Dit
zijn wij.
En we leven.
Is dat niet bijzonder?
Dat we er zelfs maar
in slagen
te bestaan.
Hoe ik bij dit boek kwam
EEN kreeg dit jaar werkelijk alle lof die een boek maar kan krijgen: het stond volop in de aandacht, werd bekroond met de Dioraphte Literatour Prijs voor beste vertaalde boek en veroverde tal van lezersharten. Vóór ik het boek in de boekhandel uit pure nieuwsgierigheid oppakte, wist ik niet dat het om een boek met een unieke schrijfstijl zou gaan: het is namelijk een verhaal geschreven in poëzie. Geen dichtbundel, geen verhaal in proza, maar een heel vernieuwende vorm van storytelling, kun je wel zeggen. En inderdaad: toen ik het boek doorbladerde, de vrije versvorm zag en las dat het over een Siamese tweeling zou gaan, klikte er iets in mij waardoor het linea recta op de kassastapel belandde. Tegelijkertijd voelde ik al aankomen dat dit boek wel eens een enorme hit or miss zou kunnen worden, maar voor mij bleek het een hit. Recht in de roos.
Waar het over gaat
Grace en Tippi zijn een zeventienjarige Siamese tweeling. Na jaren van thuisonderwijs worden ze plots naar een gewone middelbare school gestuurd, en daar wacht hen niet alleen vriendschap, verliefdheid en het puberleven zoals ze dat altijd gemist hebben; ze worden ook geconfronteerd met narigheid en negativiteit vanwege hun beperking. Wanneer de financiële situatie van het gezin verslechtert, moeten de zusjes besluiten of ze in de openbaarheid willen treden met hun levensstijl of juist niet – en dat is niet de enige zware keuze die hen te wachten staat. Want het is niet voor niets dat maar weinig Siamese tweelingen de volwassen leeftijd bereiken…
Wat ik ervan vond
Het staat als een paal boven water dat de bijzondere schrijfstijl van EEN voor een absoluut beklijvende leeservaring zorgt. Wel is het zo dat ik in het begin al flink werd geconfronteerd met de downside van zo’n verhaal in vrije versvorm: het leest razendsnel doordat de meeste gedichten kort zijn en de regels natuurlijk nog veel korter: misschien ligt het tempo daardoor wel té hoog. Je krijgt minder tijd om de inhoud van het verhaal op je in te laten werken, want je ogen schieten over de strofen en je wilt almaar meer, verder lezen. Ik vloog dan ook door de 450 bladzijden heen, maar eigenlijk is het ook best vermoeiend om zo’n verhaal te lezen: je bent voortdurend bezig met ‘’in je hoofd lezen’’ om de keuze achter een versvorm te begrijpen en niets te missen. En dat is best wennen, als je niet vaak poëzie leest.
Kracht van taal
Daar staat tegenover dat Crossan met deze schrijfstijl ook een heel sterk en krachtig verhaal heeft weten te vertellen. Het laat namelijk enorm goed zien hoe machtig taal kan zijn: de subtiele rijm, soms heel korte regels, het inspringen van de woorden en de op zichzelf staande zinnen zorgen ervoor dat veel scènes een enorme impact hebben. Het is de taal op haar mooist, in haar puurste vorm en door de vrije versvorm enorm gevoelig en treffend. Geen beeldende woorden of geniale zinsconstructies, maar puur poëzie die een rauw en messcherp beeld schetst van wat er omgaat in het hoofd, het hart en het leven van twee zussen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. En dat alleen al is eindeloos prachtig.
Geen blad voor de mond
Maar dat is natuurlijk nog lang niet alles, want naast de schrijfstijl maakt Crossan ook heel duidelijk dat ze beslist geen blad voor de mond neemt. Het is sowieso al een behoorlijk gewaagd iets om over een Siamese tweeling te schrijven – aangezien dat een enorm controversieel medisch-ethisch dilemma is – maar ze laat in de korte, eenvoudige hoofdstukjes des te helderder zien hoe het is om een allesbepalende ziekte of beperking te hebben. Van aangestaard worden tot een proefkonijn zijn voor artsen, van het besef dat liefde en vriendschappen heel moeilijk zijn tot de constante dreiging van de dood. Van kwaliteit van leven tot ingeprent krijgen dat je ontzettend boft, en van het genetische vraagstuk tot het constante anders zijn in de meest gewone scenario’s: alles wordt heel eerlijk en feitelijk beschreven en dat maakt het verhaal des te sterker.
Heftig
En mede daardoor, maar ook en vooral door de impact van de schrijfstijl en door de plot is EEN ontzettend heftig. Door Grace’ perspectief word je er voortdurend mee geconfronteerd hoe verschillend zij en haar zus zijn en hoe pijnlijk het haat/liefde-gevoel is dat hun tweeling-zijn oproept. Ik vind het knap hoe Crossan erin slaagt het verhaal soms puur om Grace te laten draaien, bijna zodat je het gevoel krijgt dat Tippi er niet is, en het op andere momenten weer heel duidelijk wordt dat het echt twee individuen zijn die op zo’n bizarre en dubbelzinnige manier met elkaar verbonden zijn. Maar ook wordt maar al te duidelijk dat er nog veel meer speelt dan alleen hun beperking: de gezinssituatie, Grace’ en Tippi’s zusje Draak dat inwendig schreeuwt ‘’ik ben er ook nog’’, de manier waarop hun ouders ermee dealen… er zit zoveel in en dat maakt het heel realistisch.
Keuzes
En dan hebben we het nog niet gehad over de keuzes waar Grace en Tippi voor komen te staan: Crossan heeft de plotwendingen omtrent die beslissingen zo mooi opgebouwd en beschreven dat het heel logisch voelt en je tegelijkertijd door krijgt dat er van alles aan die keuzes ten grondslag ligt, en ook de manier waarop de gevolgen van hun keuzes worden beschreven heeft iets heel puurs en eenvoudigs. En juist daarin is het weer heel krachtig: het laat je nadenken over hoe wij als ‘’wereld’’ eigenlijk kijken naar Siamese tweelingen, terwijl het ook maar gewoon twee meiden zijn die een fijn leven willen en niet als medisch object willen worden gezien. En man, man, man… ik heb del laatste 100 bladzijden met een zwaar hart en constante tranen over mijn wangen gelezen. Want je voelt het aankomen, je vreest ervoor, maar toch komt het hartverscheurend hard aan. Hartverscheurend bijzonder.
Conclusie
EEN is een uniek boek met een enorm intense en bijzondere schrijfstijl die ervoor zorgt dat je het boek het liefst in één nacht uit zou willen lezen, maar tegelijkertijd wil je niet dat het eindigt. Het raakt je recht in je hart, is bijzonder origineel en het verhaal is zo heftig en eerlijk dat het je nog wel een tijdje bij zal blijven, zeker doordat er zo veel lagen zitten in wat er met Grace en Tippi gebeurt. Een boek dat zich perfect leent om keer op keer herlezen te worden en waar je steeds weer iets nieuws in zult kunnen ontdekken: baanbrekend en beklijvend.
Titel: EEN (ONE)
Auteur: Sarah Crossan
Vertaald door: Sabine Mutsaers
Uitgeverij: Pepper Books
Verschenen: augustus 2016
Aantal bladzijden: 453
Genre: young adult contemporary
Beschikbaar als: paperback, ebook (Kobo Plus)
ISBN: 9789020608410
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |
Geweldig boek
Geweldig boek