Girlboss | Je grenzen verkennen en bewaken

Iedereen heeft grenzen. Iedereen moet op zeker moment ‘’ho, stop’’ zeggen omdat je er anders aan onderdoor gaat, iedereen moet af en toe toegeven dat hij rust of hulp nodig heeft. Maar als je chronisch ziek bent, liggen je grenzen vaak net een beetje anders dan bij een gezond persoon: je bent misschien sneller moe of kunt je niet zo lang concentreren. En die grenzen hebben we allemaal, ziek of gezond, nodig om goed te functioneren: ze bepalen namelijk wat we aankunnen en wanneer het tijd is om even aan jezelf te denken. Maar hoe kom je erachter waar je grenzen liggen? En waarom is het zo moeilijk om ze niet alleen te bepalen, maar vooral ook te bewaken?

We willen heel graag heel veel

Weet je wat het punt is? We zijn geen supermensen. We spelen niet de hoofdrol in onze eigen Marvel-strip en we hebben geen superkrachten. Maar toch willen we dat heel graag: we willen álles kunnen. We willen onszelf bewijzen, aan de mensen om ons heen, aan de wereld, maar ook aan onze eigen innerlijke criticus. We willen laten zien wat we waard zijn en we zijn veel liever bezig met alles wat we goed kunnen en waar we voor willen gaan dan dat we uitgeteld op de bank liggen. Iets niet kunnen voelt voor ons als zwak, als teleurstellend, als falen. Daarom is het zo moeilijk om toe te geven dat we iets niet kunnen, dat er grenzen zijn aan onze capaciteiten en aan onze draaglast. We willen supermensen zijn die geen grenzen nodig hebben. Maar helaas: de realiteit is anders.

Grenzen heb je nodig

Grenzen zijn overal: ze zijn er in de opvoeding van kinderen, ze zijn er wat betreft online en offline privacy, ze zijn er als het gaat om de hoeveelheid tijd of geld die je ergens aan wilt spenderen (bijvoorbeeld tv kijken of kleren). En ze zijn er om te bepalen hoeveel jij aankunt: hoe lang kun je zonder slaap? Hoe lang kun je werken? Hoeveel kun je op een dag doen zonder uitgeput te raken? Hoeveel kun je eten voor je misselijk wordt? Hoe lang kun je hardlopen voor je spierpijn krijgt? Grenzen gaan over wat je aankunt, maar ook over wat ‘’goed functioneren’’ voor jou betekent. Grenzen heb je nodig om te zorgen dat je lekker in je vel zit en om een burn-out te voorkomen, maar ze helpen je ook om jezelf te leren kennen én om jezelf te ontwikkelen. Grenzen zijn jouw persoonlijke richtlijnen voor je leven.

Aan je grenzen werken als je chronisch ziek bent

Als je ziek bent en met grote vermoeidheid of heftige pijn te maken hebt, is het dubbel zo belangrijk om je bewust te zijn van je grenzen. Aan de ene kant wil je natuurlijk zo veel mogelijk doen om het beste van je dagelijks leven te maken, maar aan de andere kant wil je jouw klachten tot een minimum beperken – voor zover je daar zelf invloed op hebt. Als je veel aan huis gekluisterd bent en voor een fijne dagindeling wilt kiezen, maar ook als je ondanks je ziekte toch je werk of studie in goede banen wilt leiden, is het goed om hierover na te denken. Ik weet uit ervaring dat het overschrijden van je grenzen heel makkelijk gaat, maar dat je dat ook heel vaak heel duur kan komen te staan. En dat je dat dus beter kunt voorkomen… Maar hoe doe je dat?

Leer jezelf kennen: wanneer functioneer je goed?

De belangrijkste en ook meteen de moeilijkste stap is om voor jezelf heel eerlijk te bepalen waar jouw grenzen liggen. Een manier om dit makkelijker te maken is door je af te vragen: wanneer functioneer jij op je best? Wat heb jij nodig om je prettig te voelen en productief te zijn? Je kunt daarbij denken aan de hoeveelheid slaap die je nodig hebt, het aantal uren dat je per dag actief kunt zijn (écht actief en productief), hoe vaak je iets moet eten of naar buiten moet, hoe vaak je moet bewegen, hoe lang je achter een beeldscherm kunt zitten… bedenk hierbij wel dat het gaat om wat voor jóuw gevoel goed werkt en niet om wat je volgens je omgeving zou moeten doen – hoewel dat natuurlijk wel overeen zou kunnen komen. Vraag je dus kortom af: wanneer zijn jij en je lichaam op je best?

Bepaal waar je grenzen liggen

Op basis van het lijstje dat je hebt gemaakt van jouw optimale omstandigheden, kun je vrij gemakkelijk bepalen wat dus níet goed voor je is – en waar je grenzen liggen. Voorbeeld: ik merk dat ik het beste functioneer als ik rond de 9 à 10 uur slaap per nacht krijg. Dat weet ik doordat ik dan met een goed gevoel wakker word, en vaak ook uit mezelf in plaats van door een wekker. Wanneer ik met veel moeite wakker word en me uitgeput voel, dan weet ik: ho, ik ben over mijn grens gegaan want ik heb te weinig slaap gekregen. Te laat gaan slapen is dus niet goed voor mij. Op die manier kun je jouw optimale functioneren koppelen aan wat er gebeurt als je daar niet aan voldoet en weet je wat dus niet goed voor je is. Confronterend, maar heel waardevol!

Kun je over je grens heen?

Bedenk eens wat er precies gebeurt als je een grens overschrijdt. Raak je dan uitgeput? Krijg je pijn? Of heeft het een emotioneel effect, bijvoorbeeld onzekerheid of een slecht humeur? Dit is belangrijk om te weten bij jouw afweging over het wel of niet overschrijden van je grenzen – want die afweging zul je af en toe moeten maken. Als je wordt meegevraagd op een leuk uitje bijvoorbeeld, maar je weet dat dat eigenlijk te vermoeiend zal zijn: ben je dan bereid de narigheid te accepteren in ruil voor een leuke ervaring? Oftewel: is de ervaring het overschrijden van je grens waard en wat is dan de prijs? Een dag oververmoeidheid? Het inleveren van productiviteit of concentratie? Bedenk goed dat niet alle leuke dingen het waard zijn om je grens voor te overschrijden… ze zijn er niet voor niets, die grenzen.

Verken je grenzen en rek ze op

Ik vind het altijd heel rot als ik erachter kom dat ik mezelf voorbij ben gerend, dat ik teveel hooi op mijn vork heb genomen. Maar die ervaringen helpen me ook om nóg beter vast te stellen waar mijn grenzen liggen en om er kritisch naar te kijken – want zijn ze wel hoog of laag genoeg? Ik vind het sowieso ontzettend waardevol om stapje voor stapje te proberen of je je grenzen kunt oprekken: dat maakt jou sterker in je zelfinzicht én het geeft je meer mogelijkheden voor wat je aankunt. Maar pak het voorzichtig aan: een kwartiertje per keer, één stapje verder. Soms lukt het niet, soms ook wel. Vier je kleine successen!

Bekijk je grenzen positief

En dat brengt me meteen bij mijn laatste punt: positiviteit. Zie je grenzen niet als de limiet aan jouw kunnen, zie ze niet als onmogelijkheden: beschouw je grenzen juist als indicator voor jezelf over hoe jij op je best functioneert en wat je kunt doen om daar zoveel mogelijk van te profiteren. Wees ook vooral niet te streng voor jezelf! Het vergt kracht en discipline om je grenzen te bewaken en ‘’nee’’ te zeggen tegen jezelf én je omgeving. Schroom ook vooral niet om jezelf te belonen als het is gelukt om je aan je grenzen te houden en probeer ook echt van je rust te genieten! Gebruik die tijd bijvoorbeeld om dingen te doen waar je veel energie van krijgt of die je leuk vindt zonder dat het superveel moeite kost. Je grenzen horen bij jou, ze werken niet tegen jou!

Natuurlijk

Aan je grenzen werken en ze bewaken is in het begin allesbehalve leuk: het is eng, frustrerend en je wilt het liefste gewoon keihard eroverheen gaan, elke keer weer. Maar hoe beter je het volhoudt – en nee, af en toe overschrijden is echt niet erg – hoe natuurlijker het zal gaan voelen. En dat is ook logisch, want je grenzen bewaken houdt eigenlijk gewoon in dat je doet wat goed voor je is en daardoor kun je weer des te meer leuke en positieve en productieve dingen doen!

Hoe houd jij rekening met je grenzen?