Vivian 
Bron beeld: Pixabay
Inmiddels ben ik drie jaar bezig met de lerarenopleiding Nederlands en weet ik aardig wat over hoe het in elkaar zit en de gang van zaken. Ik weet hoe er les wordt gegeven, ik weet welke mentaliteit er wordt gehandhaafd en ik ken het curriculum zo’n beetje. Maar als ik heel eerlijk ben, zijn er ook dingen die ik af en toe best mis, of dingen die ik echt anders zou hebben gedaan als ik het voor het zeggen had gehad. En dat is precies wat ik vandaag eens onder de loep zou willen nemen.
Docenten en hun praktijkervaring
Sinds ik weet dat ik toch echt het onderwijs in wil, weet ik ook dat het me ontzettend leuk lijkt om op zeker moment ook op het hbo te gaan werken, op de lerarenopleiding dus. Als er namelijk iets is waarvan ik overtuigd ben geraakt, dan is het wel het enorme belang van onderwijs en dus van docenten: wij zijn verantwoordelijk voor de kinderen en jongeren van nu, die de volwassenen van de toekomst zullen zijn en op hun beurt verantwoordelijk zijn voor de maatschappij van de toekomst: het is onze taak om daar ons steentje aan bij te dragen. Een goede docent kan ontzettend veel bereiken bij jongeren, maar een minder goede docent kan ook heel veel kapotmaken en dat is het grote gevaar ervan. Daarom vind ik het ook altijd zo jammer als een docent op de lerarenopleiding minder goed kan lesgeven, want zij zijn juist degenen van wie wij alles moeten leren en daardoor zijn ze enorm waardevol. Ik zou zo graag willen dat ze veel meer praktijkvoorbeelden aanhalen als het gaat om de didactiek van fictie of schrijfvaardigheid of grammatica of weet ik veel wat. Want de echt lastige dingen – hoe krijg je leerlingen aan het lezen, hoe onderscheid je schrijftalent van –vaardigheid, hoe maak je grammatica interessant – moet je leren vanuit ervaring.
Theorie versus didactiek
Sowieso vind ik wel eens dat de scheidslijn tussen de theorie van het vakinhoudelijke en het didactische soms te scherp is. Enerzijds studeer je namelijk Nederlands en anderzijds studeer je ook een soort van onderwijskunde, en dat is hartstikke leuk maar niet heel erg praktisch. Ik bedoel, ik vind het heerlijk om een vak als Hedendaagse Literatuurverdieping te volgen en van alles te leren over hoge en lage literatuur, postkoloniale boeken en literatuuronderzoek maar tenzij je op het vwo gaat lesgeven is de kans klein dat je daadwerkelijk iets met die kennis gaat doen – het biedt dan vooral verdieping voor je ontwikkeling als docent. Tegelijkertijd heb je vakken als adolescentiepsychologie, vakken die je moeten helpen om het onderwijs en je leerlingen beter te leren begrijpen… maar het lijkt mij dat je juist dit soort kennis ook actief in de lessen en daaromheen kunt inzetten. Hoe je dat moet doen, wordt echter niet uitgelegd.
Te veel betutteling?
Natuurlijk draait het er bij de lerarenopleiding om dat je bepaalde dingen leert die je actief kunt inzetten bij het lesgeven en dan is het ook vrij logisch dat je moet bewijzen dat je het onder de knie hebt, met lessenseries en filmpjes en al die dingen. Maar er is een grens – in ieder geval wat mij betreft. Iets als samenwerkend leren is gewoon niet toepasbaar op elke klas of elk niveau, en soms moet of wil je dingen doen op een manier die anders is dan zoals beschreven in het curriculum van de opleiding. Ik heb helemaal geen problemen met het ontwerpen en verantwoorden van lessen, maar het daadwerkelijk moeten uitvoeren is iets wat mij vaak enorm zenuwachtig maakt, gewoon omdat ik weet dat het niet altijd op die manier lukt met mijn leerlingen. Af en toe lijkt het alsof de lerarenopleiding wil dat je alles op een bepaalde manier doet: dit is dé manier van lesgeven en wee je gebeente als je daarvan afwijkt. Terwijl ik juist groot fan ben van de quote If the child doesn’t learn the way you teach, maybe you should teach the way the child learns. Lijkt me toch vrij logisch?
Te weinig échte begeleiding
Jazeker, er is studiebegeleiding en ook stagebegeleiding om te zorgen dat je een gelukkige student en docent in spe bent. Maar… de begeleiding die we juist nodig zouden hebben, wordt niet echt gegeven. Ik zou zo graag een vak willen hebben dat je helpt bij het ontdekken van je eigen identiteit als docent, bij het ontwikkelen van je onderwijsvisie en je overtuigingen en principes, bij het stellen van grenzen en het houden daaraan, bij het maken van contact met ouders en collega’s en anderen en bij het verrijken en verdiepen van je kennis. Daarnaast vind ik dat zo’n vak ook aandacht zou moeten besteden aan je sterke en minder sterke punten: het bijspijkeren van je taalbeheersing, maar ook het helpen met het ontwikkelen van je eigen ideeën. Ik ben ervan overtuigd dat het de taak van de docent is om in een klas de volgende Obama of Robin Williams of Margaret Thatcher of J.K. Rowling te ontdekken, maar dat kan alleen als die docent ook zelf de volgende Ron Clark of Erin Gruwell of om het even welke topdocent leert te zijn. Daar draait het toch uiteindelijk om? De docent zijn die je graag had willen hebben.
Hoe kijk jij aan tegen lerarenopleidingen?
Net zoals bij elke opleiding is het maar de vraag wat je daadwerkelijk gaat gebruiken in het werkveld. Ik kreeg onlangs een beoordeling en daarin stond dat ik te weinig verschillende werkvormen uitprobeerde tijdens het lesbezoek. Gaat ook zo makkelijk bij tekenen en handvaardigheid, denk ik dan. Wat je zal merken is dat iedere docent een bepaalde manier aangeleerd krijgt, die in de praktijk toch niet perfect toe te passen is, in verband met het vak. Dat is lastig, maar so be it.
Emmy onlangs geplaatst…In transit – Margaretha van Andel
Ik vind het huidige systeem waardeloos. Kinderen worden enorm belemmerd in hun creativiteit, werken vanuit talent is waar een school voor zou moeten staan. Helaas worden kinderen eigenlijk verpest omdat ze leren te denken in vakjes. Jij kan dit goed? Dan wordt jij dit of dat beroep. Waar is de vrije spirit, de creativiteit die kinderen juist goed laat groeien in waar ze echt goed in zijn. Dat ze hun eigen banen creëren. Daarom bevalt mij het systeem van Amerika zo, iedereen heeft een aantal verplichte vakken en de rest mag je helemaal zelf invullen. Ik heb daar een tijd gestudeerd en het was echt een verademing.
Je punten begrijp ik dan ook echt, je moet je helemaal tussen de hokjes aanpassen. Je wordt als het ware gedoofd.
hannah onlangs geplaatst…Leven met minder geld
Ja precies! Het systeem in Amerika spreekt mij ook aan, ook omdat je dan veel meer op je eigen niveau zit. Ik zou het ook erg leuk hebben gevonden om daar een high school year te doen.
Ik had continu het gevoel dat theorie – de vakken die we op de HU kregen – en praktijk mijlenver uit elkaar lagen. Inderdaad, al die werkvormen die gewoon totaal niet toepasbaar waren …
Heel grappig, een van de leerlingen uit een van mijn stageklassen van toen zit nu – jaren later – bij mij op scouting in mijn leidingteam, en die was heel nieuwsgierig naar de leraaropleiding die ik deed, en hoe dat nou allemaal zat met dingen die ik in de klas probeerde en zo. Bij een paar dingen die ik echt had moeten doen als ik door was gegaan had zij al iets van ‘whut … zelfs de ervaren docent had dat niet voor elkaar gekregen bij mijn klas, dat had gewoon niet gewerkt’. En dat was dan nog een hele lieve, leuke vwo-klas, die gewend was dat de docent zich lang niet altijd aan de lesmethode hield – en dus de ultieme klas om dingen te proberen haha. Eigenlijk is het ontzettend leuk, zo’n recap met een van de leerlingen jaren later 😉