De oneindig bijzondere lievelingsboek-vraag

‘’Wat is je lievelingsboek?’’ Het is een vraag die wij boekenwurmen misschien wel liever niet voorgeschoteld krijgen: een vraag die vrijwel onmogelijk te beantwoorden is. Er bestaat een quote die je er goed op kunt toepassen: asking a bookworm about their favourite book is like asking a parent about their favourite child. Er zijn zó veel boeken, zó veel mooie boeken, zó veel boeken die we gelezen hebben, zó veel boeken om uit te kiezen dat het gewoonweg hels is, simpelweg omdat er op die vraag nooit één antwoord mogelijk is. Een vraag die geweldig veel stof tot nadenken en nog veel meer gespreksstof geeft, maar die alsnog heel moeilijk te beantwoorden is. En het is bovenal een vraag die op zichzelf eigenlijk al heel bijzonder is, als je erover nadenkt. Laten we dat eens doen – laten we eens nadenken over die lievelingsboekvraag, die veel bijzonderder is dan we denken.

Afstemmen

Ik kwam laatst een tof artikel van Book Riot tegen dat me het idee gaf voor dit artikel. De schrijfster, Allison Russell, vertelt hierin over een universiteitsprofessor die als ‘’ijsbreker’’ de vraag stelde: wat is je lievelingsboek wanneer je op een cocktailfeestje mensen wilt imponeren… en wat is je échte lievelingsboek? Grappig, niet? Ik vind dit dus heel interessant om over na te denken, omdat het ons confronteert met iets wat we misschien bewust, misschien onbewust vrij vaak doen: het antwoord op de lievelingsboekvraag laten afhangen van het moment en van degene die het vraagt. Dat betekent niet dat je liegt over je lievelingsboek, maar eerder dat je meerdere lievelingsboeken hebt en je keuze afstemt op wie het vraagt.

Gezelschap

Je zou zeggen dat je je helemaal niet hoeft te schamen voor wat je leest, toch? Tuurlijk, in theorie. Maar stel dat ik Vijftig tinten grijs in mijn lijstje van lievelingsboeken heb staan, of iets van Jill Mansell of Sophie Kinsella. Dan zou ik die titels toch iets minder snel noemen wanneer ik in gesprek ben met docenten van de lerarenopleiding: dan zou ik sneller zeggen dat ik erg hou van Arthur Japin, Stefan Brijs, John Boyne, Carlos Ruiz Zafón enzovoorts. Praat ik met mensen die eigenlijk alleen YA lezen en geen New Adult of romans, dan noem ik auteurs als Kiera Cass, Tahereh Mafi, John Green, Gayle Forman, Marissa Meyer enzovoorts. Verkeer ik in het gezelschap van romanceliefhebbers, dan laat ik eerder namen vallen als Colleen Hoover en Jojo Moyes.

(H)erkenning

Waarom doen we dat? Simpel: omdat we graag (h)erkenning willen vinden als we het hebben over onze favoriete boeken. We houden ervan om met gelijkgestemden te praten over wat we graag lezen, en dus noem je logischerwijs een boek of auteur waarvan je denkt dat het bekend zal zijn bij degene met wie je praat. Met schaamte heeft het weinig te maken, wel met het voorkomen van ongemakkelijke stiltes wanneer je een auteursnaam of titel noemt waar je gesprekspartner nog nóóit van heeft gehoord. Het is een vorm van zelfcensuur, absoluut. En nee, niet iedereen zal dat even fijn of denkbaar vinden. Maar we doen het wel.

Waar je naar op zoek bent

Toch is dit nog maar één aspect van die bijzondere lievelingsboekvraag. Wat we noemen als ons lievelingsboek, heeft dus te maken met degene die ernaar vraagt… maar het heeft ook enorm te maken met hoe we ons voelen, met waar we naar op zoek zijn in een boek. Ik geloof er heilig in dat je als boekenwurm meerdere lievelingsboeken kunt hebben. Als ik zin heb in een vertrouwd comfortzoneboek, weet ik precies welke dat moet zijn: De Selectie van Kiera Cass bijvoorbeeld, of Het Rosie Project van Graeme Simsion, of misschien wel lekker ouderwets een Potterboek. Heb ik zin om te zwijmelen, dan ga ik voor mijn favoriete New Adult-boek van Rebecca Yarros of Colleen Hoover. Wil ik een mooi, emotioneel boek dat me all the feels geeft, dan pak ik bijvoorbeeld Waar het licht is.

Lyrisch

Maar het gaat niet eens per se om herlezen. Een lievelingsboek kan ook een boek zijn dat je nog maar één keer hebt gelezen en dat je toen meteen in je hart hebt gesloten. Een boek dat meteen in je hoofd popt bij een beschrijving: een sprookjeshertelling (Cinder van Marissa Meyer), een indrukwekkende dystopie (Divergent van Veronica Roth), een tearjerker (Een weeffout in onze sterren van John Green) een heftige thriller (54 minuten van Marieke Nijkamp) een onconventionele romance (Geluk bij een ongeluk van Wendy Brokers) een tof indie-boek (Tweedehands vleugels van Vanessa Gerrits) en ga zo maar door. Een boek waar je opnieuw helemaal lyrisch over kunt worden en waar je een gevoel van liefde van in je hart krijgt, omdat het gewoon helemaal is gaan horen bij wie jij bent.

Veranderlijk

Maar dat doet ook de vraag rijzen: wat is een lievelingsboek dan eigenlijk? Is dat niet gewoon een boek dat je mooi vindt? Nee, niet per se, want een boek dat ‘’gewoon mooi’’ was, ben ik soms heel snel weer vergeten. Boeken die vijf sterren krijgen? Ja, dat worden vaak lievelingsboeken: die maken dan zo’n indruk op mij dat ik ze het liefst nog een keer voor het eerst zou willen lezen, en dan nog een keer en nog een keer. Boeken waar gewoon echt niets negatiefs in zit. En dat maakt de vraag óók weer lastig, want het betekent dat je lievelingsboek constant verandert. Het is bijvoorbeeld een tijdje Duizend stukjes van jou van Claudia Gray geweest, tot ik Mr. Poppins van Alejandro Palomas las, en daarna werd het Op mijn schouders van Jennifer Niven.

Betekenis

Nog steeds dekt dit de lading echter niet van het grote scala aan mogelijke antwoorden op de lievelingsboekvraag. Ik heb bijvoorbeeld ook lievelingsboeken uit de kinderliteratuur van toen ik klein was, zoals Achtste-groepers huilen niet van Jacques Vriens, De geheime tuin van Frances H. Burnett en de Babysittersclub-serie van Ann Martin. Ik heb favoriete historische romans (zoals Een keukenmeidenroman van Kathryn Stockett) en favoriete Nederlandstalige literatuur, favoriete YA-auteurs van eigen bodem, favoriete fantasyboeken, favoriete contemporary YA-titels, favoriete boekenseries… en dan zijn er nog de boeken die een speciale betekenis hebben en me daarom zo dierbaar zijn, zoals de Twilight-boeken – mijn introductie tot YA en het fangirldom. Zoveel boeken!

Deel van jou

Ik denk dat we misschien eens wat vaker bewust stil moeten staan bij ál onze lievelingsboeken. We hoeven er niet één te kiezen, want het zijn allemaal onze liefste lievelingen, maar het is leuk om te bedenken hoe bijzonder het eigenlijk is om zo’n vraag te krijgen of te stellen: boeken zijn magisch en als ze hun weg naar je hart vinden, is het nog veel magischer, op wat voor manier dat dan ook is. Boeken concurreren niet met elkaar om een plekje op de favorietenlijst, want allemaal raken ze ons met hun eigen charme, maar als ze tóch tot onze favorieten gaan behoren, worden ze eigenlijk een beetje deel van ons, van onze ziel. En als je zo’n vraag beantwoordt, geef je misschien wel een stukje van je ziel prijs. Want elk van je lievelingsboeken vertelt iets over jou. Dát is wat het lievelingsboekfenomeen zo bijzonder maakt.

Wat vind jij van de lievelingsboekvraag?