Vivian 
‘In de docentenvergadering hoor ik dat de problemen van Folkert niet nieuw zijn en niet alleen mijn vak betreffen, ’zei Jenneke. ‘Ik heb begrepen dat hij nu op huiswerkcursus zit. Het zou dus beter moeten gaan.’
‘Het gaat ook beter. In de zin dat ik er niet meer achteraan hoef te jagen. Nu kom ik tenminste weer een beetje aan mijn eigen leven toe.’ Wilhelmina trok aan de mouwen van haar beeldschone jasje. ‘Het is bizar dat hij naar die huiswerkcursus moet. De school schiet te kort. Vroeger hadden we geen dure begeleiding nodig. Toen speelden docenten nog in op de kwaliteiten van hun leerlingen.’
Als leraar to-be begin ik er een aardige gewoonte van te maken om me bezig te houden met onderwijsgerelateerde kwesties en conflicten. Ik heb het altijd al interessant gevonden om na te denken over het grote conflict tussen het glamoureuze van het wereldje van de rijken en de mensen die meer tot de middenklasse behoren: daarom sprak Havo is geen optie mij erg aan. Het verhaal is namelijk dat van excellente scholen, ambitieuze ouders en kinderen die ongeacht hun karakter en hun kunnen in een keurslijf worden geperst. Een excellente school is in mijn ogen altijd een school geweest waar uitstekend – excellent – onderwijs wordt gegeven, met docenten die van de universiteit komen, lesstof die door en door duidelijk en nuttig én interessant is en een beleid dat op alle gebieden deugt. Een school waar niet wordt gepest, leerlingen niet compleet losslaan en waar de ouders net zo goed worden behandeld als de leerlingen. Een school waar de leerlingen niet alleen maar tienen halen, maar begeleid worden en alles krijgen wat ze nodig hebben om tienen te leren halen, maar waar ook alles uit hun eigen niveau wordt gehaald en ze niet worden gepusht naar iets wat ze niet aankunnen. Op zo’n school zou ik willen werken.
Maar het Waterland College in dit boek van Martje van der Brug is een ander verhaal. Het is een school waar kinderen van rijke en verschrikkelijk ambitieuze ouders geheel boven hun macht op het vwo zitten. Waar de leraren zich uit de naad werken om de ouders tevreden te stellen en de kinderen geen gehoor krijgen op hun protesten en hun pogingen om zichzelf te vinden. Een heel interessante nieuwe kant van het onderwijs die aan de kaak wordt gesteld: het is geen school voor ambitieuze kinderen, maar voor ouders van ambitieuze kinderen. Wat is er dan belangrijker: de ouders die ervoor zorgen dat de school kan blijven bestaan of de kinderen, wier karakters en kwaliteiten weggedrukt worden doordat ze in een stereotype en een keurslijf terecht komen? Als je het mij vraagt, zouden deze ouders gewoon flink aangepakt moeten worden.
De kinderen moeten alle steun en begeleiding krijgen om te proberen het niveau te halen, maar dat mag absoluut niet ten koste gaan van hun persoonlijkheid. Het zijn de ouders die eens een plens water in het gezicht moeten krijgen, die eens moeten kijken naar hun kind in plaats van hun reputatie. Als docent Nederlands op zo’n school zou ik de ouders gewoon flink de waarheid zeggen. Het is geen schande om in plaats van vwo havo of vmbo te doen: vmbo is, zoals Trudy Coenen zegt in haar boek Spijbelen doe je maar thuis, niet het afvoerputje van het onderwijs. Het vmbo brengt de mensen voort die we zo hard nodig hebben: timmermannen, elektriciens, schilders, vuilnismannen. Het gaat er allemaal om hoe een kind zich ontplooit en wat het van zichzelf kan en wil. De ouders zijn ouders, maar niet degenen die bepalen hoe hun kind in elkaar zit. Het is nog steeds een eigen individuutje, een eigen persoontje. Ik zou papa en mama met hun geld, reputatie en societyfeesten gewoon eens goed duidelijk maken dat hun kind ongelukkig is of wordt op een niveau dat het niet aankan. Luisteren ze daar niet naar, dan zou ik misschien wel weigeren het kind les te geven. Met als gevolg dat het zonder goede kennis van het Nederlands de maatschappij in zou gaan, willen ze dat soms? Kinderen moeten kinderen zijn en zichzelf ontplooien, niet het idee meekrijgen dat ze niets kunnen omdat het vwo gewoon niet hun cup of tea is. Misschien ben ik te hard als ik dan zou weigeren hun les te geven, maar dat is beter dan lijdzaam toezien hoe hun ouders ervoor zorgen dat de kinderen nooit zichzelf kunnen zijn.
Lees mijn recensie van Havo is geen optie – Martje van der Brug hier.