Een gouden randje | Ik ging naar het Anne Frank Huis

Wanneer je als kind in een rolstoel zit, ontdek je al snel dat er een hoop fysieke grenzen zijn waar je rekening mee moet houden. Dingen die voor normale mensen heel normaal zijn, maar die voor jou misschien wel nooit gaan lukken. Over het schoolplein rennen, een trap beklimmen, op straat spelen, naar een museum met veel trappen en treetjes. Eén van die dingen was voor mij het Anne Frank Huis: precies rond de tijd dat ik begon te leren wat de Tweede Wereldoorlog was, werd ook duidelijk dat de trappen van het Achterhuis niet Vivian-proof waren en ook niet gemaakt konden worden. Toen ik in de jaren daarna meer en meer gefascineerd raakte door de oorlog, werd het een diep gekoesterde wens om ‘’ooit, als ik beter kan lopen’’ naar het Anne Frank Huis te gaan, mét of zonder lift. En inmiddels is gebleken dat ‘’ooit’’ wel daadwerkelijk kan komen.

Fascinatie

Tijdens mijn tienerjaren maakte de Tweede Wereldoorlog veel in mij los. Aanvankelijk voelde het eigenlijk als een soort sprookje: verschrikkelijk, en ontzettend tragische zwarte bladzijde, maar ook iets wat ver van me af stond, iets wat moeilijk voor te stellen was. Maar juist doordat ik me er echt in ging verdiepen, werd het echter: ik ging oorlogsromans lezen en films kijken, ik verdiepte me in het verzet, de holocaust, het nationaalsocialisme. Ik begon bewuster stil te staan bij de Nationale Dodenherdenking en Bevrijdingsdag, ik ging documentaires kijken en begon een diep, speciaal soort interesse te ontwikkelen voor het verhaal van Anne Frank. Van alle verhalen over Joodse slachtoffers, verzetshelden en taferelen van hoop was haar verhaal het bijzonderste voor mij. Daardoor ontstond ook het gevoel: ik wil ooit naar het Achterhuis, ik wil ooit zien wat haar thuis was in die donkere dagen.

Uitdaging

Het Achterhuis. De plaats waar het joodse meisje Anne Frank samen met haar familie een hele tijd ondergedoken zat tijdens de verschrikkingen van de oorlog. Een prachtig grachtenpand in hartje Amsterdam, waar het specerijenbedrijf van Annes vader zat, met daarboven een woongedeelte dat onder de meest hachelijke omstandigheden plaats bood aan acht mensen. Het gebouw is nog in de oorspronkelijke staat, en dat is ook waarom er geen lift in kan worden gemaakt en je als bezoeker een stuk of vijf smalle en steile trappen moet trotseren. Een behoorlijke uitdaging dus, maar eentje die ik vol vertrouwen ben aangegaan: de afgelopen weken en maanden is mijn conditie aanzienlijk verbeterd én heb ik het traplopen onder de knie gekregen. De gedachte aan trappen en treetjes schrok niet meer zo erg af, dus… waarom eigenlijk niet?

Onvoorstelbaar en dichtbij

En zo kwam het dat ik samen met mijn ouders en zus dankzij wat geregel, een beetje extra tijd, geduldige toeristen en helpende handen het Anne Frank Huis heb kunnen bezoeken. En wat was het een intens bijzondere en onbeschrijfelijke ervaring. Het is zó moeilijk voor te stellen hoe zwaar het moet zijn geweest om daar met acht mensen op een kluitje te zitten, altijd voor je leven te vrezen, niet vrij te zijn… en tegelijkertijd voelt het heel erg echt doordat je er zo dichtbij bent, doordat je loopt waar zij hebben gelopen, ziet wat zij hebben gezien. De afgedekte ramen, het fornuis, de temperatuur, de foto’s van Hollywood-sterren aan de muren van Annes kamer, het behang, het magazijn… het ademt nog steeds de verhalen en het leven van de geschiedenis en dat is zo’n raar en apart gevoel eigenlijk.

Emotioneel en bijzonder

Wat overheerst, is het gevoel dat er in zo’n huis gewone mensen gevangen zaten, gewone mensen met hun eigen dromen en verlangens, met rechten en geheimen. Gewone mensen die graag gelukkig wilden zijn, een mooi en goed leven wilden, die helemaal niets verkeerd hadden gedaan maar toch zichzelf niet mochten zijn, die er überhaupt niet mochten zijn. Mensen die zijn omgekomen terwijl ze net zo gewoon en menswaardig waren als wij vandaag zijn. En juist dat gevoel is wat me zo fascineert aan Annes verhaal: ze was een gewoon meisje, met haar eigen ideeën en fantasieën, met prachtige talenten en verwarrende gevoelens, levenslustig en bedachtzaam tegelijk. Ze wilde iets moois van haar leven maken, ze had dromen en zelfs in haar donkere situatie probeerde ze nog het licht te blijven zien, groot of klein. Ze was een meisje net als ik, iemand in wie ik me herken.

Tragisch

En dan is het zo ontzettend tragisch dat een meisje als Anne geen kans kreeg om de wereld en het leven te ontdekken, dat ze niet heeft mogen meemaken dat het licht weer aan ging in de zo verschrikkelijk donkere wereld. Dat gevoel van herkenning, dat besef van wie ze was en hoe oneerlijk het leven voor haar was, is wat haar verhaal en het bezoek aan het Achterhuis voor mij zo emotioneel en bijzonder maakt. Elke keer als ik een foto of persoonlijke bezittingen van haar zag, brak mijn hart een beetje of kreeg ik tranen in mijn ogen. Want ook al heeft ze absoluut haar stempel op de wereld gedrukt en iets prachtigs achtergelaten, ze verdiende zoveel meer.

Persoonlijke overwinning

En er was nog een reden waarom het bezoek zo bijzonder was: om daar te zijn, om zelf rond te kunnen lopen met mijn rollator, om zelf de trappen te beklimmen, om er te kunnen zijn… dat voelde als een enorme persoonlijke overwinning. Het is natuurlijk al prachtig om te bedenken dat wij dankzij de bevrijding en de vrede van nu Annes verhaal kunnen koesteren en haar schuilplaats kunnen bezoeken, maar voor mij gaat het nog een stukje verder. Als je bedenkt dat het er voor mij ten tijde van de oorlog ook niet best had uitgezien en dat ik nu gewoon in het Anne Frank Huis heb kunnen rondlopen en dat haar verhaal echt iets voor mij betekent, dat voelt best een beetje speciaal.

Barrières

Maar ook het feit dat ik hiermee aan mezelf heb kunnen bewijzen dat ‘’ooit’’ wel degelijk kan aanbreken, dat ik nu daadwerkelijk meer kan dan vroeger, dat ik nu iets heb kunnen doen wat ik eerder niet voor mogelijk hield, dat het nu echt zoveel beter gaat qua conditie… dat geeft me ook een heel bijzonder gevoel van vrijheid. Alsof de wereld nu veel meer voor me openligt: nu ik de trappen van het Achterhuis heb beklommen, weet ik dat ik ook andere trappen kan beklimmen, dat we niet meer per se genoegen hoeven te nemen met ‘’sorry, er is geen lift.’’ Het voelt een beetje alsof ik meer vrijheid heb gekregen, alsof er barrières zijn doorbroken. En dat is toch wel een heel bijzonder en goed gevoel.

Gouden randje

Na het bezoek aan het Anne Frank Huis zijn we nog naar een paar andere musea geweest – waaronder de Hollandse Schouwburg – en ook dat was erg bijzonder. Het is enorm heftig om te beseffen wat er allemaal voor vreselijke dingen zijn gebeurd met onschuldige mensen, maar juist door daar bij stil te staan kun je ook dankbaar zijn voor de vrede en veiligheid en vrijheid van nu, en voor de mooie dingen die zijn voortgekomen uit de oorlog. Het was voor mij in ieder geval een dag met een gouden randje: ik vond het ontzettend bijzonder en onvergetelijk om in het Achterhuis te zijn en ben enorm dankbaar dat het mogelijk was. Het is een ervaring die ik zal blijven koesteren, zoals ik ook de wens heb gekoesterd om ernaartoe te gaan. Eén van de absolute hoogtepunten van 2017 tot nu toe!

Ben jij wel eens in het Anne Frank Huis geweest?