Vivian Als aanstormend lerares Nederlands gaat mijn hart flink wat sneller kloppen van vakken waarin boeken en lezen centraal staan. Ik genoot al van het vak Jeugdliteratuur en daarna van de cursus die helemaal draaide om young adults en ook bij de drie canonvakken haalde ik mijn hart op bij het lezen van boeken als Eline Vere van Louis Couperus en De Aanslag van Harry Mulisch. Maar nu beginnen deze vakken me stiekem toch een beetje tegen te staan. Tot die ontdekking kwam ik toen ik afgelopen week Honolulu King las van Anne-Gine Goemans, voor een college over koloniale- en migrantenliteratuur van de cursus Hedendaagse Literatuur (verdiepen). Misschien zou ik me er schuldig over moeten voelen, maar ik geloof niet dat ik dat doe. Waarover? Over het feit dat literatuur eigenlijk gewoon niet zo mijn ding is.
In een cocon van YA
Ik wist het eigenlijk al wel langer, want ik heb nooit zoveel opgehad met de Nederlandse literaire romans. Vraag mij welke boeken van Nederlandse bodem momenteel veel aandacht krijgen en ik kan je niet echt verder helpen. Noem wat auteursnamen en ik ken ze wel – Connie Palmen, Hugo Borst, Kim van Kooten, Daan Heerma van Voss – maar de boeken heb ik niet gelezen. Overigens geldt dit ook voor dé grote vertaalde romans: ik bevind me eigenlijk voortdurend in een cocon van zelfgekozen boeken, van Young Adults maar ook van romans à la Jojo Moyes, Simone van der Vlugt, Tatiana de Rosnay en dergelijke. Om het maar even wat specifieker te zeggen: van dé vijftig boeken van de laatste vijf jaar heb ik er maar heel weinig gelezen: vier om precies te zijn (Lieve Céline, Wolf Hall, The fault in our stars en De eenzaamheid van de priemgetallen). Zou ik dat erg moeten vinden?
Schaamte
Ergens schaam ik me er wel een beetje voor, dat geef ik eerlijk toe. Ik bedoel, ik ben dol op lezen en ik ben echt niet zo’n lezer die niets wil weten van de wat zwaardere kost: ik wil best nadenken tijdens het lezen, graag zelfs. Gefascineerd en geïnspireerd worden, tot inzichten komen, iets leren en mezelf verrijken of ontwikkelen door een boek: ik vind het allemaal heel fijn. En tja, het zijn vaak de ‘’grote’’ boeken die daarvoor zorgen. Maar toch lees ik ze niet.
Ongrijpbaar
Het is voor een deel gemakzucht, als ik eerlijk ben. Maar wel gemakzucht die goed te praten is, vind ik: lezen moet leuk zijn, moet fijn zijn en geen te grote uitdaging vormen want dan wordt het te lastig om er nog van te genieten. Literaire romans zijn, hoe je het ook wendt of keert, nou eenmaal vaak nogal ingewikkeld geschreven: veel personages, veel verhaallijnen, veel lagen, veel betekenissen, veel thema’s en filosofieën. Niets mis mee natuurlijk, maar dat bemoeilijkt het lezen wel. Daarnaast is mijn grootste probleem met dit soort boeken vaak dat ik ze te ongrijpbaar vind. Ik begin aan zo’n boek zonder duidelijkheid te hebben gekregen over waar het nou precies over gaat en vaak vraag ik me tijdens het lezen geregeld af wat ik nou eigenlijk aan het lezen ben en waar het nou eigenlijk om draait… het is vaak allemaal zo ongrijpbaar, zo onbevredigend, zo traag.
Geen binding
Ik wil binding hebben met een boek. Ik wil me in de situatie kunnen verplaatsen, ik wil meevoelen met de personages, ik wil het begrijpen en er bewust over wíllen nadenken. Maar hoewel dit natuurlijk lang niet voor alle literaire romans geldt, heb ik met die gróte boeken meestal gewoon geen binding. Ik weet het natuurlijk niet zeker, maar het voelt soms alsof schrijvers van zulke boeken té hard hun best doen, té graag een boek willen neerzetten dat de hemel in geprezen wordt, zodanig dat ze het zelf niet meer weten. Terwijl de boeken die ik het mooiste vind, van auteurs als Moyes en Forman en De Rosnay en Boyne, verhalen zijn die de auteurs gewoon graag wilden vertellen zonder zich echt druk te maken om de ontvangst of het literaire etiket.
Leesplezier
Uiteindelijk moet het natuurlijk gaan om leesplezier, dat weet ik wel. Maar ik vind literair besef ook belangrijk: ik vind het belangrijk om te weten wat een goed boek goed of geweldig maakt, wat de kracht is van literatuur. Juist daarom wil ik dat leerlingen gewoon allerlei soorten boeken kunnen lezen, boeken die niet per se bedoeld zijn als literatuur. Want literatuur kan fantastisch zijn, maar het kan ook een typisch gevalletje love it or hate it zijn en dan kan het veel kapotmaken wat leesplezier betreft. Maar wat ik uiteindelijk ook belangrijk vind: begrijpen waarom een boek goed wordt ontvangen, en tegelijkertijd begrijpen dat jij het daarom nog niet goed hoeft te vinden. Daar draait het uiteindelijk om.
Lees jij veel literaire romans of juist helemaal niet?
Allereerst: voel geen schaamte omdat je niet zo van de literatuur bent. Iedereen die daar over oordeelt, vind ik maar elitair. Boeken zijn boeken, of je nou een prentenboek leest of een echte literaire pil; je leest. En lezen is leuk! Vooral als je weet welke boeken je heel erg leuk vindt.
Ik vind het ook gewoon enorm elitair en dat schijnt hier veel meer aan de orde te zijn dan in Amerika bijvoorbeeld…
Allereerst: voel geen schaamte omdat je niet zo van de literatuur bent. Iedereen die daar over oordeelt, vind ik maar elitair. Boeken zijn boeken, of je nou een prentenboek leest of een echte literaire pil; je leest. En lezen is leuk! Vooral als je weet welke boeken je heel erg leuk vindt.
Ik vind het ook gewoon enorm elitair en dat schijnt hier veel meer aan de orde te zijn dan in Amerika bijvoorbeeld…
Ik herken me heel erg in jouw blog en nog steeds vind ik dat lezen leuk moet blijven. Het doet me dan ook altijd een beetje pijn als ik leerlingen moet vertellen dat ze een bepaald boek niet mogen lezen. Hoewel ik het daar zelf niet mee eens ben, heb ik natuurlijk ook te maken met de vakgroep.
Dat lijkt me ook heel erg vervelend inderdaad, daarom wil ik mijn stageleerlingen nu zoveel mogelijk het vrij lezen en leesplezier meegeven zodat het daarna makkelijker is om ze toch in die ”verplichte” richting te sturen…
Ik herken me heel erg in jouw blog en nog steeds vind ik dat lezen leuk moet blijven. Het doet me dan ook altijd een beetje pijn als ik leerlingen moet vertellen dat ze een bepaald boek niet mogen lezen. Hoewel ik het daar zelf niet mee eens ben, heb ik natuurlijk ook te maken met de vakgroep.
Dat lijkt me ook heel erg vervelend inderdaad, daarom wil ik mijn stageleerlingen nu zoveel mogelijk het vrij lezen en leesplezier meegeven zodat het daarna makkelijker is om ze toch in die ”verplichte” richting te sturen…
Ik herken me hier enorm in! En zoals je in een eerder artikel al schreef: ook de boeken die niet ‘Literatuur’ zijn, kunnen die geweldige elementen hebben waardoor je erover na gaat denken. Andersom heb ik dus heel vaak, als ik me toch maar aan Nederlandse ‘Literatuur’ waag, dat gevoel van ‘is dit nou alles?’ Dat betekent niet dat de boeken slecht zijn, wel dat ik niets meer heb met dat labeltje.
Er zijn schrijvers en boekvormen die mij liggen, en schrijvers en boekvormen die mij wat minder liggen, en dat is oké. Die grens ligt niet bij of iets ‘Literatuur’ is of niet (boeken als Jane Eyre en Wuthering Heights, maar ook de boeken van Jane Austen en Charles Dickens vind ik bijvoorbeeld geweldig, dus ik ben echt niet anti-Literatuur), maar gewoon bij of een verhaal aanspreekt of niet.
Eigenlijk denk ik dus dat we van dat hele labeltje-plakken afmoeten, ook op dit gebied. En nee, je hebt niets om je voor te schamen, juist niet! Je weet welke boeken jou liggen, en dat maakt dat je al snel een voorsprong hebt, omdat je daardoor blijft lezen 🙂
Ik hou ook van Austen en Brontë inderdaad, maar dat is ook echt een heel ander slag literatuur vind ik. Daar zit een charme in doordat het zoiets ouderwets heeft.
Ik herken me hier enorm in! En zoals je in een eerder artikel al schreef: ook de boeken die niet ‘Literatuur’ zijn, kunnen die geweldige elementen hebben waardoor je erover na gaat denken. Andersom heb ik dus heel vaak, als ik me toch maar aan Nederlandse ‘Literatuur’ waag, dat gevoel van ‘is dit nou alles?’ Dat betekent niet dat de boeken slecht zijn, wel dat ik niets meer heb met dat labeltje.
Er zijn schrijvers en boekvormen die mij liggen, en schrijvers en boekvormen die mij wat minder liggen, en dat is oké. Die grens ligt niet bij of iets ‘Literatuur’ is of niet (boeken als Jane Eyre en Wuthering Heights, maar ook de boeken van Jane Austen en Charles Dickens vind ik bijvoorbeeld geweldig, dus ik ben echt niet anti-Literatuur), maar gewoon bij of een verhaal aanspreekt of niet.
Eigenlijk denk ik dus dat we van dat hele labeltje-plakken afmoeten, ook op dit gebied. En nee, je hebt niets om je voor te schamen, juist niet! Je weet welke boeken jou liggen, en dat maakt dat je al snel een voorsprong hebt, omdat je daardoor blijft lezen 🙂
Ik hou ook van Austen en Brontë inderdaad, maar dat is ook echt een heel ander slag literatuur vind ik. Daar zit een charme in doordat het zoiets ouderwets heeft.
Heel herkenbaar! Ik lees ook nooit literatuur, hoewel de boeken me soms best aanspreken. Stiekem durft ik er ook gewoon niet zo goed in te beginnen.
Dat heb ik dus ook haha! Dat je bij voorbaat gewoon al denkt ”pff dat wordt vast zware kost…”
Heel herkenbaar! Ik lees ook nooit literatuur, hoewel de boeken me soms best aanspreken. Stiekem durft ik er ook gewoon niet zo goed in te beginnen.
Dat heb ik dus ook haha! Dat je bij voorbaat gewoon al denkt ”pff dat wordt vast zware kost…”
Heel herkenbaar dit! Maar ik schaam me er niet voor. Ik lees de boeken die ik zelf leuk vind en literatuur spreekt me gewoon niet zo aan.
Heel herkenbaar dit! Maar ik schaam me er niet voor. Ik lees de boeken die ik zelf leuk vind en literatuur spreekt me gewoon niet zo aan.
Ik lees eigenlijk wel enorm graag literatuur, maar ik vind niet dat dit ‘beter’ is dan YA bijvoorbeeld. Voor mij persoonlijk is het echter wel de ideale manier om lezen leuk te houden: verschillende genres afwisselen en proberen van zoveel mogelijk soorten te proeven. Al keer ik natuurlijk altijd weer terug naar mijn favoriete genre Science Fiction 😉
Dat vind ik ook het voordeel van het feit dat ik zowel YA als romans leuk vind, die afwisseling en het feit dat je een van beide genres dan not echt zat wordt 🙂
Ik lees eigenlijk wel enorm graag literatuur, maar ik vind niet dat dit ‘beter’ is dan YA bijvoorbeeld. Voor mij persoonlijk is het echter wel de ideale manier om lezen leuk te houden: verschillende genres afwisselen en proberen van zoveel mogelijk soorten te proeven. Al keer ik natuurlijk altijd weer terug naar mijn favoriete genre Science Fiction 😉
Dat vind ik ook het voordeel van het feit dat ik zowel YA als romans leuk vind, die afwisseling en het feit dat je een van beide genres dan not echt zat wordt 🙂
Ik lees eigenlijk geen literatuur. Of beter, ik beschouw alle boeken, net als mensen – gelijkwaardig. Zelf kies ik echter liever voor ontspannende boeken. Verhalen waar ik in kan wegduiken, personages met wie ik kan meeleven, een wereld die me de werkelijkheid even kan doen vergeten. Dat gevoel heb ik nooit gehad tijdens het lezen van klassiekers of hedendaagse literatuur. Bij dit soort boeken duik ik nooit volledig weg in het verhaal en moet ik vaak een zin nog eens opnieuw lezen. Hoe mooi de schrijfstijl van deze auteurs ook mag zijn, hoe veel je ook kan terugvinden in het verhaal, hoe geniaal de verwijzingen doorheen het boek verweven zijn … Als ik me niet kan ontspannen tijdens het lezen van een boek – dan heb ik er niet van genoten. Dat is dan ook de reden waarom ik literatuur aan me voorbij laat gaan.
Herkenbaar inderdaad, die ontspanning is gewoon zo belangrijk!
Ik lees eigenlijk geen literatuur. Of beter, ik beschouw alle boeken, net als mensen – gelijkwaardig. Zelf kies ik echter liever voor ontspannende boeken. Verhalen waar ik in kan wegduiken, personages met wie ik kan meeleven, een wereld die me de werkelijkheid even kan doen vergeten. Dat gevoel heb ik nooit gehad tijdens het lezen van klassiekers of hedendaagse literatuur. Bij dit soort boeken duik ik nooit volledig weg in het verhaal en moet ik vaak een zin nog eens opnieuw lezen. Hoe mooi de schrijfstijl van deze auteurs ook mag zijn, hoe veel je ook kan terugvinden in het verhaal, hoe geniaal de verwijzingen doorheen het boek verweven zijn … Als ik me niet kan ontspannen tijdens het lezen van een boek – dan heb ik er niet van genoten. Dat is dan ook de reden waarom ik literatuur aan me voorbij laat gaan.
Herkenbaar inderdaad, die ontspanning is gewoon zo belangrijk!
Heel herkenbaar. Ik lees eigenlijk ook geen literatuur. Het trekt me niet vanwege wat je benoemd als ongrijpbaar. Maar ook de binding is inderdaad erg belangrijk. Maar het is inderdaad belangrijk dat ze op school verschillende soorten boeken lezen. Dus ook literatuur, maar ook young adult. Want hoe kom je er anders achter dat er zoveel verschillende soorten boeken zijn, en wat jou echt ligt.
Precies! 🙂
Heel herkenbaar. Ik lees eigenlijk ook geen literatuur. Het trekt me niet vanwege wat je benoemd als ongrijpbaar. Maar ook de binding is inderdaad erg belangrijk. Maar het is inderdaad belangrijk dat ze op school verschillende soorten boeken lezen. Dus ook literatuur, maar ook young adult. Want hoe kom je er anders achter dat er zoveel verschillende soorten boeken zijn, en wat jou echt ligt.
Precies! 🙂
Ik lees ook niet veel literatuur, ik lees voornamelijk YA, fantasy en science fiction. Literatuur spreekt me vooral niet ontzettend aan omdat ik het vaak eerlijk gezegd gewoon saai vind. Eens in de zoveel tijd waag ik me aan een literair Nederlands boek en dan heb ik eigenlijk net als Jantine het gevoel ‘Is dit nou alles?’
Klassiekers (vooral Engelstaligen) spreken me dan wel weer aan. Klassieke literatuur voelt voor mij veel veelzijdiger. Die boeken hebben soms ook fantastische elementen of de belangrijkste plotlijn is de ontwikkelende relatie tussen een man en een vrouw. Hedendaagse literatuur is voor mijn gevoel gewoon een stuk beperkter. Voornamelijk met Nederlandse schrijvers heb ik het gevoel dat ze ontzettend hard proberen om een tragisch verhaal neer te zetten. Er moet op zijn minst iemand depressief worden, vreemd worden gegaan of een echtscheiding plaatsvinden anders lijkt het geen literatuur te mogen heten en fantastische elementen en een romantische hoofdlijn lijken taboe. Dat vind ik ontzettend jammer. Sommige fantasy boeken die ik heb gelezen weten echt een combinatie te maken van een interessant plot met veel diepgang en dat vind ik de ideale boeken 🙂
Je slaat de spijker op zijn kop met dat depressieve inderdaad!
Ik lees ook niet veel literatuur, ik lees voornamelijk YA, fantasy en science fiction. Literatuur spreekt me vooral niet ontzettend aan omdat ik het vaak eerlijk gezegd gewoon saai vind. Eens in de zoveel tijd waag ik me aan een literair Nederlands boek en dan heb ik eigenlijk net als Jantine het gevoel ‘Is dit nou alles?’
Klassiekers (vooral Engelstaligen) spreken me dan wel weer aan. Klassieke literatuur voelt voor mij veel veelzijdiger. Die boeken hebben soms ook fantastische elementen of de belangrijkste plotlijn is de ontwikkelende relatie tussen een man en een vrouw. Hedendaagse literatuur is voor mijn gevoel gewoon een stuk beperkter. Voornamelijk met Nederlandse schrijvers heb ik het gevoel dat ze ontzettend hard proberen om een tragisch verhaal neer te zetten. Er moet op zijn minst iemand depressief worden, vreemd worden gegaan of een echtscheiding plaatsvinden anders lijkt het geen literatuur te mogen heten en fantastische elementen en een romantische hoofdlijn lijken taboe. Dat vind ik ontzettend jammer. Sommige fantasy boeken die ik heb gelezen weten echt een combinatie te maken van een interessant plot met veel diepgang en dat vind ik de ideale boeken 🙂
Je slaat de spijker op zijn kop met dat depressieve inderdaad!
Ik herken zo je gevoel in deze column! Soms krijg ik het gevoel dat ik het behoor te lezen. Maar het is gewoon niet mijn smaak, ik heb het geprobeerd en denk enkel dit is kroeg gekeuvel. En soms gaat echte kroeggekeuvel dieper dan de boeken dit literatuur worden genoemd.
Buiten dat heb ik ondertussen mezelf geleerd, te lezen wat ik wil. En probeer ik niet in de verdediging te gaan als het gesprek over literatuur gaat.
Want als je van de lijstjes zien van 50 boeken van de afgelopen 5 jaar, of vergelijkbaar en ik heb hooguit 1 of 2 boeken ervan gelezen, dan krijg ik zo het gevoel dat de boeken die ik lees niet ’tellen’ wat onzin is, want het is het grootste deel van de leesmarkt.
Zo fijn, dat je hier over schrijft. Nu weet ik dat ik niet de enigste ben!
Je bent absoluut niet de enige! En ik deel ook helemaal je gevoel over die lijstjes met dé boeken van deze tijd, dan denk ik ook vaak ”o maar al die geweldige YA’s en romans dan…?”
Ik herken zo je gevoel in deze column! Soms krijg ik het gevoel dat ik het behoor te lezen. Maar het is gewoon niet mijn smaak, ik heb het geprobeerd en denk enkel dit is kroeg gekeuvel. En soms gaat echte kroeggekeuvel dieper dan de boeken dit literatuur worden genoemd.
Buiten dat heb ik ondertussen mezelf geleerd, te lezen wat ik wil. En probeer ik niet in de verdediging te gaan als het gesprek over literatuur gaat.
Want als je van de lijstjes zien van 50 boeken van de afgelopen 5 jaar, of vergelijkbaar en ik heb hooguit 1 of 2 boeken ervan gelezen, dan krijg ik zo het gevoel dat de boeken die ik lees niet ’tellen’ wat onzin is, want het is het grootste deel van de leesmarkt.
Zo fijn, dat je hier over schrijft. Nu weet ik dat ik niet de enigste ben!
Je bent absoluut niet de enige! En ik deel ook helemaal je gevoel over die lijstjes met dé boeken van deze tijd, dan denk ik ook vaak ”o maar al die geweldige YA’s en romans dan…?”