Vivian 
Je hoort er regelmatig iets over van mensen die er heel sterk tegen zijn: het hokjesdenken. In het Engels ook wel pigeonholing genoemd, een uitstekende naam zoals je op het plaatje hierboven kunt zien. Wat het inhoudt? Simpel: dat wij mensen andere mensen in hokjes duwen en ze ook volgens dat hokje behandelen. Het heeft alles te maken met vooroordelen en stereotypen, en het wordt beschouwd als heel bekrompen denken. Maar dat is het niet: het is een aangeboren hersenproces waaraan we niets kunnen veranderen, en het heeft alles te maken met verwachtingen.
Het is eigenlijk heel simpel: die hokjesgeest is iets van onze hersenen, daar kunnen wij zelf helemaal niets aan doen. Onze hersenen krijgen enorm veel zintuiglijke prikkels tegelijkertijd te verwerken en moeten gewoonweg een manier hebben om die prikkels te ordenen, anders zou het één grote, gekmakende chaos worden in ons hoofd. Om orde aan te brengen in al die prikkels, verdeelt ons brein ze in hokjes. Dat is helemaal niet negatief, het is gewoon logisch en het gaat vanzelf. Zie je iemand met een bril op straat, dan registreren je hersenen diegene automatisch in het ”brildragers”-hokje. Zie je iemand die rood haar heeft, dan zet je brein die persoon in het roodharigen-hokje. Meestal heb je dat zelf niet eens door, het gebeurt gewoon. Een komkommer stop je ook in het hokje van groentes, een appel stop je in het fruithok en een kat registreer je automatisch als een zoogdier. Zo werkt dat nu eenmaal.
Veel vervelender is het echter wanneer mensen heel bewust in de hokjesgeest gaan denken, wat bijvoorbeeld wel eens bij gehandicapten gebeurt. Een rolstoelgebruiker identificeert je brein uit zichzelf als gehandicapte, maar na die registratie is het aan jou persoonlijk of je de persoon in kwestie ook alleen maar zo blijft zien of juist ook als persoon. Ik merk dat bijvoorbeeld heel erg op mijn opleiding, waar ik de enige ben in een rolstoel – in ieder geval wel in mijn klas – maar absoluut niet zo behandeld word. Ze behandelen me niet met overdreven veel voorzichtigheid, maar juist gewoon doodnormaal, gewoon naar mijn persoonlijkheid – zoals het hoort. Ik zit nog wel in het hokje van de gehandicapten, maar het is een open hokje, groot genoeg voor mijn héle persoonlijkheid – en ik zit ook in andere hokjes, bijvoorbeeld in dat van ”vrienden” of van ”klasgenoten.”
Het bijzondere en ook enigszins nadelige aan de hokjesgeest is dat we door die hokjesideeën ook verwachtingen krijgen van mensen die we onbewust in hokjes stoppen, en daar komt het Pygmalion Effect bij om de hoek kijken. Dit houdt in dat mensen zich steeds meer gaan gedragen naar de verwachtingen die je van ze koestert. Dat kan heel positief zijn, zoals een leraar die heilig gelooft en verwacht dat de leerlingen zullen slagen en dat ook laat zien: positieve verwachtingen kunnen motiveren en bovendien zelfvertrouwen stimuleren. Maar het kan ook negatief zijn en dat zie je vaak bij allochtone jongeren, van wie sommige mensen verwachten dat ze het criminele pad op gaan en het slecht doen op school en asociaal worden. Hoe groter de verwachting, hoe groter ook de kans dat de persoon in kwestie zich nar de verwachting zal (gaan) gedragen. Daarom zijn vooroordelen ook zo gevaarlijk, want die veroorzaken negatieve verwachtingen en zo dus ook negatief gedrag, wat nog meer vooroordelen oproept. Een vicieuze cirkel.
Wat is nu de moraal van dit verhaal? Dat het allemaal met elkaar te maken heeft. Mensen stoppen andere mensen in hokjes omdat de hersenen nu eenmaal zo werken, maar het is de truc om met je bewustzijn die mensen zó te behandelen dat het hokje niet meer belangrijk is. Blijf je aan dat hokje denken, dan koester je dus vooroordelen en tja, dan blijven mensen inderdaad in dat hokje zitten en gaan ze zich ook zo gedragen. It’s all about thinking outside the box!
En ook vooral zo blijven denken, ”uit het hokje” ;D Ik heb echt niks met vooroordelen, maar ik zie wel in dat het onbewust gebeurd.