Een boekendatabase maken: waarom en hoe?

Vorige week vertelde ik jullie over de boekendatabase die ik heb aangelegd: een inventarisatie van alle boeken in mijn kast, inclusief de belangrijkste gegevens. Ik vond het ontzettend leuk om te doen en ik heb er ook echt iets aan als ik wat informatie wil terugzoeken over mijn boekencollectie. Maar hoe maak je zo’n database? Wat zet je erin en hoe pak je het aan? Zeker als je heel veel boeken hebt, is het soms lastig om door de bomen het bos te blijven zien, maar juist dan heeft het voordelen om een database te maken. Met deze tips kun je aan de slag!

Waarom een database maken?

Het grootste voordeel van een boekendatabase vind ik dat je inzicht krijgt in wat je eigenlijk allemaal in je kast hebt staan. Je kunt orde scheppen, een systeem aanbrengen en onderscheid maken tussen wat je al gelezen hebt en wat nog niet, en in je boekendatabase iets opzoeken is makkelijker dan dat je de planken langs moet speuren en vervolgens in een boek moet gaan pluizen. Een database helpt je bovendien om het overzicht te behouden: wat heb je van een bepaalde uitgever (handig als je een boekenblog hebt) en welke boeken van die ene auteur mis je nog? Welke genres staan er vooral in je kast en van welke zou je nog wel wat meer willen hebben? Dat soort (lichtelijk triviale, maar o zo leuke) feitjes kom je te weten.

Praktisch nut

Met een boekendatabase hoef je nooit meer in de boekhandel te staan twijfelen of je een boek nou al wel of nog niet hebt (en ja, dat kan zomaar gebeuren als je veel boeken hebt) én heb je een handige back-up voor als je huis onverhoopt afbrandt en je arme boeken meeneemt naar de verdoemenis. Handig, toch?

Handmatig of digitaal?

Er zijn verschillende manieren om je database te maken. Van andere boekenwurmen heb ik gehoord dat er tal van apps zijn waarmee je dit automatisch kunt doen, maar zelf heb ik ervoor gekozen om het handmatig in een Word-document te doen: op die manier heb ik het altijd bij de hand (in Dropbox) en kan ik het helemaal vormgeven zoals ik zelf wil, wat ik erg fijn vind omdat die apps altijd wel beperkingen hebben waar ik op afknap. Met een app gaat het wel sneller en gemakkelijker, en je kunt ook kiezen voor een Goodreads-shelf als database of een automatisch te sorteren Excelbestand. Je zou het zelfs op papier kunnen bijhouden, maar ja… je notitieboekje zou ook kunnen afbranden en dat is dan toch niet zo fijn. Lijkt mij. Handmatig kost de meeste tijd, maar is in mijn ervaring wel de leukste manier!

Handmatig: waar begin je?

Ik ben eigenlijk heel systematisch te werk gegaan: ik had mijn boekenkast net opnieuw ingedeeld en een hoop boeken eruit gehaald die ik niet meer wilde lezen en ik had de planken op genre gesorteerd. Zo ben ik ook de database gaan maken: ik begon met de plank linksboven en werkte zo de rijtjes af. Steeds een genre, zodat ik het mooi overzichtelijk heb en precies kan nazoeken welk boek op welke plank staat door de zoekfunctie te gebruiken. Eigenlijk is het een kwestie van boeken van de plank halen, opstapelen, per boek de informatie zoeken en invullen en hop, de boel weer in de kast kwakken. Kun je ook meteen checken of alles mooi op hoogte en volgorde staat.

Andere indeling

Het enige nadeel van deze indeling is dat je het wel rigoureus moet bijwerken als je de kastindeling verandert. Vanuit dat oogpunt kun je er ook voor kiezen om een andere indeling aan te houden, bijvoorbeeld op auteur, plankonafhankelijk op genre, op uitgever, of gewoon alfabetisch op titel. Dankzij de zoekfunctie is het namelijk hoe dan ook makkelijk om iets terug te vinden, dus het is maar net wat je fijn vindt!

Welke informatie vul je in?

En dan komt natuurlijk het belangrijkste: titel, auteur en genre vul je waarschijnlijk sowieso in, en een nummering is ook handig om erachter te komen hoeveel boeken je in totaal en van verschillende soorten hebt. Maar welke informatie neem je nog meer op in je database? Je kunt ervoor kiezen om het heel basaal te houden en alleen deze gegevens in te vullen, maar het leukste is om nog wat verder te gaan. Hoe meer je invult, hoe meer werk het wordt, dat wel – maar ook hoe leuker het is om terug te lezen!

Uitgeverij

Het is vrij makkelijk om dit in te vullen: de uitgever staat vaak vermeld op het omslag of de rug en anders wel op de eerste paar bladzijden. Het is handig om te zien hoeveel boeken je van een bepaalde uitgever hebt, zeker als je die specifieke uitgeverij tof vindt of het interessant vindt voor je boekenblog. Echt nodig is het niet, interessant wel!

Aantal bladzijden

Dit is even wat zoekwerk, maar het levert wel leuke feitjes op. Zo kun je zien wat het dikste en dunste boek in je kast is, hoeveel bladzijden je boeken gemiddeld hebben, of je meer dikke of dunne boeken hebt… Ook eigenlijk gewoon interessant om te weten, maar niet noodzakelijk.

Gelezen/te lezen/herlezen

Ik vind dit zelf heel handig om te hebben gedaan, omdat ik hiermee snel kan zien hoeveel boeken ik heb gelezen, wat ik wil herlezen en uit welke ongelezen boeken ik allemaal kan kiezen. Het is één van de voordelen van het maken van een boekendatabase, dus ik raad wel echt aan om dit erin op te nemen. Zeker omdat je dan met de te (her)lezen boeken eventueel een nieuwe, overzichtelijke TBR-lijst kunt maken waarin je meer gegevens invult die voor de algemene database niet zo relevant zijn.

Jaar van uitgave

Dit heb ik zelf niet in mijn database opgenomen omdat het érg veel zoekwerk is en het er ook niet meer echt goed in paste, maar eigenlijk vind ik het wel jammer dat ik er niets mee heb gedaan. Zo kun je namelijk zien wat het oudste en het nieuwste boek is in je kast, of je vooral oude of nieuwe boeken hebt staan… hoe oud je boeken gemiddeld zijn… leuk om op te zoeken, maar ook hier geldt: het levert leuke triviale feitjes op maar het is geen noodzakelijke informatie.

Paperback/hardcover

Je kunt ervoor kiezen om in je database ook je ebooks op te nemen: dit heb ik zelf niet gedaan, omdat ik echt heel veel ebooks heb en het ook niet zo belangrijk vind om daar statistieken aan te verbinden. Je kunt die boeken niet zo snel kwijtraken (ze zijn bijna altijd wel opnieuw te downloaden) en je verwijdert ze ook niet gauw. Iets wat je wel in je database zou kunnen zetten, is of een boek paperback, hardcover of eventueel ebook is. Ik heb dit zelf niet gedaan, omdat ik het niet echt iets vind toevoegen en je het makkelijk kunt zien als je een blik in de kast werpt. Maar het kán uiteraard wel.

ISBN

Nog iets wat ik niet heb gedaan. Hete is wel nuttige info, zeker in dat vreselijke worstcasescenario dat je huis afbrandt, maar ik vond het te veel opzoekwerk en mijns inziens is het genoeg om de titel en auteur te hebben staan: dan kun je de boeken namelijk makkelijk opzoeken op Bol.com. Maar als je het echt als back-up wilt aanpakken, is het wel slim om te vermelden, zeker omdat er websites schijnen te zijn waarin je meerdere ISBN’s in één keer kunt invullen zodat je meteen al je boeken weer kunt bestellen.

Bijzondere kenmerken

In deze categorie zou je kunnen vermelden of een boek gesigneerd is, of het een recensie-exemplaar betreft, of je hebt gekocht of gekregen, of je het hebt (uit)geleend, of het een bibliotheekboek is, of het uit een bijzonder soort taal vertaald is, of het een eerste druk of collector’s item betreft… Het kan zijn dat je dit belangrijke informatie vindt en ook ik weet echt niet meer welke boeken in mijn kast een handtekening hebben en welke niet. Maar je kunt hier waarschijnlijk beter aparte lijsten voor bijhouden als je dat wilt, om het overzicht te bewaren.

Houd je doel voor ogen

Belangrijk is overigens wel: het maken van een boekendatabase is heel leuk en interessant, maar houd wel je doel voor ogen. Ga geen oneindige hoeveelheid eigenlijk nutteloze informatie in je database opnemen, want dat gaat uiteindelijk alleen maar ten koste van het systeem. Bedenk welke informatie jij belangrijk vindt om terug te kunnen zoeken en houd je daaraan, en bedenk ook of er informatie is die je misschien beter in een aparte lijst kunt vastleggen. Het moet een hulpmiddel worden, maar niet de afmetingen aannemen van een boek waarin je verdwaalt!

Ga jij een boekendatabase aanleggen?