat de structuur van de teksten en de inhoud eigenlijk gewoon puik in orde was, en ik denk dat dat toch wel dankzij het werken met het schrijf- en bouwplan is en dat de leerlingen dus wel echt wat beter hebben leren schrijven qua structuur en planning. Ik heb in ieder geval geleerd dat schrijfvaardigheid sowieso geen gemakkelijk onderwerp is en dat er meerdere manieren zijn om het aan te pakken. Het is met recht mijn vakdidactisch probleem en ik ben benieuwd welke oplossingen ik er nog voor kan ontdekken.

* Voor degenen die het idee hebben dat dit abracadabra is: in een schrijfplan staat alle info over de schrijftaak en in een bouwplan staat de structuur/opbouw van de tekst uitgeschreven.

Vond jij schrijven moeilijk op school?