Mijn onderwijsvisie en schrijven over onderwijs

Ter afronding van de tweedejaarsstage moesten we een onderwijsvisie opnemen in ons dossier en ik vond het heerlijk om die te schrijven, net zoals ik het eerder al heerlijk vond om artikelen te schrijven over fictieonderwijs, creatief schrijven, slagen als startende leraar, gepersonaliseerd onderwijs en wat er allemaal mis is in het speciaal onderwijs, waar ik ook al eens een essay over had geschreven voor onderwijssociologie. Schrijven over onderwijs heb ik altijd al ontzettend fijn gevonden, maar ergens ook wel lastig. Dat is de reden dat het me soms best moeite kost om hierover te schrijven voor mijn blog, maar waarom eigenlijk? Het is toch min of meer mijn vak?

Jazeker, onderwijs is mijn vak. Meer nog: het is mijn passie, en ik beschouw het als mijn roeping en als mijn toekomst – hoe ontiegelijk theatraal dat ook mag klinken. Maar iets waar ik me enorm van bewust ben, is dat ik nog lang geen docent ben. Ik ben, zoals de naam van het tijdschrift dat we maakten al zegt, een docent(e) in de dop: ik ben nog in opleiding, ik word nog klaargestoomd en volgestopt met kennis en vaardigheden die cruciaal zijn. Ik ben nog van alles aan het leren, ik ben nog volop aan het reflecteren, fouten aan het maken en dingen aan het ontdekken en uitzoeken, ik ben nog heel erg aan het brainstormen en nadenken en experimenteren om uit te zoeken wat wel en niet werkt, voor mij maar ook voor mijn leerlingen. Ik heb nog maar anderhalf schooljaar ervaring – anderhalf schooljaar! Dat is echt niet lang, en er is nog zoveel dat ik moet en vooral graag wil leren. Ik begin nog maar pas en dat vind ik alleen maar fijn, want ik heb die comfortzone echt nog nodig om sterker en vakkundiger te worden.

Een onderwijsvisie heb ik, absoluut. Ik vind allerlei dingen belangrijk als ik voor de klas sta: dat leerlingen de kans krijgen om zichzelf te ontdekken en te leren kennen, dat ze onderwijs moeten krijgen dat bij hen en alle facetten van hun persoonlijkheid en identiteit past, dat het op school niet alleen moet draaien om vakspecifieke kennis maar ook om wijsheid over het leven, om handvatten bij het volwassen worden. Ik vind dat leren zo interessant en leuk mogelijk moet zijn, dat leerlingen echt een band moeten hebben met de leerstof om die onder de knie te krijgen, dat de dingen die ze leren zoveel mogelijk in verbinding moeten staan met hun toekomst. Ik vind dat fictieonderwijs in de eerste plaats moet draaien om de leesbeleving, ik vind dat schrijfonderwijs moet draaien om de expressie die erin verborgen ligt, ik vind dat er aandacht moet zijn voor studievaardigheden en sociale vaardigheden, ik vind dat spelling en grammatica moet worden aangeleerd op basis van taalgebruik en dat het aanleren van allerlei regeltjes en benoemingen eigenlijk overbodig is.

Ik vind dat leerlingen vooral met elkaar samen moeten werken als ze elkaar daarin kunnen aanvullen en ik vind dat ze gestimuleerd moeten worden om uit hun schulp te kruipen. Ik vind dat de band tussen leraar en leerling sterk moet zijn, maar niet grenzeloos en ik vind dat digitaal onderwijs niet verder moet gaan dan het digibord en geregisseerd laptopgebruik. Ik vind dat er plaats moet zijn voor vernieuwing en verfrissing, dat afwijken van de methode moet worden aangemoedigd en dat leraren ontzettend veel van elkaar kunnen en moeten kunnen leren. ik vind dat wij docenten er alles aan moeten doen om de Obama’s, Einsteins, Freuds en Malala’s van de toekomst te ontdekken in ons klaslokaal. Dát is onze kracht als onderwijzers.

Een bescheiden onderwijsvisie is het niet, nee. Ik weet precies wat ik wil doen en waarom ik dat wil doen. Maar het is ook een enorm idealistische onderwijsvisie, en daar zit ‘m een beetje de kneep. Waarschijnlijk gaat het straks, als ik eenmaal voor de klas sta, allemaal een stuk ingewikkelder zijn: waarschijnlijk valt het dan nog vies tegen om die leerlingen op het vso te helpen emanciperen en is het niet zo simpel om leerlingen de regie te geven over hun eigen leerproces. Soms zul je elke les weer opnieuw je keiharde best moeten doen om ook maar iets te bereiken en soms is het gewoon heel erg moeilijk: dat is het onderwijs. Het daadwerkelijk kunnen verbeteren van de wereld vanuit je klaslokaal is eerder uitzondering dan regel. Waar het om gaat, is dat je toch elke les weer iets kunt bereiken, een klein momentje, een klein Eurekamoment, een kleine levensles, een klein inzicht over het een of ander: iets kleins dat later misschien wel groot wordt.

Ik heb allerlei ideeën en visies, en daar schrijf ik ook graag over. Maar telkens als ik wil beginnen met een onderwijsartikel voor mijn blog, loop ik vast. Dan klemt er iets, klopt er iets niet. Jazeker, het is lastig om over te schrijven: dat ervoer ik al bij het schrijven van artikelen voor het tijdschrift. Maar er is nog iets anders: een soort onzekerheid. Het besef weer dat ik nog lang geen volleerd docent ben en nog heel veel kennis en vaardigheden niet bezit. Het gevoel dat ik misschien nog geen recht van spreken heb vanwege mijn gebrek aan ervaring en expertise. Het gevoel dat het misschien in de dagelijkse praktijk wel heel anders werkt dan ik voor ogen heb: het idee dat ik te ver van het onderwerp af sta om er daadwerkelijk over te kunnen schrijven.

Maar ook: de vraag of mijn lezers hier wel op zitten te wachten. Wie weet heb ik wel (aspirant)docenten bij mijn bezoekers die ervan genieten, maar wie weet wordt dit soort artikelen steeds overgeslagen. En nee, ik schrijf ze niet voor de bezoekers, maar… het is hetzelfde als met boekrecensies. Ik ben specifiek een boekenblog begonnen omdat ik vond dat boekrecensies niet pasten bij de focus van mijn blog, omdat ze dan niet genoeg aandacht zouden kunnen krijgen. Op diezelfde manier heb ik een onderwijsblog overwogen, maar dat werd ‘m niet. Te veel, te druk, en uiteindelijk te weinig visie, vond ik: voor dat soort blogs móet je toch echt onderzoek doen en die behoefte is er simpelweg niet, nog niet. Dan zou het te veel een zakelijk iets worden.

Maar weet je wat ik ook heb ontdekt? Dat juist mijn persoonlijke onderwijsvisie mij als docent heel sterk kan maken. De onderwijsvisie die ik heb ontwikkeld vanuit alles wat ik leer en bestudeer op de lerarenopleiding, alles wat ik heb meegenomen uit mijn eigen onderwijservaringen. Alles waar ik van droom. Want dromen, hè… die dromen, die persoonlijke visies en visioenen van het klaslokaal waarin de wereld wordt veranderd… die komen misschien niet uit, maar ze zogen er wel voor dat je een docent wordt met hart en ziel voor het onderwijs en de leerlingen. En laat dat nou net zijn wat ik perfect bij mezelf vind passen.

Wat zou jouw visie op onderwijs zijn? En vinden jullie het leuk als ik vaker schrijf over die écht persoonlijke onderwijsvisies?