Doelen stellen: maak ze SMART, FUZZY en MAGIE!

Dat doelen stellen in het onderwijs belangrijk is, weet ik inmiddels maar al te goed: je eigen leerdoelen moet je goed formuleren, maar ook de leerdoelen voor je leerlingen moeten waterdicht zijn, zowel voor jou als voor hen. Er zijn allerlei creatieve methodes bedacht om doelen stellen zo productief mogelijk te maken, maar wist je dat deze methodes niet alleen toe te passen zijn op de werkvloer en in de klas? Ook voor je eigen persoonlijke ontwikkeling en productiviteit kunnen ze wonderen doen!

Efficiënt werken met SMART-doelen

Dit is de bekendste en meest gebruikte methode voor het stellen van doelen, vooral gericht op efficiëntie en zakelijkheid. Prima te gebruiken als je even flink aan de slag moet met je studie of werk, of als je serieus aan je toekomst wilt werken. Deze methode zorgt er vooral voor dat je je doelen duidelijk voor ogen hebt en er meteen mee aan de slag kunt! SMART staat voor:

• Specifiek: wát wil je precies bereiken en waaróm wil je dat bereiken? In principe kun je alle W-vragen hieraan verbinden, maar het wat en waarom zijn het belangrijkste. Wees zo uitgebreid mogelijk!
  • Ik wil aan mezelf werken is dus niet specifiek genoeg. Bedenk waarom het nodig is dat je aan jezelf wilt werken (door feedback van anderen, door gedachten van jezelf?) en aan welke delen van jezelf je dan wilt werken: je zwakke punten of juist het verbeteren van je sterke kanten?
• Meetbaar: hoe ver wil je gaan? Je moet op zeker moment een keer klaar zijn, anders blijf je aan de gang en dat werkt niet. Bedenk hier dus een soort eindpunt, iets waar je naartoe kunt werken, of een maatstaf om te bepalen of je ‘’al’’ zover bent.
  • Ik ben tevreden als… ik weet hoe ik elk van mijn verbeterpunten kan verbeteren is een goed voorbeeld!
• Acceptabel: dit spreekt voor zich, maar toch belangrijk: sta jij voor de volle 100% achter het doel? Voel je je er lekker bij? Dat is meestal gewoon een gevoelskwestie.
• Realistisch: gaat het lukken om het doel te voltooien? Neem je niet te veel hooi op je vork, ligt het binnen de mogelijkheden? Daarbij kun je denken aan financiële mogelijkheden, maar ook aan je eigen kunnen. Ben je er niet klaar voor, doe het dan niet!
• Tijdsgebonden: wanneer ga je aan je doel werken? Je kunt jezelf een deadline geven, maar ook een planning hoort hierbij: hoeveel tijd ga je eraan besteden en op welke momenten? Dit moet je goed weten om ook echt met je doel aan de slag te kunnen gaan.

Je doelen leuk maken met de FUZZY-methode

FUZZY is in het leven geroepen als tegenligger van de SMART-methode, die volgens sommige mensen een beetje té serieus en productiegericht was. Want doelen stellen en eraan werken kan én moet ook gewoon leuk zijn! Zeker als het doelen zijn die je stelt met je levensgeluk, je dromen en wensen in gedachten. FUZZY draait erom dat je met plezier aan je doelen kunt werken en dat je je daar ook echt goed bij kunt voelen. FUZZY staat voor:

• Feestelijk: ja, want waarom niet? Maak het leuk, maak het feestelijk, moedig jezelf aan met confetti en wees trots op je doelen, vier je doelen, vier je prestaties! Stel leuke doelen!
• Uitdagend: je stelt doelen om jezelf te blijven verbeteren en ontwikkelen, toch? Door je doel uitdagend te maken, zorg je dat je ook echt alles uit jezelf kunt halen en veel over jezelf kunt leren en ontdekken terwijl je ermee bezig bent. Dat mag best een beetje confronterend zijn, het mag moeilijk zijn, het mag met vallen en opstaan gaan, als het maar een uitdaging betreft want uitdagingen zijn tof!
• Zuiver: wees eerlijk over wat je echt wilt! Doe het niet omdat je vindt dat je het moet doen, doe het niet omdat je het wilt willen, doe het niet omdat anderen je ertoe pushen, doe het omdat jíj het wilt en op de maníer die jij wilt!
• Zinnelijk: je doel moet echt ergens over gaan, het moet niet uit de lucht gegrepen zijn maar je echt iets kunnen brengen.
• YES! Een doel waarvoor je wilt gaan, waar je superenthousiast en gemotiveerd van raakt!

Magische doelen met het MAGIE=principe

De MAGIE-methode combineert eigenlijk SMART en FUZZY op een mooie manier. Deze methode wordt vooral op de werkvloer voor teams gebruikt, maar kun je ook prima individueel inzetten: de bedoeling ervan is dat je er enthousiast van raakt én er productief van kunt werken. MAGIE staat voor:

• Meetbaar: weten wanneer je klaar bent. Hebben we al gezien bij SMART!
• Acceptabel: je goed voelen bij wat je gaat doen: ook al gezien bij SMART.
• Gecommuniceerd: want wie zegt dat je doelen helemaal in je eentje moet bereiken? Juist: dat hoeft niet! Vertel mensen erover, zorg dat ze op de hoogte zijn en je kunnen steunen, dan wordt het voor jou ook weer makkelijker!
• Inspirerend: heeft veel te maken met het YES-stukje van FUZZY: zorg dat je blij wordt van het doel, dat je aan de slag wilt gaan en dat het je veel ideeën geeft voor hoe je alles kunt aanpakken!
• Engagerend: een doel dat je echt meesleept en zorgt dat je actief betrokken bent bij jouw eigen processen en ontwikkeling. Dat willen we allemaal wel, toch?

Welke methode moet je gebruiken?

ik vind dat alle drie de methodes zo hun charme hebben en dat ze prima handvatten bieden voor hoe je je doelen goed kunt formuleren met het oog op productiviteit. De FUZZY-methode spreekt mij het meeste aan, omdat die er echt om draait dat je plezíer hebt in het werken aan je doelen en dat is zo belangrijk, zeker bij doelen die gaan over persoonlijke groei. Je kunt ze echter alle drie goed gebruiken, vooral bij het nadenken over je exacte doelen: zet al die punten eens op een rij en denk er gewoon rustig over na. Wat wil je precies? Hoe ga je dat doen? Wanneer ben je klaar? Wat voel je erbij? Maak jezelf enthousiast, maar wel op zo’n manier dat je niet teleurgesteld wordt: dat is het belangrijkste wat je uit alle methodes kunt halen. Realistisch enthousiasme.

Welke doelenmethode gebruik jij?