Vivian Retellings – oftewel hertellingen in goed Nederlands – zijn al een aantal jaar onwijs populair in het Young Adult-genre. Klassiekers van bijvoorbeeld Shakespeare en Jane Austen worden in een nieuw jasje gestoken, maar ook sprookjes en mythen vormen vaak de inspiratie voor nieuwe verhalen. Epic Reads maakte ooit een soort grafiek van alle YA-hertellingen en het is echt fascinerend om dat te zien. Maar de sprookjes vind ik nog wel het meest intrigerend: er zijn tal van boeken die op de één of andere manier een nieuwe versie van een eeuwenoud, geliefd sprookje vertellen. En de stroom is onuitputtelijk, want elke cultuur heeft zijn eigen oude en moderne sprookjes en van bijna elk sprookje zijn meerdere versies in omloop, dus… er is geen eind en ook geen begin. Maar wat maakt die moderne sprookjesboeken nou zo charismatisch? Waarom sprookjes?
Welke sprookjeshertellingen zijn er?
De populairste en bekendste sprookjeshertellingen van het moment behoren tot de Lunar Chronicles-serie van Marissa Meyer, waarin robotisme en sprookjesingrediënten worden verenigd. Deze reeks wordt in Nederland uitgegeven door Blossom Books en vertelt het verhaal van respectievelijk Assepoester, Roodkapje, Rapunzel (Raponsje) en Sneeuwwitje. Maar ook Belle en het Beest is een populaire inspiratiebron: Hof van doorns en rozen van Sarah J. Maas is één van de titels die daarop gebaseerd zijn – naast boeken als Cruel Beauty (Rosamund Hodge) en Beastly (Alex Flinn). Shannon Hale is een auteur die graag minder bekende sprookjes in een nieuw jasje steekt en ook de Hush, Hush-serie van Becca Fitzpatrick schijnt sprookjeselementen te bevatten. En laten we ook niet vergeten dat veel auteurs verhalen schrijven die prima voor sprookjes zouden kunnen doorgaan zonder dat die de inspiratie zijn geweest. Er zijn in ieder geval oneindig veel moderne sprookjesboeken, maar de vraag rest nog steeds: waarom?
De charme van hertellingen
Om die vraag te beantwoorden, moeten we denk ik eerst kijken naar de charme van hertellingen in het algemeen. Blogger Cait van Paper Fury (wat een coole blognaam trouwens) legt het op een hele sterke manier uit: hertellingen zijn de ultieme fanficties. Of het nou een mythologische of klassieke of sprookjesachtige hertelling is: het is heerlijk om een bekend en geliefd verhaal te nemen en dat verder te verkennen en er een nieuwe, eigentijdse dimensie aan te geven. Wat speelde er nog meer bij de helden van die verhalen? Een hertelling is eigenlijk een ode aan het oorspronkelijke verhaal dat zoveel harten heeft geraakt, een manier om te zorgen dat het in ere gehouden wordt, maar ook een manier om het met een fris perspectief aan kracht te laten blijven winnen. Want tja. Klassieke verhalen zijn soms wel een beetje, eh, ouderwets.
Moderne sprookjes: het échte verhaal
Wat ging er vooraf aan er was eens en wat kwam er na nog lang en gelukkig? Dat is een vraag die vaak op de één of andere manier centraal staat bij hertellingen van sprookjes. In een artikel op TOR.com wordt geschreven dat sprookjes vaak enorm ééndimensionaal zijn en dat dat vaak de belangrijkste reden is om hertellingen te schrijven én te lezen. Als kind lazen onze ouders de sprookjes van Grimm voor en keken we naar de Disneyfilms, maar wat kregen we daar nu eigenlijk van mee? Vooral de romantiek van de prins/prinses-romance en de goed/kwaad-victorie. En verder wás er ook niet veel om mee te krijgen. Eigenlijk zijn sprookjes het schoolvoorbeeld van hoe een verhaal níet geschreven moet worden: een eenzijdige verhaallijn, oppervlakkige personages en veel onbenutte kansen. Hertellingen bieden de gelegenheid om het échte verhaal te vertellen.
Stereotypes doorbreken
Maar er is meer. Eén van de redenen dat ik hertellingen van sprookjes zelf zo leuk vind, is de moderne twist die eraan kan worden gegeven. Weg met de zielige prinses en de macho prins, weg met de gruwelijke lotsbestemmingen. Hertellingen laten zien dat de vrouwelijke hoofdfiguur óók superstoer kan zijn en haar mannetje kan staan, geen prins op het witte paard nodig heeft en zélf verantwoordelijk is voor wat er met haar en haar leven gebeurt. Dat is leuk, want wat als Belle een kickass vechtersmeisje zou zijn, zoals in Hof van doorns en rozen? Wat als Assepoester haar eigen geld zou proberen te verdienen, zoals in Cinder? Maar ook: wat als Assepoesters prins eigenlijk heel onzeker zou zijn en wat als Rapunzel of Roodkapje met dood en verderf en list en bedrog te maken zouden krijgen? Er is meer dan once upon a time en happily ever after.
Nostalgie en escapisme
Een ander stukje onweerstaanbare charme van de hertelling is het stukje nostalgie dat eraan kleeft. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar als ik vandaag de dag een Disneyfilm kijk, zie ik zoveel dingen die ik als kind totaal niet meekreeg. We kennen allemaal de verborgen grapjes en verwijzingen die we als kleintjes nog helemaal niet snapten en ook niet hoefden te snappen. En het is gewoon heerlijk om zo’n film te kijken: even weer terug naar de magie, die fantasierijke wereld, de kindertijd. Even alles vergeten, alles wegstoppen, alles buitensluiten wat er in het echte leven gebeurt. Dat effect hebben sprookjes op je, en de moderne sprookjesboeken misschien nog wel het meest: juist doordat er geen grens zit aan de dimensies van zo’n verhaal kun je jezelf er helemaal in verliezen. Dat is ook waarom de live action-remakes van Disney zo populair zijn.
Fight evil, read books
Sprookjes zijn krachtig. Ze gaan over liefde die (uiteindelijk, kuch) alles overwint, over goed en kwaad en over heldendom en lotsbestemming. Ik denk dat we dat soort verhalen heel fijn vinden om te lezen in een wereld waarin Donald Trump president kan worden en we bang moeten zijn voor onze veiligheid. Sprookjes kunnen ons moed inspreken en ons laten nadenken over het goede dat in ons zit en hoe we het kwade kunnen overwinnen. Ik denk dat hertellingen daarom ook populair zijn: ze bieden een ontsnapping, maar ook een verrijking. Ze bieden troost, maar ook hoop. Ze brengen ons terug naar onze jeugd, maar laten ons ook beseffen wat volwassenheid betekent. Ze zijn mooi, magisch en memorabel.
Lees jij graag hertellingen van sprookjes?
Wat een heerlijk artikel weer!
Ik ben echt dol op hertellingen, maar wel als ze echt een originele insteek hebben. Ik wil echt meegenomen worden naar een unieke wereld, terwijl het ook nostalgisch aanvoelt.
Ja precies, nostalgisch en toch nieuw!
Ik hou er ontzettend veel van. Zoals jij in dit artikel omschrijft voelt het inderdaad een beetje aan als het lezen van fanfictie. Op die manier kan ik steeds opnieuw genieten van een favoriet verhaal dat telkens in een net iets ander jasje wordt gestoken. Ik herinner me van de eerste twee delen uit de Hush,hush serie enkel dat ze niet echt mijn ding waren. Sprookjeselementen kan ik me echt niet herinneren maar het is alweer een hele tijd geleden sinds ik beide boeken las.