Malala: haar strijd voor Pakistan, onderwijs en vrouwenemancipatie

Afgelopen vrijdag was Malala Yousafzai bij het televisieprogramma College Tour, waar voortdurend beroemdheden te gast zijn aan wie studenten uit Nederland, maar ook uit andere landen hun brandende vragen mogen stellen. Malala, het Pakistaanse meisje dat door haar BBC-blog over kinderrechten en onderwijs in 2012 door de Taliban werd neergeschoten. Ze overleefde het, vluchtte naar Engeland en reist inmiddels de wereld over om mensen te inspireren met haar standpunten. Ze heeft koningin Elizabeth ontmoet, met Obama gepraat over de Taliban en de oorlog en won bijna de Nobelprijs voor de Vrede. In College Tour vertelt ze haar verhaal. maar laat ze vooral zien wie zij is.

Om heel eerlijk te zijn, wist ik niet goed wie Malala nu ook alweer was. Ik dacht dat ze opkwam voor vrouwenrechten (dat ze al ouder was) en daardoor het slachtoffer was geworden van een groepsverkrachting en door niemand werd geholpen. Zodra ik het programma ging kijken, herinnerde ik het me echter alweer: in 2009 begon ze onder een pseudoniem een blog voor de BBC over onderwijs voor meisjes en emancipatie. Als gevolg daarvan schoot de Taliban haar op 9 oktober 2012 – ruim een jaar geleden – in een schoolbus neer, in haar hoofd en in haar hals. Hoewel ze in ernstig kritieke toestand verkeerde, overleefde ze het toch dankzij de goede medische zorg in het Queen Elizabeth-ziekenhuis in Birmingham, waarheen ze werd overgebracht. Terug naar huis kan ze niet, maar wat ze wel kan, is de wereld inspireren met haar verhaal en har ideeën – en dat is precies wat je haar hierboven ziet doen. Het is en uitzending van een uur, maar ik zou er echt even naar kijken want het is ontzettend de moeite waard, het zal je de ogen openen! Dat gold tenminste wel voor mij, haha.

Je zou denken dat Malala door alle aandacht, al haar optredens in het openbaar, al haar ontmoetingen en al haar toespraken inmiddels wel gewend is geraakt aan haar populariteit en zich daar ook naar gedraagt, maar niets is minder waar. Ze is eigenlijk een heel eenvoudig meisje, verlegen zelfs wanneer ze in het middelpunt van de belangstelling staat. Een meisje met een mening die door de Taliban niet wordt geapprecieerd, maar waar zijzelf met heel haar hart en ziel achter staat: meisjes moeten naar school kunnen, ze moeten een toekomst voor zichzelf kunnen opbouwen, ze moeten rechten krijgen en niet alleen ”het ondergeschikte geslacht” zijn, maar de kans krijgen om sterk te zijn, om iets te betekenen voor de wereld. Haar eigen ambities drijven haar: ze was op school in Pakistan al ontzettend slim en een bezig bijtje, wilde alles uitproberen en continu haar horizon verbreden, om zichzelf zoveel mogelijk kansen en mogelijkheden te geven. Ze wist het namelijk honderd procent zeker: ze wilde arts worden en haar intelligentie vormde het voornaamste kenmerk van haar persoonlijkheid.

Maar wat ook meteen opvalt als je gaat kijken, is dat ze gewoon een ontzettend lieve meid is, heel eenvoudig eigenlijk. Ze heeft heimwee, dat merk je gewoon: heimwee naar haar dorp, de Swatvallei, naar haar thuis en haar vriendinnen. Ze herinnert zich vrijwel niets van de bewuste dag, alleen maar wat haar is verteld, en waar ze zich zorgen om maakt is haar familie, haar vriendinnen en de buschauffeur die haar naar het ziekenhuis bracht na de aanslag. Die dag, die haar leven veranderde, heeft haar persoonlijkheid echter nauwelijks veranderd: voorheen was ze een intelligent meisje dat met woorden in opstand kwam tegen de Taliban toen zij meisjesonderwijs verboden, ze verdedigde haar rechten en idealen en dat van de anderen, ze verdedigde iets wat hen was afgenomen, geheel ten onrechte. Als er een moordaanslag op mij zou zijn gepleegd, zou ik ten eerste heel bang zijn, maar ook ontzettend boos en verontwaardigd op de daders. Zij is dat echter niet: ze is zo vergevingsgezind als een mens maar kan zijn, en dat maakt haar ontzettend sterk. Ze gelooft in de jihad, het islamitische gevecht op aarde om in de hemel bij Allah te komen, door vergiffenis. Volgens haar geloven de Taliban in een andere jihad, die van het doden van mensen. Dat is volgens Malala ook het probleem met terrorisme: een verkeerde jihad, maar volgens haar is het compleet onterecht om alle vergevingsgezinde moslims als terroristen te bestempelen alleen maar omdat een paar moslims dat zijn. Vergiffenis is de sleutel, niet geweld. I couldn’t agree more – al vind ik dat vergiffenis niet altijd opgaat, maar geweld is in ieder geval nooit het juiste.

Toch moet ik zeggen dat ik haar, ondanks haar grote kracht, ook wel enigszins naïef vind. Er wordt een filmpje getoond in de uitzending van een Taliban-leider die zegt dat ze niet zullen aarzelen om haar te doden als ze nog een kans krijgen, en dat ze daar trots op zullen zijn. Malala zegt dan dat ze het fijn vindt om hun ideologie te zien, en die ideologie houdt in dat ze een vrouw mogen doden als zij de islam bedreigt. Malala beroept zich op de vrije meningsuiting en zegt dat de Taliban-ideologie waarschijnlijk voortkomt uit het feit dat ze de Koran niet hebben gelezen. Ik vind het heel knap van haar dat ze er zo nuchter en onbevreesd tegenaan kan kijken, maar tegelijkertijd ben ik enigszins sceptisch: niet alles kan gewoon opgelost worden als je je toevlucht neemt tot het geloof, was dat maar waar. Met haar vader ben ik het dan wel weer ontzettend eens als hij zegt: ‘You can kill a human, an individual, but not an ideology.‘ Hij zegt dat de ideologie van vrede, onderwijs, harmonie en co-existentie altijd zal blijven bestaan en alleen maar sterker zal worden naarmate er meer moeite zal worden gedaan om het te onderdrukken. Once again, I couldn’t agree more.

Ze is nog zo ontzettend jong, ze mist haar thuis en ze mist het dat ze niet meer echt een tiener kan zijn door alle aandacht, maar toch is ze zo vreselijk sterk. Ze is in staat zich over die heimwee heen te zetten, om dat offer te brengen voor een betere toekomst, om haar toekomst in een andere richting te sturen. Ze wilde arts worden, maar nu voelt ze zich zo geroepen om te strijden voor mensenrechten dat ze dat plan heeft bijgesteld: ze wil premier van Pakistan worden, ook al is het voor haar levensgevaarlijk om terug te gaan. Ze wil premier worden en voor het volk werken, het volk helpen en een einde maken aan de corruptie van de regering (die volgens haar in elk land bestaat, waar ik maar liever niet op in ga want daar heb ik te weinig verstand van haha). Ze wil degene zijn die opstaat en actie onderneemt, omdat het nergens toe leidt als iedereen simpelweg blijft zitten wachten tot het vanzelf goed komt en het vanzelf beter gaat – want zo werkt het niet. Ze heeft helemaal gelijk, dat werkt inderdaad niet. Geen berustende woorden, maar krachtige daden.

Onderwijs vormt de toekomst: dat is wat Malala zo belangrijk vindt. De westerse landen sturen legers en wapens en soldaten naar arme landen waar oorlog heerst, maar volgens haar – en ik ben geneigd het met haar eens te zijn – lost dat helemaal niets op. Volgens haar ligt de oplossing in het onderwijs dat verbeterd moet worden, volgens haar moeten de westerse landen juist leraren en boeken en schoolspullen sturen en organisaties die helpen om goede scholen te starten. Door het land ontwikkelder en welvarender te maken, zal het beter gaan met de bevolking en zal het zich waarschijnlijk ook beter kunnen redden in de oorlog. Maar de sleutel tot een vrij en goed ontwikkeld land ligt volgens haar ook deels in een sterke cultuur: een cultuur die authentiek is, maar ook andere culturen toestaat om het te versterken. Haar vader voegt hieraan toe dat de verschillen omarmd moeten worden, maar dat het de taboes zijn die door regeringen verboden zouden moeten worden, zodat iedereen gewoon vrij over zaken als homoseksualiteit zou kunnen praten. Meningsverschillen moeten oké zijn, alles moet oké zijn, om zo oorlog te voorkomen. Cultuur is iets wat mensen zelf gemaakt hebben, en ze kunnen het ook weer veranderen. De cultuur is er dus niet voor verantwoordelijk dat islamitische vrouwen vaak opgesloten zitten in huis of dat meisjes geen vrijheid hebben: de mensen zelf zijn er verantwoordelijk voor, en daarom kan het zo simpel zijn om de wereld te veranderen.Ik vind dit echt geweldig, het heeft me heel erg aan het denken gezet en ik ben het er totaal mee eens.

Het leukste stukje van de uitzending vond ik misschien wel toen Malala vol geestdrift begon te praten over dat vrouwen het sterkste geslacht zijn, dat zij degene zijn die het heft in eigen hand moeten nemen om hun leven te veranderen en te laten zien wat ze kunnen. Het is zo simpel: vrouwen zijn het sterkste geslacht omdat God hen heeft uitgekozen om kinderen te baren, iets wat mannen nooit zullen kunnen. Het geslacht dat nieuw leven op de wereld zet, creëert de toekomst en alleen vrouwen zijn sterk genoeg om de toekomst te dragen. Punt! Daarom is het zo logisch dat Amerika een vrouwelijke president moet krijgen, want een vrouw kan als geen ander verantwoordelijk zijn voor de toekomst van de wereld. Elke vrouw kan dat, want elke vrouw kan een wereldleider het levenslicht laten zien, elke vrouw kan de nieuwe Einstein of de nieuwe Dalai Lama of de nieuwe Moeder Theresa op de wereld zetten en daarmee de toekomst veranderen.

Wat een ontzettend intrigerende uitzending en wat een ontzettend inspirerende jongedame. Het heeft me echt enorm geraakt hoe ze praat en denkt over al die dingen, hoe sterk ze is en hoe graag ze van de wereld een betere plek wil maken voor vrouwen en kinderen, hoe graag ze een einde wil maken aan die oorlog door simpelweg het onderwijs te helpen ontwikkelen, hoe groot haar dromen zijn voor de Pakistaanse politiek en voor de wereld… diep respect. Ik hoop met heel mijn hart dat het goed met haar blijft gaan, dat ze veilig blijft en dat ze haar dromen in vervulling kan laten gaan. Ze heeft er de kracht voor, maar ik hoop dat ze ook de kansen krijgt.