Kathelijne van Kenau – Lydia Rood

10 december 1572 – Ik tril nog. Ik wrijf mijn handen over elkaar. ze lijken te kleven, alsof er nog bloed aan zit. Zweet prikt in mijn wenkbrauwen. Ik heb het gedaan. Ik heb het écht gedaan. Het is meer dan alleen maar een nachtmerrie, het is ook echt. Zo ging het in mijn droom: Mijn zusje keek me recht aan, over de mensenmenigte heen, hoog op haar brandstapel. Ze leek niet bang meer, ze was de angst voorbij. Voelde ze de vlammen aan haar rokken niet? Ze lachte een beetje. Niet doen, dacht ik, niet lachen alsof we samen door de stad slenteren. Niet lachen alsof je me vertelt dat je er straks vandoor gaat met je vriendje. Niet doen.

Eerste indruk

Van dit boek had ik al eerder gehoord, en ik wist ook dat de publieke opinie erover niet al te best was. Om heel eerlijk te zijn heb ik weinig met het verhaal over Kenau; de roman van Tessa de Loo heb ik niet gelezen en de film ook niet gezien, en dat komt vooral doordat ik het nooit zo heb op boeken die zijn gebaseerd op films in plaats van andersom. Ik vind dat altijd een beetje nep, geforceerd. Aanvankelijk was ik ook niet van plan om Kathelijne van Kenau te lezen, maar toen ik het tegenkwam in het ebooksaanbod van de Bibliotheek ging ik toch overstag. En dat is niet per se een foute beslissing geweest.

Waar het over gaat

In het Haarlem van de Tachtigjarige Oorlog is Kenau Simonsdochter Hasselaar een welbekend figuur: na de dood van haar echtgenoot zette zij de scheepswerf en de houthandel voort. Nu de Spanjaarden bijna letterlijk aan de poort staan te kloppen om de stad te veroveren, wordt de situatie penibel. Terwijl Kenau langzaam maar zeker gevoelens krijgt voor de gouverneur van de stad, voelt haar oudste dochter Kathelijne zich achtergesteld omdat ze meer negatieve dan positieve aandacht van haar moeder krijgt. Dan gebeurt er iets verschrikkelijks met Kathelijnes zusje Gertruide en vanaf dat moment lijkt alles anders te zijn.

Wat ik ervan vond

Ik verwachtte eigenlijk een vrij kinderlijk geschreven boek dat de geschiedenis van Kenau en de oorlog geen recht zou doen, maar dat is slechts ten dele waar gebleken. In plaats van kinderlijk te zijn, geeft het boek juist een interessant beeld van het coming of age-proces in deze tijd. De personages zijn vooral wat het boek sterk maakt: Lydia Rood is erin geslaagd in hun huid te kruipen en ze levendig neer te zetten met hun eigen trekjes en verhalen en ontwikkelingen, terwijl dat allesbehalve makkelijk is bij mensen die in een ander tijdperk en dus een andere tijdgeest leefden.

De schrijfstijl leest prettig: doordat hoofdpersoon Kathelijne een heel eigen persoonlijkheid heeft en het verhaalperspectief bij haar ligt, is het een persoonlijk gekleurd verhaal geworden en dat maakt het erg interessant. Haar gedachten, overwegingen en haar visie op de gebeurtenissen blijft boeien en daardoor is de manier waarop alles wordt verteld intens en meeslepend. Gelukkig maar, want de beschrijvingen over de oorlogsgebeurtenissen en politieke ontwikkelingen zijn dat niet: Rood beschrijft deze op een droge, saaie manier. Achtergrondinformatie ontbreekt en ze doet geen poging om de complexe verbanden uit te leggen, waardoor het voor een onwetende of ongeïnteresseerde lezer moeilijk is om alles te blijven volgen. Dat zorgt voor eentonigheid in het verhaal buiten de ontwikkelingen van de personages om, en hierdoor is er geen echte leestrigger waardoor de aandacht snel verslapt en afdwaalt.

Kritisch gekeken heeft het verhaal bovendien wat haken en ogen. Hoe levendig en sterk de personages ook worden neergezet, het lijkt nogal onrealistisch dat de vrouwen zo stevig in hun schoenen staan en dat ze zo ruimdenkend zijn. Het lijkt onrealistisch dat Kathelijne met haar moeder omgaat zoals ze dat doet en op zeker moment gebeurt er iets waarvoor ze niet wordt gestraft en dat is dan behoorlijk ongeloofwaardig. Het is heel boeiend en onderhoudend hoe Kathelijne naar de dingen kijkt, maar of het echt past in de context van de zestiende eeuw valt sterk te betwijfelen. Plus: in hoeverre is dit verhaal fictie en in hoeverre is het gebaseerd op Kenaus levensgeschiedenis?

Daarnaast mist het boek opbouw. Er wordt af en toe naar data verwezen, maar alles lijkt een soort brij van gebeurtenissen: een rode draad is moeilijk te ontdekken, waardoor het lastig is je een beeld te vormen van waar het naartoe gaat. Het einde ten slotte is erg onbevredigend: midden in het verhaal houdt het op, en het einde an sich heeft een afgeraffeld sfeertje. Geen woord meer over hoe het afloopt met de andere personages, geen woord over wat de laatste passage betekent. Alsof Lydia Rood één minuut voor haar deadline zat en echt absoluut geen tijd meer had voor een propere afronding. Zonde.

Conclusie

Kathelijne van Kenau is geen slecht boek: de hoofdpersonen zitten interessant in elkaar en de schrijfstijl heeft iets heel boeiends. Maar de manier waarop de geschiedenis wordt besproken en waarop de spanningsboog wordt opgebouwd laat te wensen over.

Titel: Kathelijne van Kenau
Auteur: Lydia Rood
Uitgeverij: Gottmer
Aantal bladzijden: 134
Verschenen: oktober 2013
Genre: young adult, historisch