Boekenblogbiz | Hoe schrijf je een negatieve recensie?

Eerlijkheid is één van de allerbelangrijkste dingen bij het runnen van een boekenblog: mensen rekenen erop dat wat jij over een boek schrijft de waarheid is, of in ieder geval jouw waarheid, en dat je die niet onder stoelen of banken steekt. Helemaal geen probleem wanneer je een boek top vond en goed bent in het schrijven van complimenteuze recensies – hoewel… in woorden vatten wát je nou precies zo awesome vond is ook niet altijd makkelijk – maar het is veel moeilijker om een negatieve review te schrijven, met kritiekpunten. Want ja… je wilt niemand voor het hoofd stoten en dat gebeurt bijna onvermijdelijk wel. Maar hé, een negatieve recensie schrijven hoeft echt niet zo’n probleem te zijn, mits je het goed aanpakt.

Bedenk: een negatieve recensie is óók van waarde

Als blogger val je snel in de valkuil van aannemen dat auteurs en uitgevers niets opschieten met een negatieve review. Maar niets is minder waar: ik heb vaak genoeg van auteurs gehoord dat ze door negatieve recensies vaak aan het denken worden gezet over wat ze bij een volgend boek misschien beter kunnen doen. Bovendien geldt dat ook een negatieve recensie lezers zover zou kunnen krijgen dat ze het boek kopen: misschien omdat ze denken dat zíj het wél leuk zouden vinden, misschien omdat ze simpelweg benieuwd zijn geworden, maar hoe dan ook levert het aandacht op. Je moet dus af van het idee dat niemand op jouw negatieve recensie zit te wachten, want echt: die is net zo goed van waarde als een positieve beoordeling.

Onderscheid auteur en boek

Wat ik ook enorm belangrijk vind, is dat je je níet schuldig voelt tegenover de auteur wanneer je een negatieve recensie schrijft. Ook niet als je de auteur persoonlijk kent of het hem/haar heel erg gunt. Wat mij heel erg helpt hierin, is het onderwijsinzicht dat je een kind en zijn gedrag altijd van elkaar moet weten te onderscheiden – en zo is het ook met een auteur en zijn boek. Natuurlijk kan een auteur zijn of haar ziel en zaligheid in een boek hebben gestopt en vaak heeft het altijd wel een soort persoonlijke betekenis, maar een auteur ís niet wat hij schrijft. Bekritiseer je een boek, dan bekritiseer je níet de auteur. Draai het maar eens om: misschien ken je wel auteurs die je als persoon echt niet leuk of aardig vindt, maar die wél heel goed kunnen schrijven. Dat onderscheid is dus echt heel belangrijk.

Vermijd de persoonlijke aanval

Je zegt misschien van jezelf dat je een auteur nooit persoonlijk zou aanvallen in een recensie, maar geloof me als ik zeg dat dit ook een valkuil is waar we met z’n allen vrij snel in terechtkomen. Als je een boek echt niks vond, dan verval je snel in negativiteit over de auteur: denk aan zinnetjes als ‘’ik vind dat X echt niet kan schrijven’’ of ‘’X heeft een grote fout gemaakt door’’ of iets in die trant. Probeer dit te voorkomen door het uitsluitend bij het boek te houden, want anders komt het snel respectloos over. Een auteur heeft altijd hard gewerkt aan een boek en is er waarschijnlijk ook trots op, dus vermijd dat je iets zegt waardoor dat harde werk onderuit wordt gehaald.

Let ook op de betekenis van woorden als pretentieus en hoogdravend, want daarmee val je in feite de intentie van de auteur met het boek aan en ook dat is niet zo netjes.

Benoem de positieve dingen

Oké, er zijn ongetwijfeld tal van redenen waarom je een boek prut vond, maar als je het mij vraagt is het belangrijk om ook te proberen oog te hebben voor de pluspunten. Wanneer ik een boek namelijk echt voor de volle honderd procent helemaal niks vind, lees ik het niet uit en komt er ook geen recensie van (hooguit een DNF-artikel). Vaak zijn er altijd wel één of twee puntjes te noemen die toch positief waren aan het boek, dus zorg ervoor dat je daar ook aandacht aan besteedt zodat het niet alleen maar één grote slechte beoordeling wordt.

Benadruk je persoonlijke ervaring

Onthoud altijd: jij bent maar één lezer en jouw recensie is maar één puur persoonlijke leeservaring. Zeker, je kunt – zoals ik doe – het boek een beetje langs literaire maatstaven leggen, maar alsnog zullen er altijd mensen zijn die het anders zien. Geen twee lezers zijn hetzelfde, en het beste wat je bij een negatieve recensie kunt doen is benadrukken dat het jouw persoonlijke ervaring is. Gebruik veel ‘’ik vind’’-constructies en wees daar creatief in, zodat het minder feitelijk wordt gesteld en lezers er ook van doordrongen raken dat zij het best eens anders zouden kunnen ervaren. Want juist de dingen die jij stom vond, vindt een ander misschien wel geweldig. Wees je daar dus altijd van bewust en draag dat uit.

Onderbouw je kritiek

Dit boek is stom. De personages waren irritant. De plot ging nergens heen. De schrijfstijl was prut. Nee, daar hebben je bezoekers, noch de auteur, noch de uitgeverij iets aan. Het hele doel van een recensie is natuurlijk dat je je mening steeds onderbouwt, maar dat is bij een negatieve review des te belangrijker. Mensen willen weten waaróm een boek dan slecht was, zodat ze kunnen bepalen of ze dat van je willen aannemen of dat ze zelf de proef op de som willen nemen. Probeer dus altijd uit te leggen waar je kritiek vandaan komt en zorg dat je het benadrukt als het puur een persoonlijk gevoel is, maar wees ook niet bang om echt kritisch te zijn als het gaat om wat volgens jou een goed boek maakt. Hoe meer argumenten – en eventueel voorbeelden of citaten – hoe beter!

Wees trots op je recensie

Op je negatieve recensies mag je net zo goed trots zijn als op je positieve recensies. Voel je niet schuldig, maar wees trots omdat je lef hebt getoond en lekker kritisch en eerlijk bent geweest over een boek – zeker als het een boek betreft dat iedereen geweldig vond – en zorg tijdens het schrijven ook echt dat je iets produceert waar je trots op kunt zijn, dat je er alles in stopt. Onthoud: een boek waar een auteur zijn ziel en zaligheid in heeft gestopt, verdient een recensie waar jij jóuw ziel en zaligheid in hebt gestopt, of dat nou positief of negatief is. Dus: schrijf een killer review, wees er trots op… en dan door naar het volgende boek!

Vind jij het lastig om negatieve recensies te schrijven?