In één ruk uit | 67 seconden – Jason Reynolds

Misschien hoorde hij me niet
of nam hij me niet serieus.
Dat doen oudere mensen nooit.
Proberen altijd te doen alsof wat ik zeg niet waar is.
Proberen altijd te doen alsof ik niet meen wat ik zeg.
Maar ik meende het wel.
Echt.

Proza in poëzievorm

De laatste jaren is er een golf voelbaar in het YA-landschap: er worden steeds meer verhalen uitgebracht in de vorm van vrij vers – oftewel poëzie, maar zonder rijm of restricties. Sarah Crossan werd daar voor het eerst bekend mee met haar EEN, maar inmiddels zijn er behoorlijk wat auteurs die het doen. En terecht: het is een bijzondere, opwindende nieuwe manier van storytelling die lezen voor jongeren een stuk toegankelijker maakt, zonder lange hoofdstukken of lappen tekst maar mét interessante perspectieven en goede verhaallijnen. En, zo dacht Jason Reynolds, het is ook bij uitstek een manier om belangrijke thema’s en heftige problemen in beeld te brengen: met dat idee schreef hij 67 seconden. Heel eerlijk gezegd wilde ik het boek vooral lezen omdat ik de vrije vers-vertelvorm elke keer weer heel indrukwekkend vond: over het verhaal wist ik verder niet zoveel. En misschien is dat ook maar goed geweest.

In de lift

Wills broer Shawn is vermoord. Zonder dat hij iets had gedaan, zonder dat er een reden voor was – gewoon omdat hij, opgegroeid te midden van bendegeweld, zijn boodschappen op de verkeerde plaats deed. Will weet wat hem te doen staat. Wat er van hem verwacht wordt. Wat de regels zijn van het straatleven: niet huilen. Niet klikken. Wraak nemen als er iemand van wie jij houdt is vermoord. En dus pakt Will het pistool dat Shawn verstopt had in hun kamer en gaat met de lift van zijn appartementengebouw naar beneden. 67 seconden lang staat hij in de lift. 67 seconden heeft hij om te beslissen wat hij gaat doen. Of hij het echt gaat doen. En in die 67 seconden kan een hoop gebeuren. Of veranderen.

In één ruk uit

67 seconden telt iets meer dan driehonderd bladzijden: normaal gesproken doe ik over zo’n boek minsten een week, vaak langer. Maar nu heb ik het in één dag uitgelezen. In één ruk, een paar uur. Want vanaf het bittere begin tot het bijzondere einde, vanaf de eerste regel tot de laatste letterlijke snik zat ik er helemaal in en kon ik niet stopen. Het was ook meteen heel anders dan ik dacht – op de één of andere manier verwachtte ik dat Will met de moordenaar van zijn broer in de lift zou komen te staan – maar het heeft me op zo’n waanzinnige manier van mijn sokken geblazen dat het nu nog steeds door mijn hoofd spookt. Want als ik één ding moet zeggen over 67 seconden, dan is het dat het een ongelofelijk knap boek is.

Kortstondig krachtig

Het is heel gek, maar door dit boek heeft ‘’fijn weg lezen’’ een nieuwe betekenis voor mij gekregen: ik dacht altijd dat het betekende dat een boek je lekker kan meevoeren en je alles kan doen vergeten, maar in zekere zin heeft het ook te maken met het ‘’wegwerken’’ van bladzijden, oftewel: snel door een boek heen komen. 67 seconden leest zó vlot en tijdens het lezen was ik ofwel de hele tijd bladzijden aan het omslaan ofwel foto’s aan het maken van de ijzersterke passages die ik geregeld tegenkwam. Maar misschien is dat vlotte tegelijkertijd wel een kritiekpunt: misschien is het juist een boek dat je langzamer moet lezen, op je in moet laten werken, tijd moet geven om te beklijven. Of misschien ook wel niet, want misschien is het juist dat kortstondige waardoor het zo krachtig is. Want ondanks de vaart, ondanks de korte gedichten, komt het ongelofelijk binnen.

Straatcultuur

Ik geloof dat het boek me op de tweede of derde bladzijde al naar adem deed happen. Reynolds weet een enorm indringend en beklemmend beeld te schetsen van de straatcultuur: de drie regels – ik moest ‘’snitchen’’ wel opzoeken, jammer dat dat niet werd uitgelegd –de manier waarop de personages reageren als er wordt geschoten, hoe het voor de moeder is en hoe vreselijk hard het leven is voor Will en de mensen om hem heen: het is bedroevend en heftig en zo ontzettend mooi en treffend beschreven dat je er eigenlijk niet bij kunt en tegelijkertijd beter snapt wat er gebeurt dan je misschien lief is.

Dichtbij

Want dat is wat de poëzievorm doet: het zijn geen beschrijvingen van wat er in deze wereld gebeurt. Nee, wat de dichtregels doen is je héél dicht bij de ongeordende en ongefilterde emoties en gedachten van Will brengen (ja, die woordspeling was opzettelijk) waardoor je, hoe langer hij in de lift staat, steeds beter gaat begrijpen wat voor relatie hij had met zijn broer en met andere lotgenoten. Reynolds geeft Wills stem een podium en dat klinkt door in de authentieke schrijfstijl: hij gebruikt straattaal, maar speelt ook op scherpe wijze met woorden, gebruikt anagrammen en synoniemen en laat de titels van de gedichten doorlopen in de gedichten zelf: het is de poëzie die het verhaal vertelt, zonder dat het voelt als poëzie.

Tijdsvertraging

Het voelt vooral als een heel intense en gelaagde blik in Wills hart en hoofd, in hoe hij dingen ziet en beleeft, in wat hij hoopt en vreest en verlangt en probeert. In het begin is het wat lastig om je voor te stellen dat alles wat er gebeurt in de lift zich echt in amper een minuut afspeelt, maar aan de andere kant is het ook een knap staaltje tijdsvertraging: je moet er misschien een beetje in geloven dat er in een paar seconden tijd een heel gesprek gevoerd kan worden, maar het werkt wel en het past goed bij de manier waarop Reynolds je meesleept in Wills gedachten en emoties: het is intiem, een soort draaikolk, een zuigkracht.

Symboliek

En misschien is dat ook wel wat het einde zo ijzersterk en knap maakt: het is open ter interpretatie op een heel mooie en interessante manier en plotseling blijk dat het hele verhaal een waanzinnige symbolische lading heeft. Juist die symboliek maakt bovendien duidelijk hoe bijzonder en belangrijk dit verhaal is: het gaat over zelf kiezen of je de regels wilt volgen, over inzien dat niet alle regels even zwart-wit zijn, over de vraag of keuzes je lot bepalen of dat je door je keuzes los kunt breken uit wat het lot voor je in petto heeft. Een verhaal over zelf nadenken en jezelf toestaan te voelen, ook al ben je in de war of bang.

Conclusie

67 seconden is een heel erg bijzonder, krachtig en rauw verhaal over de harde wereld van het straatleven en over jezelf ruimte geven voor je eigen gedachten en emoties. De vrije-versvorm speelt op een treffende manier met taal en brengt je als lezer heel dicht bij Wills gevoelens en beleving en Reynolds laat een indrukwekkend staaltje tijdsvertraging zien, dat uitmondt in een sterk symbolisch en vooral prijzenswaardig einde. Misschien is het anders dan je verwacht, maar het is hoe dan ook ijzersterk, prachtig geschreven en ontegenzeglijk indrukwekkend. Een bijzonder knap boek dat je niet snel meer los zal laten.

Titel: 67 seconden (Long Way Down)
Auteur: Jason Reynolds
Vertaald door: Maria Postema
Uitgeverij: Blossom Books
Verschenen: september 2018
Aantal bladzijden: 304
Genre: young adult contemporary
Leeftijdsadvies: 15+
Voor liefhebbers van: Sarah Crossan
Beschikbaar als: paperback
Recensie-exemplaar: nee
ISBN: 9789463491273
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |