Bron

Beginnen met schrijven. Het lijkt zo makkelijk, net als beginnen met bloggen: je hebt wat te vertellen en het lijkt je wel leuk om op die manier wat bekendheid te krijgen, je denkt het wel te kunnen combineren met studie/werk, je denkt er niet zoveel tijd en moeite aan kwijt te zijn… oef. Het schrijverschap wordt vaak onderschat, en veel fouten die beginnende schrijvers maken is dat ze gewoon lukraak beginnen. Gewoon, ergens. Je hebt een idee en je gaat schrijven. Zeker, er zijn schrijvers voor wie dat prima werkt… maar dan moet je wel geluk hebben. Mijn ervaring leert dat ik het nooit lang red zonder schrijfplan, want als je niet weet wat je aan het doen bent, ga je dat op een gegeven moment merken in je schrijven. Het is ook best mogelijk dat je al een tijdje schrijft en nooit echt een plan nodig hebt gehad, maar dat je die behoefte nu wel krijgt. En wat een schrijfplan dan precies is en hoe je het gebruikt en wat je er dan aan hebt, daar gaat deze blog over!

De reden dat ik hier nu pas over schrijf, is dat ik het schrijfplan zelf ook nog maar sinds kort gebruik. Zoals ik al zei: er zijn schrijvers die best zonder kunnen, maar over het algemeen komt er altijd een moment dat je een gestructureerd plan nodig hebt en dat punt kwam bij mij dus ook onlangs. Voorheen had ik gewoon per hoofdstuk wat steekwoorden genoteerd over wat er moest gebeuren, vooral gebaseerd op de historische feiten die eraan ten grondslag moesten liggen. Maar ik begon de draad kwijt te raken en bij een historische roman is dat nogal gevaarlijk aangezien die draad zo’n vijfhonderd jaar oud is, dus dat was voor mij een teken dat het anders moest. Na wat zoeken op internet en wat rommelen met wat ik zelf belangrijk vond, kwam ik tot een goed format en daar ben ik nu best wel blij mee, omdat het goed overzicht biedt en het er bovendien voor zorgt dat ik in de sfeer blijf.

Wat is nu eigenlijk een schrijfplan?

Simpel: je schrijfplan is een document (of notitieboekje, mag ook) waarin alles staat wat buiten je verhaal omgaat, dus buiten het werkelijke verhaal. Alles wat er zeg maar achter de schermen gebeurt, hoort bij je schrijfplan. Dus alle ideeën die je hebt over de verhaallijn, maar ook andere stijlzaken, zoals thematiek en titelverklaring. Eigenlijk een beetje als een soort boekverslag en zo kun je het ook zien, denk ik. Het is eigenlijk het geraamte, de fundering van je verhaal en dat heb je nodig om het overzicht te behouden, maar ook om te zorgen voor een stevige basis. Wat het bij mij namelijk doet, is dat het ervoor zorgt dat ik eraan herinnerd blijf waarom ik het verhaal schrijf en dat is heel belangrijk.

Hoe ziet de fundering van mijn schrijfplan eruit? Nou, zo:

Drijfveer en doelgroep

De achtergrond van het verhaal: hoe ik op het idee ben gekomen, waarom ik dit verhaal wil schrijven, wat ik ermee wil bereiken en voor wie het is geschreven. Maar ook: wat die doelgroep al weet, wat zij zouden willen weten en hoe zij zouden kunnen reageren op het verhaal.

Genre en subgenre

Hier heb ik dus niet alleen doodleuk historische roman staan, want het gaat er ook om dat je stilstaat bij wat je genrekeuze betekent voor het verhaal. Bij het schrijven van een historische roman heb ik namelijk te maken met een aantal conventies en nadenken over hoe ik die invul zorgt dat ik met een breder perspectief naar het verhaal kan kijken. Subgenre is ook belangrijk: dit kun je ook gewoon verzinnen. Mijn historische roman is bijvoorbeeld een Tudor-roman.

Korte inhoud

Met de nadruk op kort! Geen volledige synopsis, maar eerder een soort tekstje dat je op de achterflap zou zetten.

Voorlopige titel

Kan natuurlijk altijd nog veranderen. En niet alleen de titel, maar ook waarom je deze titel hebt gekozen. Voel je vrij om eventueel hier een uitwerking te schrijven van verschillende mogelijke titels, zo kom je wellicht nog op ideeën.

Belangrijkste conflicten en thematiek

Conflicten zijn belangrijk. Vond ik eerst eigenlijk stom, maar het klopt wel: conflicten = drama en drama = sensatie en sensatie = verkoop. Maar het gaat dieper: conflicten betekenen ontwikkeling en een personage heeft ontwikkeling nodig om geloofwaardig te zijn. Het kan lastig zijn om een goed beeld te krijgen van de conflicten in je verhaal, maar bedenk dat dit van alles kan zijn: van rivaliteit tussen twee personen tot een identiteitscrisis. De thema’s en eventuele motieven ondersteunen deze conflicten en andersom.

Plaats, tijd & perspectief

Spreekt voor zich, toch? Waar speelt het zich af, wanneer en wie vertelt het? Denk ook weer aan wat deze dingen betekenen voor het schrijfproces en het verhaal.

Belangrijkste personages

Ik hou mijn personage-uitwerkingen bij in een ander document, maar ik heb hier wel een lijstje staan van de hoofdpersonen en hun functie in het verhaal. Voor de overzichtelijkheid is dat prettig, maar het hoeft natuurlijk niet. Je kunt ervoor kiezen je personages uit te werken in het schrijfplan, maar ik ben daar niet zo’n fan van – dan krijg je twee dingen die door elkaar heen lopen.

Pitch voor publicatie

Dit vind ik vooral gewoon leuk om erin te zien staan, haha. Hier kun je beschrijven wat je zou doen om je boek te promoten als het gepubliceerd zou worden, of waarom het gepubliceerd zou moeten worden. Ik heb er bijvoorbeeld in staan dat ik de boekpresentatie in een kasteel wil houden en op tv wil discussiëren met andere historische romanschrijvers. Dromen mag! Je kunt hier ook een omslagontwerp bij zetten als je het leuk vindt om daarmee te knutselen. Een leuke manier  om dat te doen is bijvoorbeeld de Wattpad Covers-app.

Bronnen

Hier kun je een lijst plaatsen van bronnen die je gebruikt of bijvoorbeeld een planning voor het doen van research. Ik heb hier aparte boekjes voor, maar het is wel nuttig om het ook digitaal te hebben.

Plot per hoofdstuk per scène

Daarna komt het belangrijkste gedeelte van je schrijfplan: het geraamte van het verhaal. Hierin ga je beschrijven hoe de plot in elkaar zit, per hoofdstuk en per scène. Ik heb ook nog per deel omdat mijn verhaal bestaat uit zo’n acht delen. Het opbouwen van dit geraamte lijkt misschien lastig, maar het is echt heel makkelijk: je noteert gewoon bij welk hoofdstuk je bent en beschrijft dan zo uitgebreid mogelijk alle scènes die je erin wilt verwerken, dus alles wat er moet gebeuren in dat hoofdstuk en op welke manier. Je hoeft dat natuurlijk niet allemaal al van tevoren te weten, maar werk uit wat je weet en werk het ook bij. Als ik bepaalde plotpunten heb afgewerkt, knip en plak ik ze naar een ander document zodat ik het bij het redigeren weer kan gebruiken en het schrijfplan wel netjes overzichtelijk blijft.

Het voordeel hiervan is dat je precies weet waar je aan toe bent: tijdens het schrijven heb je natuurlijk nog alle ruimte om nieuwe scènes in te voegen en schroom ook vooral niet om scènes te schrappen als ze bij nader inzien niet blijken te werken. Ook voorkom je op deze manier een writer’s block: je hebt altijd een houvast voor hoe je verder moet en als je dan eenmaal gaat schrijven, doorbreek je de blokkade vanzelf. Voor mij werkt het in ieder geval heel fijn: ik weet zo ook precies wanneer ik mijn aantekeningen van het feitenonderzoek moet gebruiken of wanneer ik daar weer mee verder moet gaan en het staat allemaal handig op een rijtje bij elkaar. Goed systeem!