Vivian Ik zak op mijn knieën op de grond. Het eindigt vandaag en daar kan ik absoluut niets tegen beginnen. Ik kan geen draken verslaan om scepters te veroveren waarmee ik de dood kan afweren. Ik kan niet op een vliegend tapijt springen op zoek naar een geest in een lamp die me het eenvoudige maar rijk gevulde leven kan schenken dat ik wil. Misschien kan ik wel een of andere maffe professor vinden die me in wil vriezen, maar de kans is groot dat ik zo’n geschift experiment niet overleef. Niemand ontkomt aan de dood, en ik vandaag al helemaal niet.
Titelspoiler
Adam Silvera zou best wel eens de nieuwe John Green kunnen zijn in het moderne Young Adult-landschap: zijn naam duikt steeds vaker op en zijn boeken, die vooral LGBTQ-thema’s bevatten, bestormen steeds meer bestsellerlijsten. Ik was dan ook dolenthousiast toen ik ontdekte dat uitgeverij Clavis zijn baanbrekende roman They Both Die at the End ging vertalen, en ik wist niet hoe snel ik het boek een plekje moest geven in mijn boekenkast. Ik was ontzettend benieuwd: hoe werkt dat, een boek met zo’n titel, waar zo duidelijk een spoiler in zit? Gaat het nog een andere kant op? Of… gaan ze op het einde echt allebei dood? En is het verhaal dan wel de moeite waard?
Maar welke keuzes we ook maken – samen of alleen – de uitkomst blijft dezelfde. Het maakt niet uit hoe vaak we naar links en naar rechts kijken. Het maakt niet uit of we op veilig spelen en niet gaan parachutespringen, al zou dat betekenen dat ik nooit zal vliegen zoals mijn favoriete superhelden. Het maakt niet uit of we ons gedeisd houden als we in een gevaarlijke buurt langs een bende lopen. Het maakt niet uit hoe we besluiten te leven, op het einde gaan we allebei dood.
Wat als je vandaag doodgaat?
Rufus en Mateo wonen allebei in New York en krijgen allebei op dezelfde dag, kort na middernacht, een telefoontje van DeathCast met de mededeling dat het vandaag hun sterfdag is. Allebei zijn ze zeventien, allebei willen ze absoluut niet dood – maar DeathCast heeft het altijd bij het rechte eind. En hoe verschillend hun werelden ook zijn – Rufus is een straatschoffie wier ouders en zus zijn verongelukt en Mateo leeft een veel te eenvoudig, veel te teruggetrokken bestaan met een vader die in coma ligt – toch vinden de twee jongens elkaar via de Last Friend-app. Ze brengen de krappe vierentwintig uur die hen nog rest samen door, en daardoor leren ze meer over zichzelf, elkaar en het leven dan ze ooit voor mogelijk hadden gehouden.
Bizar en bijzonder
Het is inmiddels al een aantal weken geleden dat ik dit boek uitlas, en nog steeds weet ik niet goed waar ik moet beginnen. Nog steeds schud ik vol ongeloof mijn hoofd als ik terugdenk aan hoe bizar het boek was en nog steeds word ik vervuld van wauw-gedachten als ik me herinner hoe bijzonder ik het vond. Want dat is het: zo bijzonder dat het bizar is en zo bizar dat het bijzonder is. Op het einde gaan ze allebei dood is een boek dat zich eigenlijk niet laat beschrijven omdat je het zelf moet ervaren, maar… tegelijkertijd is het iets waar je ongelofelijk veel over kwijt wilt omdat het zoveel in je losmaakt.
Twaalf uur geleden werd ik gebeld met de boodschap dat ik vandaag doodga. Op mijn eigen Mateo-manier heb ik al een paar keer afscheid genomen van mijn vader, mijn beste vriendin en mijn petekindje… Maar het belangrijkste afscheid is dat van de oude Mateo, die thuisbleef toen ik me samen met mijn Laatste Vriend de buitenwereld in waagde die het op ons gemunt heeft. Rufus heeft zoveel voor me gedaan, en ik wil hem helpen de confrontatie met zijn eigen demonen aan te gaan – alleen hebben we geen brandende zwaarden om mee te zwaaien, of kruisbeelden die ook als ninja-ster kunnen dienen, zoals in fantasyboeken. Door er te zijn heeft hij me geholpen, en misschien kan ik hem ook over zijn verdriet heen helpen.
Bijzondere leeservaring
Silvera heeft met Op het einde gaan ze allebei dood een ontzettend bijzonder en uniek boek neergezet dat voor een onvergetelijke leeservaring zal zorgen. De schrijfstijl is vlot en je vliegt echt door de korte hoofdstukjes heen, en de perspectiefwisselingen zorgen voor nog meer vaart en bovendien nog meer body: de verschillende personen die iets met DeathCast te maken hebben, hebben ook allemaal iets met elkaar te maken en dat maakt het enerzijds heel surrealistisch en apart, maar anderzijds ook oneindig diepgaand en interessant, zeker omdat het verhaal van Rufus en Mateo daardoor ook steeds in een nieuw licht wordt geplaatst.
De opkomende zon maakt alles weer als nieuw, en al bestaat de kans dat ik de ochtend niet haal en geen zonnestralen meer door de bomen in het park zal zien sijpelen, ik moet vandaag als één lange morgen beschouwen. Ik moet wakker worden en aan mijn dag beginnen.
En dat verhaal… jeetje. Toegegeven: er is misschien geen echte leestrigger, want je moet algauw aanvaarden dat die titel toch echt for real is. Maar als het einde eenmaal daar is… als je eenmaal ziet wat een wereld van verschil er is tussen de eerste en de laatste bladzijde… dan besef je: het meest bijzondere is niet het einde. Het is alles wat er tussen het begin en het einde gebeurt.
Het leven is niet bedoeld om in je eentje te leven. Zelfs niet op je laatste dag.
Maar ze gaan dood!
Wat Silvera heeft weten te doen met Rufus en Mateo vind ik echt heel erg knap. Hoewel ik in het begin wat moeite had om hun POV’s uit elkaar te houden, duurde het echt maar een paar bladzijden voor ik ze compleet in mijn hart gesloten had. Wat wil je ook, met zo’n verhaal: het is zo moeilijk voor te stellen wat het met ze doet om te weten dat ze doodgaan en tegelijkertijd leef je ontzettend met ze mee, omdat de beleving van hun sterfdag zo intens en intiem is. Ik werd enorm geraakt door de kleine momenten waarop de grote realiteit keihard doordringt en ik echt een brok in mijn keel kreeg omdat ik gewoonweg niet wilde dat ze doodgingen.
Leven moet meer zijn dan een toekomst voor jezelf verzinnen. Ik heb geen hoop meer op een toekomst; ik moet het risico nemen om iets van het nu te maken.
Maar ook bij de personages merkte ik het: het verhaal an sich is zoveel sterker dan de manier waarop het gaat eindigen of de anticipatie voor dat einde. De band die tussen Rufus en Mateo ontstaat en opbloeit is prachtig en de momenten dat ze onwijs wijze lessen leren over zichzelf en elkaar en het leven en echt gouden momenten beleven, zijn net zo sterk en emotioneel als de momenten waarop je beseft dat ze echt doodgaan. Het is heel erg bizar, maar juist daardoor ook zo bijzonder.
‘Beloof alsjeblieft dat je niet doodgaat voordat ik aan de beurt ben. Dat wil ik echt niet hoeven zien.’
‘Alleen als jij dat ook belooft.’
‘We kunnen het niet allebei beloven.’
‘Dan beloof ik helemaal niks,’ zegt Mateo. ‘Ik wil niet dat jij me ziet sterven, maar ik wil jou ook niet zien sterven.’
‘Dat is klote, man. Wil je echt de geschiedenis in gaan als de Doodloper die een andere Doodloper zijn laatste wens weigerde?’
‘Ik kan je gewoon niet beloven dat ik ga staan toekijken hoe jij doodgaat. Je bent mijn Laatste Vriend, en ik zou er kapot van zijn.’
‘Je verdient het niet om dood te gaan, Mateo.’
‘Niemand verdient het om dood te gaan.’
Bizar
Maar naast het bijzondere verhaal is het vooral de setting die van Op het einde gaan ze allebei dood een ontzettend sterk boek maakt. Want die setting, het hele DeathCast-idee… het gaat je echt boven de pet. Het is ontzettend verknipt wat Silvera er allemaal bij heeft weten te verzinnen en hoe goed dat in elkaar zit en hoe realistisch het lijkt. Niet alleen vraag je je af hoe ‘’ze’’ in godsnaam kunnen weten wanneer mensen doodgaan, het wordt ook pijnlijk duidelijk dat het ook maar een systeem met fouten is… en dat maakt het nog verknipter. Maar ook de manier waarop de maatschappij erop is ingesteld: het CountDown-forum voor Doodlopers, de Last Friend-app, de Make a Moment-centra, de World Travel Arena, de realityshows die eraan vast zitten… ik denk dat ik compleet gek zou worden als ik in die wereld zou leven. Het is zó raar en toch zó goed.
Twaalf uur geleden werd ik gebeld met de boodschap dat ik vandaag doodga, en ik leef nu al meer dan toen.
Stof tot nadenken
Wat me het meeste bijblijft van dit boek? Het feit dat het me op honderd verschillende manieren aan het denken heeft gezet en minstens zoveel verschillende vragen heeft opgeroepen. Want wat als je weet, echt honderd procent wéét, dat jij of iemand van wie je houdt heel snel doodgaat? Wat als je dan toch niet doodgaat? Wat als je mensen moet vertellen dat jij doodgaat, of dat zijzelf doodgaan? Wat als je de kans zou hebben om bewust afscheid te nemen, om je eigen begrafenis mee te maken? Hoe is het om te rouwen om jezelf? Wat als je bewust zou kunnen bepalen hoe je wilt leven en sterven? Wat zou je anders doen als het kon? Hoe is het om nooit meer te kunnen worden wie je zou willen zijn? Wat betekent het om bang et zijn voor de dood, bang te zijn om alleen te sterven, om te beseffen wat er eigenlijk echt toe doet? Maar vooral… wat doet het met je om te weten dat je doodgaat, of om te weten dat je elke dag te horen zou kunnen krijgen dat je doodgaat? Het is onvoorstelbaar, angstaanjagend, messcherp en ijzersterk.
‘Wat moet ik zonder jou beginnen?’
Precies om die beladen vragen te vermijden wil ik niemand vertellen dat ik doodga. Er zijn vragen waarop ik geen antwoord heb. Ik kan je niet zeggen hoe je je zonder mij moet redden. Ik kan je niet vertellen hoe je om me moet rouwen. Ik kan je er niet van overtuigen dat je je niet schuldig hoeft te voelen als je over een paar jaar mijn sterfdag vergeet, of als je beseft dat er dagen, weken of maanden voorbij zijn gegaan dat je niet aan me hebt gedacht. Ik wil alleen maar dat je leeft.
Conclusie
Op het einde gaan ze allebei dood is een pareltje van een literair Young Adult-boek dat door merg en been gaat. Het is vlot en sterk geschreven, maar gaat door de bijzondere leeservaring en de taboedoorbrekende thema’s ook alle hokjes en conventies te buiten. De setting alleen al is iets om urenlang over te discussiëren en de plot roept zoveel vragen, emoties en gedachtegangen op dat het nog een flinke tijd door je hoofd zal blijven spoken. Een boek dat raakt, treft, je door elkaar schudt en je in een emotioneel, maar hoopvol wrak verandert. Een steengoed coming of age-verhaal over leven, liefde, verlies, dood en jezelf vinden. Een waar literair hoogstandje waarvan het einde misschien al vast ligt, maar waarvan het einde ook eigenlijk helemaal niet is waar het om gaat.
Titel: Op het einde gaan ze allebei dood (They Both Die at the End)
Auteur: Adam Silvera
Vertaald door: Tine Poesen
Uitgeverij: Clavis
Verschenen: april 2018
Aantal bladzijden: 336
Genre: young adult sciencefiction
Beschikbaar als: hardcover
Voor liefhebbers van: J.D. Salinger, Jesse Browner
Recensie-exemplaar: ja
ISBN: 9789044831740
| Goodreads | Bol.com | Auteurssite |
Het was inderdaad een zeer intrigerend boek. Ik heb er met volle teugen van genoten om het te lezen. Ondanks dat het een fictief verhaal is vind ik toch dat het op veel waarheden in het leven drukt. Zoals dat je van elke dag moet genieten omdat je nooit weet wanneer het je laatste is. Dit heeft me ook aan het denken gezet dat school en werken belangrijk zijn in het leven, maar dat als je vroegtijdig te sterven komt je hier niets aan gehad hebt. je zal dan natuurlijk niet alle ervaringen die je wilt ervaren kunnen ervaren. Maar als je je elke dag doodwerkt of studeert en niet genoeg tijd neemt voor vrienden en familie en je eigen lichaam. en je dan toch sterft op een leeftijd van bijvoorbeeld 30 jaar je niks gehad hebt aan dit alles. Niet alleen jongere mensen moeten dit doen maar ook oudere. ouderen sparen soms al hun geld tot het laatste om het dan te gebruiken maar hier krijgen ze soms de kans niet voor hebben omdat ze sterven, dementie krijgen, fysiek achteruit gaan,… en dan zelf niets meer hebben aan dat geld. Om het cru te zeggen hebben de kinderen en kleinkinderen hier dan wel iets aan. omdat ze dan ineens meer geld hebben en sneller een leven kunnen opbouwen. dit allemaal speelde zich af in mijn hoofd tijdens het lezen van het boek.
Deze recensie omschrijft zeer goed hoe het verhaal in elkaar zit en wat er gebeurt. De personages waren voor mij wat mijn vrienden zouden kunnen zijn waardoor het nog harder binnenkomt omdat ik me niet zou kunnen inbeelden hoe het zou zijn moest een van hen sterven.
Het was inderdaad een zeer intrigerend boek. Ik heb er met volle teugen van genoten om het te lezen. Ondanks dat het een fictief verhaal is vind ik toch dat het op veel waarheden in het leven drukt. Zoals dat je van elke dag moet genieten omdat je nooit weet wanneer het je laatste is. Dit heeft me ook aan het denken gezet dat school en werken belangrijk zijn in het leven, maar dat als je vroegtijdig te sterven komt je hier niets aan gehad hebt. je zal dan natuurlijk niet alle ervaringen die je wilt ervaren kunnen ervaren. Maar als je je elke dag doodwerkt of studeert en niet genoeg tijd neemt voor vrienden en familie en je eigen lichaam. en je dan toch sterft op een leeftijd van bijvoorbeeld 30 jaar je niks gehad hebt aan dit alles. Niet alleen jongere mensen moeten dit doen maar ook oudere. ouderen sparen soms al hun geld tot het laatste om het dan te gebruiken maar hier krijgen ze soms de kans niet voor hebben omdat ze sterven, dementie krijgen, fysiek achteruit gaan,… en dan zelf niets meer hebben aan dat geld. Om het cru te zeggen hebben de kinderen en kleinkinderen hier dan wel iets aan. omdat ze dan ineens meer geld hebben en sneller een leven kunnen opbouwen. dit allemaal speelde zich af in mijn hoofd tijdens het lezen van het boek.
Deze recensie omschrijft zeer goed hoe het verhaal in elkaar zit en wat er gebeurt. De personages waren voor mij wat mijn vrienden zouden kunnen zijn waardoor het nog harder binnenkomt omdat ik me niet zou kunnen inbeelden hoe het zou zijn moest een van hen sterven.