‘’Ik vond het gewoon een goed boek’’

Af en toe komen er van die boeken in je leven waarvan je niet zo heel goed weet wat je er nou precies van vindt. Je zou ze 3 sterren-boeken kunnen noemen: ze zijn niet super-awesome, maar ze matig noemen is ook weer niet eerlijk. Het zijn boeken die je dichtslaat met het gevoel ‘’dat was een goed boek’’ terwijl je misschien niet eens echt kunt aanwijzen wat het dan zo goed maakte. Boeken die niet per se iets anders of bijzonders doen of hebben, die misschien geen blijvende indruk hebben gemaakt en die misschien niet in je favorietenlijst terugkomen, maar waarvan je tóch blij bent dat je ze gelezen hebt. Boeken waarbij je het gevoel hebt dat je ze met een recensie niet echt recht kunt doen, omdat het ‘’gewoon een goed boek was.’’ Maar wat houdt dat dan precies in? Waarom is dit zo’n bijzonere en complexe uitspraak?

Weinig te zeggen

Ik houd tijdens het lezen altijd notities bij over wat ik van een boek vind, en als ik het boek dan uit heb en ik heb maar weinig opgeschreven, dan kan dat twee dingen betekenen. Eén: het boek deed me weinig en ik vond het eigenlijk maar mwah: I couldn’t care less, zou je kunnen zeggen. Of twee: het was gewoon een goed boek zonder dat ik daar aanwijsbare redenen voor heb. En dat is zo apart! Want je zou zeggen dat niets opschrijven eigenlijk gewoon altijd negatief is, omdat het betekent dat je niets kunt aanwijzen waardoor het goed is. Als het een goed boek is, moet je toch kunnen uitleggen waarom? Dan moet dat toch iets te maken hebben met de plot, de personages, de schrijfstijl, de thema’s of weet ik veel wat? Het kan toch niet gewoon goed zijn zonder dat je kunt uitleggen waarom?

Maar wat is een goed boek dan?

Nou, dat kan dus wel. ‘’Gewoon een goed boek’’ betekent eigenlijk dat al die aspecten eigenlijk dik in orde zijn. Als ik de laatste bladzijde omsla met het voldane gevoel ‘’ah, dit was echt een goed boek’’ dan bedoel ik dat ik de schrijfstijl prettig vond. Dat het verhaal me boeide. Dat de personages goed waren uitgewerkt en dat ik me in hen kon herkennen. Dat ik de thema’s en diepere lagen mooi vond. Dat alles klopte, dat er een goed verhaal was dat goed geschreven en goed opgebouwd en goed verteld werd. Wat ‘’goed’’ dan betekent is voor iedereen anders, maar een oprecht goed boek… dat klíkt gewoon. Er is eigenlijk niets waar je je aan ergert, het leest fijn en je bent oprecht blij dat je het gelezen hebt omdat het zo boeiend en goed geschreven was.

Vier of vijf sterren?

Maar is het dan niet gewoon een vijfsterrenboek? Nee. Een oprecht goed boek krijgt van mij vrijwel altijd vier sterren. Om het tot vijf te schoppen, moet het boek iets bijzonders hebben, iets wat enorm veel indruk op me maakt en waar ik door van mijn sokken geblazen word, iets wat me zo raakt dat het me bijna verandert als mens of als lezer. En een gewoon goed boek doet dat bijna nooit. Want weet je wat het punt is met deze boeken? Er mankeert eigenlijk niet veel aan, maar er is ook meestal niet veel wat echt opvalt. Alle facetjes passen mooi bij elkaar en hebben kwaliteit, maar er is niets dat echt spectaculair of buitengewoon is. Er is geen wauw-factor.

Moet die er altijd zijn dan?

Nee, helemaal niet! Als alle boeken een wauw-factor hadden, dan zou lezen wel erg vermoeiend worden omdat we dan door elk boek van onze sokken geblazen zouden worden. Die wauw-factor hoeft echt niet in elk boek te zitten. Sterker nog: veel auteurs beschouwen hun missie al als geslaagd wanneer lezers simpelweg van hun boek genieten omdat het lekker weg leest, en ze zijn dik tevreden wanneer een lezer hun boek als een goed boek beschouwt. Want in dat predicaat zit al alles verscholen wat een boek goed maakt: een originele plot, een mooi perspectief, een prettige schrijfstijl, een interessante structuur, noem het maar op. Er kan van alles zijn waardoor een boek ‘’gewoon goed’’ genoemd wordt, en dan hoeft er echt niet per se een wauw-factor te zijn.

Het is wat het is

Ik vind het soms lastig als ik een boek uitlees en ik het ‘’gewoon goed’’-gevoel heb. Dat is een fijn gevoel, het is positief, want het betekent voor mij dat ik oprecht van het boek genoten heb en dat er heel veel in zat wat ik goed vond. Maar bij het recenseren vind ik het lastig, want het voelt dan zo oppervlakkig: de schrijfstijl was fijn, het verhaal zat goed in elkaar, de personages waren goed uitgewerkt… maar ja. Het is wat het is, denk ik dan, en wat het is, is een leeservaring. Het helpt dan ook niet om van kleine mugjes knotsgrote olifanten te gaan maken – meaning: dat je gaat zoeken naar minpunten of bijzonderheden die er eigenlijk niet zijn, of maar in beperkte mate. Ik kies er dan liever voor om een mini-review te schrijven waarin ik uitleg dat ik het (gewoon) een goed boek vond.

Leeservaring

Ik denk dat bij dit soort boeken het punt vooral is dat je het moet lezen om te ervaren dat het een goed boek is, zonder wauw-factor maar wel van hoge kwaliteit. Heel vaak kan ik bij een boek dat ik gewoon goed vond namelijk niet goed uitleggen wat het zo goed maakt omdat het gewoon alles is, het hele verhaal, alle personages, de wisselwerking tussen thema en plot en opbouw en ontwikkeling… en als je dat probeert uit te leggen, moet je al snel spoilers geven. Terwijl juist een boek dat goed is doordat alles klopt en samen heel goed werkt, echt een heel fijn gevoel geeft na het uitlezen. Het zijn boeken waarvan je iedereen de leeservaring gunt.

Compliment

Wat is dit boek voor mij? Dat is een vraag die ik mezelf probeer te stellen als ik een boek heb uitgelezen, of in ieder geval een vraag die ik mezelf graag vaker wil stellen. Is het een boek dat ik vrij snel weer zal vergeten? Een boek dat bij mijn favorieten van dit jaar hoort, of misschien wel in het algemeen bij mijn favorieten? Of is het gewoon een goed boek? Ik denk dat het echt niet negatief is als je weinig te zeggen hebt over een boek: het gebeurt mij ook niet vaak dat ik oprecht en met liefde kan zeggen ‘’dat was een goed boek.’’ Eigenlijk is het toch juist heerlijk als je dat kunt beseffen en daar een heel voldaan lezersgevoel van kunt krijgen?

Ik denk dat het een heel groot compliment is om een boek gewoon goed te vinden, zonder dat er een wauw-factor hoeft te zijn: het betekent dat je ervan hebt genoten en dat je het tof vond volgens jouw eigen standaarden. En laten we niet vergeten dat het op een boekenblog draait om je leeservaring: het ‘’gewoon een goed boek’’ vinden is net zo goed een leeservaring als een boek vijf sterren geven. Dus: lang leve het gewoon goede boek!

Heb jij ook wel eens dat je een boek ‘’gewoon goed’’ vindt?